در گفتوگوی «دنیای‌اقتصاد» با مدیرعامل «مجتمع صنعتی اسفراین» تشریح شد
مصائب تولید در شرکت دانش‌بنیان
در این مجموعه، محصولات متناسب با نیاز جدید صنایع، طراحی و تولید می‌شود
شرکت «مجتمع صنعتی اسفراین» را که در سال ۱۳۷۰ با سرمایه‌گذاری سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در شهرستان اسفراین تاسیس شد، می‌توان نمونه بارز یک شرکت دانش‌بنیان دانست که در برخی صنایع همچون فولاد، صنایع ریلی، کشتی‌سازی و خودروسازی، صنعت نیروگاهی، صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، صنعت سیمان و... توانسته با تلاش متخصصان، قطعات و ماشین‌آلات موردنیاز را با بالاترین کیفیت برای گردش چرخهای صنعت تولید کند.
تولید مداوم قطعات متفاوت
مدیرعامل مجتمع صنعتی اسفراین به «دنیای‌اقتصاد» گفت: این مجتمع شامل پنج کارخانه است و مهم‌ترین رسالت آن تولید قطعات ریخته‌گری و آهنگری سنگین فولاد آلیاژی خاص به صورت سفارشی برای مشتریان است و با توجه به ظرفیتی که برای ذوب این کارخانه تعیین شده، قادر است تیراژهای پایین را هم پوشش دهد زیرا معمولا قطعات و سفارش‌های قطعات سنگین و پیچیده در تیراژ بالا تولید نمی‌شوند چون سفارش هر مشتری با مشتری دیگر متفاوت است؛ بنابراین مجتمع صنعتی نوعی دانشگاه و مجتمع دانش‌بنیان است که باید بسته به سفارش کار از مرحله آنالیز قطعه، ذوب ریزی، آلیاژسازی، عملیات حرارتی، عملیات استحکام بخشی تا ماشین‌کاری نهایی را از صفر تا صد انجام دهد و برای هر قطعه این فرآیند از اساس متفاوت است و برخلاف بسیاری از شرکت‌ها که یک کالا یا قطعه خاص را چند دهه تولید می‌کنند، ما باید به صورت مداوم در حال تولید قطعات جدید باشیم.
معنای واقعی دانش‌بنیان
علیرضا ارغایی ضمن اشاره به این مطلب، افزود: یک کارخانه تولید فولاد در تمام طول سال میلگرد، پروفیل یا... تولید می‌کند اما در مجتمع ما مشتری قطعه‌ای را به ما تحویل می‌دهد و ما آنالیز مواد را انجام می‌دهیم اما هیچ جا الگویی برای رسیدن به مواردی همچون سختی قطعه بر اساس کارکرد وجود ندارد و این الگو تنها در دست شرکت سازنده آمریکایی یا اروپایی است؛ بنابراین باید یک تیم مهندسی را مامور بررسی راهکار ایجاد خواص مکانیکی قطعه مورد نظر کنیم که گاهی تحقیق و پژوهش مهندسان ما در این موارد تا دو سال ادامه یافته و این کار معنای واقعی دانش‌بنیان بودن است.
وی با اشاره به اینکه مجتمع صنعتی اسفراین حدود ۲۰ سال است که در حال انجام فعالیت‌های دانش‌بنیان است، ادامه داد: اصولا شرکت سازنده دستگاه‌ها در هیچ کتابی الگوها و فرمول‌های تولید را بازگو نمی‌کند و ما باید همواره در حال کشف این الگوها باشیم و در هر صنعت این قطعات خواص کاملا متفاوتی دارند و نمی‌توان تجربه‌ها را به پروژه دیگر تعمیم داد.
ارائه واحدهای عملی فولاد‌سازی برای دانشجویان
مدیرعامل مجتمع صنعتی اسفراین اظهار کرد: این مجتمع در حقیقت پشتیبان صنایع سنگین کشور است و به اصطلاح سنگر‌ساز بی‌سنگر است؛ به این معنا که چنانچه ما قطعات غلتک نورد را تولید نکنیم، قطعا مجتمع‌هایی که تولید نورد یا شمش را انجام می‌دهند، دچار مشکل می‌شوند و در واقع محصولات ما پشتیبان تولیدکنندگان بزرگی نظیر فولاد مبارکه و... است. از طرفی پشتیبان مجتمع خودمان هم هستیم چون برای ماشین‌آلات خودمان هم قطعه می‌سازیم؛ بنابراین ما در واقع یک دانشگاه زنده هستیم و حتی به دانشگاه فنی مشهد و مجتمع صنعتی اسفراین گفتیم که ما این آمادگی را داریم که شما دانشجو معرفی کنید و ما ۳۰ تا ۴۰ واحد تخصصی ساخت قطعات استراتژیک فولاد آلیاژی را ارائه می‌کنیم تا از این طریق دانشجو در آخرین مرحله وارد یک کارخانه دانش‌بنیان شده و در آینده جذب واحدهای تولیدی شوند؛ کما اینکه بسیاری از همکاران قدیمی مجتمع امروز در نقاط دیگر کارخانه‌های مشابه را احداث کرده‌اند، بنابراین این بذر باید تکثیر شود.
با واردات مشکلی نداریم
وی با اشاره به بهای قطعات تولیدی مجتمع اسفراین گفت: ما از یک طرف می‌گوییم تنها سازنده در ایران هستیم اما از اینکه واردات یک اصل در اقتصاد است و باید مزیت قیمتی هم داشته باشیم، کاملا آگاهیم و مشتری می‌تواند از کشورهای دیگر وارد کند. از سوی دیگر آنقدر تجهیزات و امکانات داریم که می‌توانیم از فرآیندهای مختلف برای تولید یک محصول ثابت استفاده کنیم؛ به طور مثال با تغییر فرآیند، امکان تولید قطعه از ۹۰ روز به ۴۵ روز وجود دارد یا با کم کردن ضایعات می‌توانیم قیمت‌ها را کاهش دهیم.
وی ادامه داد: شرکت‌های چینی به ازای هر قطعه یک کارخانه راه‌اندازی می‌کنند و تعداد سفارش‌ها را با توجه به دسترسی به بازارهای بین‌المللی بالا می‌برند. در نتیجه قیمت‌ها کاهش یافته و رقابتی می‌شود و رقبا را از بازار بیرون می‌کنند؛ این در حالی است که ما دسترسی به بازار بین‌المللی نداریم و به طور نمونه در حالی که ما ۵۰هزار چرخ قطار هدفگذاری می‌کنیم بررسی‌های ما نشان از تولید ۸۰۰هزار چرخ توسط یک شرکت چینی دارد؛ بنابراین باید این تولید از نظر کیفی به گونهای باشد که بتوانیم با شرکت چینی رقابت کنیم.
ساخت ماشین با برند مجتمع صنعتی اسفراین
ارغایی اظهار کرد: اگر متناسب با زمان، تغییر برنامه ایجاد نکنیم، قطعا به بن بست می‌خوریم. ما ابتدا با فولاد‌سازی وارد عرصه شدیم و در ادامه با تولید قطعه، تبدیل به قطعه‌ساز واسطه شدیم و امروز در مرحله سوم ماشین با برند مجتمع صنعتی اسفراین تولید می‌کنیم؛ وقتی شرکتی ماشین تولید کند به دلیل اینکه دارای شناسنامه است، به نوعی هویت شرکت به حساب می‌آید و از طرفی فروش ماشین باعث ایجاد یک برند جهانی می‌شود. بر این اساس ما به صورت مستقیم با صنایع معدنی در کشورهای مختلف برای فروش ماشین صحبت می‌کنیم و تبدیل به رقیب ماشین‌ساز آلمانی، چینی و... می‌شویم.
برنامه‌های توسعه شرکت
وی با اشاره به برنامه‌های توسعه شرکت و اینکه در صنایع ریلی دلیلی ندارد واگن‌ساز شویم، افزود: مهم‌ترین قطعات در واگن چرخ و محور است که مجموعه کمپلکس آن را بوژی (ارابه واگن گونهای شاسی است که حمل‌‌‌کننده محورها و چرخهای یک وسیله نقلیه، به‌‌‌ویژه قطار است.) می‌نامند اما نیازی به ساخت آن نمی‌بینیم چرا که چند سال زمان نیاز دارد که گواهینامه‌های بین‌المللی را دریافت کنید و در دنیا خودتان را معرفی کنید و به جای آن چرخ قطار تولید می‌کنیم. چرا که برخلاف دستگاه معدنی که تنها وارد یک کارخانه یا معدن می‌شود اما این چرخ برند ما را دور دنیا نشان می‌دهد. همچنین در صنایع نیروگاهی اگر چه کاملا قطعات و تجهیزات پره‌های توربین، محورها، کوپلینگ تولید کرده‌ایم اما قصد توربین‌سازی نداریم و قصدمان این است که شمش تولید قطعات را به شرکت‌هایی که پره توربین می‌سازند، تحویل دهیم و امروز شرکت‌های داخلی تولید توربین، با اطمینان از تولید فلت توسط مجتمع اسفراین، نگران نبود این قطعه در کشور نیستند.
احداث نیروگاه خورشیدی مگاواتی
وی در ادامه به مشکلات تولید اشاره و اظهار کرد: در 40 سال گذشته یاد گرفته‌ایم که مشکل را باید حل کنیم اما در کشورهای اروپایی و چینی که هیچ وقت چالش تامین انرژی نداشته‌اند، به محض آغاز بحران انرژی سیستم آنها دچار مشکل شد؛ امروز ما به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان گاز چنانچه با قطعی مواجه شویم، بلافاصله از گازوئیل استفاده می‌کنیم یا با قطع برق سراغ نیروگاه خورشیدی می‌رویم؛ بنابراین خودمان را با شرایط موجود منطبق می‌کنیم. در خصوص نیروگاه خورشیدی یک الزام قانونی تامین 5 تا 7 مگاوات داریم که در حال مذاکره برای اجرای آن هستیم و در بلندمدت نیازمند ظرفیت 50 مگاوات نیروگاه خورشیدی برای تولید در طول روز هستیم و انواع راه‌ها را برای ساخت نیروگاه پیگیری می‌کنیم.
رفع مسائل ارزی با تهاتر
وی ادامه داد: بهای مواد اولیه در برخی ماه‌ها افزایش می‌یابد. به ژانویه که نزدیک می‌شویم بهای فروآلیاژهای وارداتی بالا می‌رود یا در ایام تعطیلات خودمان با قطعی گاز، بهای آهن اسفنجی افزایش می‌یابد؛ بنابراین برای فراهم کردن امکان رقابت باید این مواد را در ماه‌های دیگر خریداری و ذخیره کنیم و برای این کار به یک سرمایه در گردش حدود 1000 میلیارد تومانی نیاز داریم که باید همواره حفظ شود و خوشبختانه با توجه به عملکرد ما، در بانک‌ها هم مشکلی برای دریافت تسهیلات نداشته‌ایم. همچنین مسائل ارزی را هم با تهاتر حل می‌کنیم. با وجود اینکه سازندگان ماشین‌آلات خارجی علاقه‌ای به تامین قطعات از ما ندارند و حاضر به مشارکت در برند هم نیستند، اما برای خرید شمش علاقه مند هستند که ما در قبال آن فرو آلیاژ دریافت می‌کنیم و به این صورت نوسانات ارزی مشکلی برای واردات ما به وجود نمی‌آورد.
جهش بهای آب
مدیرعامل مجتمع صنعتی اسفراین افزود: یکی از مشکلات عمده ما در خصوص بهای آب است. در حالی که سال گذشته 3 میلیاردتومان آب بها پرداخته‌ایم، امسال برای هر ماه باید 3 میلیارد تومان بپردازیم. علاوه بر این عنوان می‌کنند تا دو سال دیگر چاه‌های شما را پلمب می‌کنیم و باید آب موردنیازتان را از محل تصفیه خانه فاضلاب اسفراین تامین کنید؛ بنابراین باید به طول 20 کیلومتر این آب را از طریق لوله از زمین‌های مردم عبور دهیم. یکی از شرکت‌ها در بجنورد فقط 1500 میلیارد تومان هزینه انتقال آب داشته است چرا که به دلیل وجود معارض که حاضر به فروش زمین‌هایشان نیستند، باید لوله‌ها را از دامنه کوه رد می‌کرد که باعث شد مسافت از 20 کیلومتر به 50 کیلومتر برسد. سوال من این است که چرا شرکت تولیدی بزرگی مثل ما را که 5 صنعت بزرگ حیاتی را ساپورت می‌کند، و تولید نشدن قطعات مورد نظر صنایع در زمان مقرر می‌تواند یک نیروگاه یا دستگاه آب شیرین کن یک شهر را تعطیل کند، به راحتی دچار مشکل می‌کنید و ما را هم ردیف شرکت‌هایی می‌دانید که اگر حتی چند ماه هم تعطیل شوند، هیچ اتفاق خاصی برای کشور نمی‌افتد؟! بنابراین خواسته ما این است که مسوولان صنایع استراتژیک را متفاوت ببینید.
قطع گاز بدون هماهنگی
وی گفت: سال گذشته گاز را به گونهای قطع کردند که حتی به ما فرصت ندادند که قطعات مان را از کوره خارج کنیم و نتیجه اینکه یک روتور توربین 185 مگاواتی مربوط به ژنراتوری که قبلا فروخته شده داخل کوره از بین رفت و یک سال است که در حال احیای این روتور هستیم؛ جالب اینکه در این میان وزارت نیرو بیش از همه متضرر شد.
قبل از خرید ما را باخبر کنید
ارغایی در پایان خاطرنشان کرد: وقتی با تمامی این مشکلات مجموعه‌ها را حمایت می‌کنیم، انتظار داریم چنانچه با تامین‌کننده خارجی برخی قطعات خاص مواجه می‌شوند، به ما اعلام کنند و فرصت بدهند تا ما ضمن در نظر گرفتن منافع خریدار، خودمان را با شرایط تطبیق دهیم. به هر حال ما دو سال برای تولید قطعه سرمایه‌گذاری کرده‌ایم و قرار بوده فقط قطعه مورد نظر را بدون در نظر گرفتن قیمت بسازیم اما در مباحث بازار ماجرا به کلی متفاوت است و برای رقابت قیمتی با نمونه خارجی شش ماه زمان نیاز داریم اما متاسفانه شاهدیم بدون اعلام به ما خریداری می‌شود و جالب اینکه تمامی این افراد دولتی یا خصولتی هستند. حداقل به ما اطلاع بدهید که شرکت شما می‌تواند چنین قطعه‌ای با فلان قیمت شرکت چینی بسازد یا خیر؟! این نکته را هم باید خریداران یادشان باشد که چین در بسیاری موارد با دامپینگ و ارزان‌تر فروختن یک کالا، سودش را از کالای دیگر می‌گیرد و متاسفانه بدون در نظر گرفتن این موضوع، شاهد حمایت از تولیدکننده داخلی نیستیم. ما از خصوصی‌ها انتظاری نداریم چرا که باید دنبال حفظ بنگاه اقتصادی خودشان باشند اما از بخش دولتی و نیمه‌دولتی انتظار بحق داریم.
