چالش زمستانه فولادسازان
هرچند که باید این موضوع را در نظر گرفت که واحدهای فولادسازی در قیاس با بخش خانگی، میزان مصرف چندان بالایی ندارند و در حقیقت این بخش خانگی است که بیشترین میزان مصرف گاز را در فصل زمستان به خود اختصاص می‌دهد؛ اما دولت چه در زمینه برق و چه در زمینه گاز، تامین بخش خانگی را در اولویت کار خود قرار داده است و به نظر می‌رسد این بخش را خط قرمز خود تعیین کرده است، وگرنه سهم فولاد در میزان گاز مصرفی بین ۳ تا ۵درصد با میزان ۱۱ میلیارد مترمکعب برآورد شده است. لازم به یادآوری است که روزانه بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب گاز تولید می‌شود که از این میزان بعضا برآورد‌شده حتی تا ۵۲۰ میلیون مترمکعب آن را مصرف خانگی به خود اختصاص داده است.
زکریا نایبی کارشناس حوزه فولاد در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره مهم‌ترین چالشی که واحدهای فولادسازی در فصل زمستان با آن روبهرو هستند، عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین چالش‌‌‌هایی که فولادسازان با آغاز فصل سرما با آن روبهرو می‌‌‌شوند، چالش گاز و البته همچنین به تبع آن مصرف برق است، چراکه به نوعی تولید برق نیز به گاز گره خورده است. البته در سال‌جاری عنوان شده که مانند سال‌های گذشته واحدهای صنعتی با قطعی گاز روبهرو نخواهند بود. با وجود این واحدهای فولادسازی خود را برای روزهای سرد زمستان و احتمال قطع شدن گاز آماده کرده‌‌‌اند.
احیای مستقیم بیشترین مصرف‌کننده گاز
نایبی در ادامه با اشاره به این موضوع که در زنجیره فولاد چه واحدهایی بیشترین میزان مصرف گاز را دارند، عنوان کرد: در زنجیره فولاد، دو نوع مصرف گاز مورد استفاده قرار می‌گیرد، برخی واحدهای تولیدی در این زنجیره، در واقع گاز جزو نهاده‌‌‌های تولیدی برای آنها به‌‌‌شمار می‌رود، مانند واحدهای احیای مستقیم که آهن اسفنجی تولید می‌کنند که برای این واحدها در حقیقت گاز حکم خوراک را دارد و با بیشترین میزان مصرف گاز در زنجیره فولاد، به ازای هر تن تولید خود، ۹۰ مترمکعب گاز به مصرف می‌‌‌رسانند؛ این در حالی است که در واحد فولادسازی یا همان تولید شمش به این میزان مصرف گاز نیاز وجود ندارد و در حقیقت گاز برای آنها حکم سوخت را دارد. در یک مرتبه پایین‌‌‌تر، واحد نوردکاری در زنجیره فولاد قرار دارد که در این بخش از زنجیره به نسبت فولادسازی گاز بیشتری موردنیاز است و در واقع به ازای هر تن تولید خود، بین ۴۰ تا ۵۰ مترمکعب گاز مصرف می‌کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا مصرف گاز در واحدهای فولادسازی جایگزینی دارد، عنوان کرد: می‌توان به جای آن گازوئیل نیز مصرف کرد که این سوخت از نظر اقتصادی مقرون به‌‌‌صرفه نیست، البته مازوت نیز سوخت دیگری است که با آلودگی بالایی همراه می‌شود و از نظر زیست محیطی مناسب نیست؛ در حقیقت این‌‌‌گونه می‌توان ادعا کرد که گاز طبیعی در فرآیند فولادسازی جایگزین مناسبی ندارد؛ هم از نظر قیمت و هم از نظر سهولت دسترسی، هیچ سوختی مناسب‌‌‌تر از گاز طبیعی وجود ندارد. البته از ابتدای سال‌جاری نیز قیمت گاز در حال افزایش است؛ هرچند با وجود این نسبت به سایر سوخت‌‌‌ها ارزان‌‌‌تر است که برای واحدهای احیای مستقیم و سپس نورد نقش اساسی دارد.
هر بخشی باید در تخصص خود سرمایه‌گذاری کند
این کارشناس فولاد در پاسخ به این پرسش که سرمایه‌گذاری فولادسازان در میادین گاز تا چه اندازه امکان‌‌‌پذیر و همچنین تا چه اندازه صحیح است، تصریح کرد: حوزه گاز متعلق به بخش دولتی است و بخش خصوصی نمی‌تواند در این حوزه سرمایه‌گذاری کند. از سوی دیگر، باید این موضوع را در نظر گرفت که هر بخشی باید در حوزه خود کار کند و سرمایه‌گذاری انجام بدهد، از همین‌‌‌رو اگر قرار باشد که فولادساز در حوزه گاز و برق سرمایه‌گذاری کند و نیروگاه بسازد، باید در حوزه حمل‌ونقل یا بخش‌‌‌های دیگری که به وی مرتبط است نیز سرمایه‌گذاری کند و این روال غلطی است و هر حوزه باید در بخش تخصصی خود سرمایه‌گذاری انجام بدهد، چراکه فولادساز با ۴۰ تا ۵۰ صنعت در ارتباط است و اگر قرار باشد در تمام این حوزه‌‌‌ها سرمایه‌گذاری کند، از کار اصلی خود که تولید فولاد است، بازمی‌‌‌ماند.
نایبی در ادامه تاکید کرد: در ایران روزانه نزدیک به یک میلیارد مترمکعب گاز تولید می‌شود و در حقیقت این وظیفه دولت است که گاز واحدهای صنعتی در کشور را تامین کند. نمی‌‌‌دانم این تصور غلط از کجا نشات گرفته است که فولادسازان بسیار ثروتمند هستند، از همین‌‌‌رو زیرساخت‌‌‌های موردنیاز خود را نیز باید خود تامین کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا سایر صنایع دیگر به غیر از فولاد مجبور به ساخت نیروگاه شده‌‌‌اند، گفت: با توجه به این موضوع که فولادسازان کوره قوس الکتریکی دارند، نسبت به سایر صنایع برق بیشتری مصرف می‌کنند، از این رو شاید فشار بیشتری روی این واحدها برای ایجاد نیروگاه وجود داشته است؛ این در حالی است که باید این موضوع را در نظر گرفت که مصرف بخش صنعت در حوزه برق و گاز حدود ۳۰درصد است و بیشترین میزان مصرف را در این حوزه‌‌‌ها بخش خانگی به خود اختصاص داده است. همچنین بخش صنعت در حوزه آب نیز حدود ۱۵درصد مصرف دارد و بیشترین میزان مصرف را بخش کشاورزی به خود اختصاص داده است.
این کارشناس فولاد در پاسخ به این پرسش که آیا در حوزه گاز، واحدهای فولادی می‌توانند میزان بهره‌‌‌وری خود را افزایش دهند تا به یک مصرف بهینه رسیده و میزان مصرف خود را کاهش دهند، خاطرنشان کرد: با بهینه‌‌‌سازی واحدهای فولادسازی نیز ممکن است حداکثر میزان مصرف گاز ۲۰درصد کاهش یابد که این میزان کاهش تاثیر آنچنانی به همراه نخواهد داشت.
