ریسک انرژی پیامدهای جبرانناپذیر در صنعت فولاد بر جای میگذارد
پتک و سندان صنعت فولاد در انتظار آتش کوره‌‌‌ها
مصرف گاز صنایع ۲۰درصد کل مصرف
درباره مصرف گاز در صنعت فولاد و پیامدهای قطع شدن این سوخت برای واحدهای فولادی، زکریا نایبی مدیر تحقیق و توسعه شرکت فولاد پردیس آذربایجان در گفت‌‌‌وگو با« دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین مشکلات کشور در زمینه مصرف انرژی، سوءمدیریت است؛ برای نمونه بر اساس آمار رسمی شرکت ملی گاز ایران، ۸۰درصد مصرف گاز ایران به مصارف خانگی اختصاص دارد و این در حالی است که ۲۰درصد آن را صنعت و کارخانه‌‌‌ها مصرف می‌کنند. دولت در سیاست‌‌‌های خود، گاز ۲۰درصد صنایع را قطع می‌کند. حال در نظر بگیرید که برای نمونه در ایران ۲۰۰هزار کارخانه مشغول به کار باشند که این میزان تنها ۲۰درصد مصرف گاز را به خود اختصاص داده‌‌‌اند.
پیامدهای قطعی گاز بر فولاد
نایبی در ادامه خاطرنشان کرد: ما معتقد نیستیم که گاز خانگی را قطع کنند، اما اگر به بخش خانگی هشدار داده شود یا حتی اگر به‌‌‌صورت محدود گاز این بخش را قطع کنند، این بخش نیز به سمت مصرف درست گاز و صرفه‌‌‌جویی پیش خواهد رفت. بخش خانگی گاز را به‌‌‌درستی مصرف نمی‌‌‌کند و در این حوزه صرفه‌‌‌جویی سوخت صورت نمی‌گیرد، اما باوجود مصرف گاز در بخش صنعت شاهد این موضوع هستیم که به‌‌‌راحتی گاز و برق صنایع را قطع می‌کنند، گویی دیواری کوتاه‌‌‌تر از بخش صنایع در ایران وجود ندارد، این در حالی است که در سایر کشورها، اولویت نخست به تولید داده می‌شود.
آسیب‌‌‌های فنی به کارخانه
نایبی در پاسخ به این پرسش که محدودیت اعمال مصرف گاز در حوزه فولاد چه تاثیراتی برای شرکت‌ها و در دید کلی‌‌‌تر بر بازار به همراه خواهد داشت، گفت: تاثیرگذاری اعمال محدودیت‌های گازی بر کارخانه‌‌‌ها و شرکت‌ها و بازار را باید جداگانه مورد بررسی قرار داد. از نظر فنی قطع شدن برق و گاز سبب اختلال در سیستم خط تولید می‌شود، چراکه خط تولید در کارخانه‌‌‌های فولاد این‌‌‌گونه نیست که با قطع یک دکمه خط تولید آن از حرکت بایستد و با روشن کردن آن خط به راه بیفتد. در خط تولید فولاد زمانی که خط تولید متوقف می‌شود، باید تنظیمات آن دوباره برقرار شود تا خط آماده تولید شود، این درحالی است که اگر دوباره با قطع شدن گاز روبه‌‌‌رو شود، این روال کل سیستم خط تولید را برهم خواهد زد. این روند در صورت ادامه‌‌‌دار شدن، به خط تولید و کوره‌‌‌ها آسیب جدی وارد می‌کند.
نرسیدن به اهداف برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌شده
وی در ادامه با اشاره به سایر پیامدهای قطع شدن گاز برای واحدهای فولادی عنوان کرد: پیامد دیگر قطع شدن گاز به برنامه‌‌‌ریزی شرکت‌ها بازمی‌گردد، به این معنا که یک شرکت به اهدافی که در ۶ ماه یا یک سال برای خود ترسیم کرده، با توجه به کاهش تولید خود دست نخواهد یافت.
مدیر تحقیق و توسعه شرکت فولاد پردیس آذربایجان در ادامه خاطرنشان کرد: البته واحدهایی که در بخش‌‌‌های مختلف زنجیره فولاد قرار دارند، از قطع شدن گاز به یک اندازه متضرر نخواهند شد، برای نمونه واحد کنسانتره‌‌‌سازی یا گندله‌‌‌سازی مصرف گاز بالایی ندارند و گاز را برای گرمایش و کارهای جانبی به کار می‌‌‌گیرند. اما زمانی که واحد احیای مستقیم باشد و قصد تولید آهن اسفنجی را داشته باشند، گاز نه به‌‌‌عنوان سوخت، بلکه به‌‌‌عنوان مواد اولیه موردنیاز قرار می‌گیرد و قطع شدن گاز به معنای قطع شدن شریان حیاتی واحد خواهد بود. یا واحدهای تولید شمش نیز گاز شریان حیاتی آنها محسوب می‌شود. به عبارتی در زنجیره تولید فولاد، مهم‌ترین بخشی که گاز بالایی مصرف می‌کند، واحد تولید آهن اسفنجی است که با قطع شدن این شریان حیاتی، بیشتر تولید این واحدها متوقف می‌شود. در تولید هر تن آهن اسفنجی حدود ۶۰۰ مترمکعب گاز مصرف می‌شود. یک واحد آهن اسفنجی اگر روزی‌هزار تن تولید داشته باشد، ۶۰۰هزار مترمکعب گاز مصرف می‌کند. زمانی که آهن اسفنجی کمیاب شود، به‌‌‌دنبال آن شمش و محصولات نهایی در بازار گران می‌شود.
افزایش قیمت‌هایی که روند نزولی نمی‌‌‌گیرند
نایبی در ادامه تاکید کرد: پیامد نهایی قطع شدن گاز به بازار ختم می‌شود که کمبود تولید سبب افزایش تقاضا و گران شدن محصولات نهایی در بازار می‌شود. موضوعی که در زمینه پیامدهای بازار روی می‌دهد، آن است که پس از آنکه محدودیت‌های گاز برداشته شود، افزایش قیمت‌هایی که به این دلیل روی داده، روند کاهشی پیدا نمی‌‌‌کند و این در حالی است که قیمت‌ها در بازار به اندازه‌‌‌ای افزایش یافته که روند تولید را مختل کرده است. در این بازار برخی تولیدکنندگان منتظر هستند تا بازار به یک ثبات نسبی برسد تا خرید و فروشی انجام بدهند. البته بالا رفتن قیمت محصولات فولادی در این روزهای سرد هم به دلیل قطع شدن گاز و هم به دلیل افزایش نرخ دلار است.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا واحدهای فولادی از سوخت مازوت نیز استفاده می‌کنند، گفت: مشعل‌‌‌های واحدهای فولادی بر اساس گازسوز طراحی شده‌‌‌اند و نمی‌توانند از مازوت استفاده کنند. مشعل‌‌‌های مازوت‌‌‌سوز مخصوص هستند و با توجه به این موضوع که مازوت در زمستان یخ می‌‌‌زند، برای واحدهای فولادی کاربردی ندارد. برخی نیروگاه‌‌‌ها ممکن است که دوگانه‌‌‌سوز باشند و از مازوت نیز استفاده کنند.
بهینه‌‌‌سازی مصرف گاز
مدیر تحقیق و توسعه شرکت فولاد پردیس آذربایجان در ادامه با اشاره به راهکارهایی درباره بهینه‌‌‌سازی مصرف گاز عنوان کرد: در زمینه مصرف گاز باید برای بخشی که ۸۰درصد مصرف گاز را به خود اختصاص داده، فرهنگ‌‌‌سازی کرد. مصرف روزانه گاز در کشور ما بسیار بالاست که باید در این زمینه فرهنگ صرفه‌‌‌جویی را جا انداخت. از سوی دیگر دولت نیز باید بر اساس زیرساختارهایی که دارد، طرح‌‌‌های توسعه‌‌‌ای خود را به پیش ببرد، برای نمونه دولت شعار ساخت یک میلیون مسکن در سال را داده که باید در این راستا به فکر ایجاد زیرساخت‌‌‌های آن همچون گاز نیز بود.
