گسترش تولید افزودنیها برای توسعه صنعت فولاد الزامآور است
سنگاندازی دولتی پیشپای فروآلیاژسازها
فولاد‌‌‌های آلیاژی تولید شده در ایران از کیفیت مرغوبی برخوردارند. این کیفیت و استحکام مطلوب فولاد‌‌‌های ایرانی مدیون فروآلیاژهایی است که در ساخت آنها به کار برده می‌شود. ایران بیش از نصف فروآلیاژ مصرفی خود را از طریق واردات تامین می‌کند. پس طبیعی است که قیمت‌های جهانی این محصولات بر بازار فولاد آلیاژی کشور تاثیر‌گذار باشد. برای کاهش وابستگی به واردات، می‌توان به فرآوری سنگ‌‌‌های معدنی موردنیاز برای تولید فروآلیاژها توجه بیشتری کرد.
فروآلیاژها، آلیاژهایی از آهن و سایر عناصر هستند که برای تغییر و بهبود خواص فیزیکی فولاد به آن افزوده می‌شود. فروسیلیس، فرومنگنز و فروکروم از پرمصرف‌‌‌ترین فروآلیاژهایی هستند که در صنعت فولاد کاربرد دارند. همان‌‌‌گونه که از نام این محصولات پیداست برای تولید آنها به عناصری مانند سیلیسیوم، کروم و منگنز نیاز داریم. از آنجا که ایران ذخایر منگنز، کروم و سیلیس را در اختیار دارد اما معادنی با ذخیره بالا و خلوص مطلوب از منگنز در مقیاس بهترین‌‌‌های جهان را در اختیار ندارد، برای تامین فرومنگنز صنعت فولاد نیاز به واردات این ماده معدنی دارد.
به گزارش Fast market تولید کل فروآلیاژهای جهان در سال گذشته به ۳۶میلیون تن رسیده است که به ترتیب چین، آفریقای جنوبی و اوکراین در رتبه‌‌‌های اول تا سوم بیشترین میزان تولید این محصول قرار دارند. با شروع جنگ روسیه و اوکراین، بازار فروآلیاژها در جهان با نوسانات زیادی روبه‌‌‌رو شد. ابتدا با کاهش عرضه جهانی قیمت آن به سرعت افزایش یافت و پس از مدتی با کاهش مصرف، قیمت فروآلیاژها سقوط کرد.
قیمت فروآلیاژهای تولید داخل به دلیل نیاز کشور به فروآلیاژهای سایر کشورها و واردات این محصول به علت کمبود تولید داخلی، تا حد زیادی وابسته به قیمت‌های جهانی است. از طرف دیگر نوسان شدید در بازار جهانی فروآلیاژ می‌تواند تولید فولاد داخل را تحت‌تاثیر قرار دهد. به همین سبب، سرمایه‌گذاری روی افزایش توان داخلی برای تولید این محصولات می‌تواند ثبات را برای صنعت فولاد کشور به ارمغان آورد.
با توجه به نبود معادن برخی عناصر فلزی موردنیاز در تولید فروآلیاژها در کشور به نظر می‌رسد گزینه مطلوب این است که سنگ معدن این عناصر را وارد کرده و روی فرآوری آنها تمرکز و سرمایه‌گذاری صورت گیرد. در این صورت هم نیاز داخل برطرف می‌شود و هم می‌توان مازاد تولید را به کشورهای دیگر صادر کرد.
صادرات فروسیلیس و واردات فروسیلیکو منگنز
مهدی امیری کارشناس بازار فروآلیاژها، در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با اشاره به تولید فروسیلیس و واردات فروسیلیکو منگنز گفت: فروآلیاژها در ایران به دو دسته پرکاربرد تقسیم می‌‌‌شوند. فروسیلیکومنگنز و فروسیلیس در ایران بسیار مطرح هستند. ما از تولیدکنندگان بزرگ این دو محصول در منطقه هستیم. تولید فروسیلیس در ایران بیشتر از تقاضای داخل است به همین سبب، مازاد این محصول به کشورهای دیگر صادر می‌شود. معادن غنی کشور باعث شده است تا فروسیلیس با کیفیت و با تناژ بالا تولید شود. تولیدکنندگان ایرانی فروسیلیس حتی با وجود شرایط سخت بازار توانسته‌‌‌اند با تولیدکنندگان خارجی رقابت کنند.
وی ادامه داد: سیلیکومنگنز در کشور کمتر از تقاضا تولید می‌شود و نمی‌توان نیاز داخل را با تولید داخلی برطرف کرد پس طبیعتا باید این کسری محصول را وارد کرد. اما نکته نامطلوب این است که کارخانه‌های تولیدکننده سیلیکومنگنز به دلیل واردات بیرویه این محصول انباشت محصول دارند و با مشکلات اقتصادی زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند.
امیری از بالا بودن قیمت مواد معدنی موردنیاز در تولید سیلیکومنگنز داخلی و الزام دولت برای خرید از این معادن گفت و خاطرنشان کرد: دلیل این اتفاق این است که معادن داخلی، معادن به‌‌‌روز و مکانیزه نیستند که همین امر موجب بالا بودن قیمت تمام شده محصول شود. اگر بخواهیم مواد اولیه خود را از این معادن تامین کنیم، قیمت نهایی محصول آنقدر بالا می‌رود که نمی‌توان با شرکت‌های خارجی رقابت کرد. اگر سنگ منگنز را وارد کنیم باز هم با موانعی مانند محدودیت‌های واردات و تعرفه‌‌‌ها مواجه می‌‌‌شویم. گفتنی است این محدودیت‌ها در راستای حمایت از معادن داخلی وضع شده‌‌‌اند. به همین دلیل (و به‌‌‌دلیل قیمت تمام شده بالاتر)طی ۶ ماه گذشته انبار بسیاری از کارخانه‌ها پر شده است و حتی برخی از آنها تولید را متوقف کرده‌‌‌اند.
چین و هند غول‌‌‌های تولید فروآلیاژ دنیا
وی به مالکان خارجی برخی از کارخانه‌های فروآلیاژی داخلی اشاره کرد و گفت: بزرگ‌ترین تولیدکننده فروسیلیس دنیا چین است. بیشترین میزان تولیدات فروسیلیکومنگنز نیز توسط دو کشور چین و هند صورت می‌گیرد. بیشتر واردات کشور که عمدتا شامل فروسیلیکومنگنز می‌شود، از چین و هند انجام می‌شود. در ایران نیز دو کارخانه با مالکان چینی و هندی در زنجان و ساوه فعالیت دارند که فروسیلیکو منگنز تولید می‌کنند.
کارشناس و فعال بازار فروآلیاژها در پاسخ به این سوال که آیا بورس کالا‌سازوکار مناسبی برای کشف قیمت و معامله فروآلیاژهاست یا نه؟ گفت: معمولا تولیدکنندگان فروآلیاژها به صورت مستقیم با مصرف‌کنندگان در ارتباط هستند و محصولات خود را بدون واسطه به دست مشتریان می‌‌‌رسانند. اما اینکه بورس کالا‌سازوکار بهتر و موثرتری است یا معامله مستقیم، مشخص نیست. تجربه زیادی در معاملات فروآلیاژها با‌سازوکار بورس کالا نداریم و طبیعی است که نتوان بین این دو تصمیم قاطعانه گرفت. می‌توان به این نکته اشاره کرد که چون شرکت‌های فروآلیاژی به صورت جزیره‌‌‌ای عمل می‌کنند بسیاری از فرصت‌‌‌ها را در بازار از دست داده‌‌‌اند.
تامین برق، بزرگ‌ترین چالش شرکت‌های تولید فروآلیاژ
امیری در انتها به تشریح سه مورد از بزرگ‌ترین چالش‌های تولید فروآلیاژ درکشور اشاره کرد و گفت: بزرگ‌ترین چالش تولید در صنعت فروآلیاژ، کمبود برق است. این صنعت از پرمصرف‌‌‌ترین صنایع در حوزه برق به شمار می‌‌‌آید. کمبود برق می‌تواند به طور کامل کارخانه‌ها را به تعطیلی بکشاند. متاسفانه چندسالی است که با مشکل تامین برق در کشور مواجه هستیم که صدماتی هم به تولیدکنندگان فروآلیاژ وارد کرده است.
وی در ادامه عنوان کرد: چالش بعدی معضل واردات است. واردات بیرویه باعث کم رمق شدن تولید داخلی شده است. بر این عقیده هستم که تولیدکنندگان کشور توان این را دارند که ۷۰ تا ۸۰درصد نیاز داخل را پاسخگو باشند. اگر به جای حمایت از آنها، محدودیت اعمال شود یا مجوز واردات بیرویه به واردکنندگان اعطا شود شاهد تعطیلی تولید داخل خواهیم بود. چالش بزرگ بعد، فشار دولت به تولیدکنندگان فروآلیاژ برای استفاده از مواد معدنی داخلی است. اگر از مواد معدنی گران‌قیمت معادن کشور برای تولید استفاده شود، تولیدکنندگان داخلی مزیت رقابتی خود با دیگر کشورها را از دست خواهند داد. امروزه واردات به این صورت است که فروسیلیکومنگنز بدون محدودیت وارد می‌شود، اما واردات سنگ منگنز با محدودیت‌های عدیده ای مواجه است. اگر قرار بر تقویت تولید داخل و رقابت با کشورهای دیگر است، باید محدودیت‌های اعمال شده بر واردات سنگ منگنز نیز کاهش یابد.
