در صورت گشایش‏‌های سیاسی، بازار صنایع فولادی چه تغییری خواهد داشت؟

فولاد؛ مقاوم در برابر سرد و گرم روزگار

دنیای‌اقتصاد - صدرا رجب‌‌نژاد : تحریم علیه یک کشور معمولا تاثیرات منفی زیادی روی اقتصاد آن کشور خواهد داشت. اما میزان تاثیرپذیری یک کشور از تحریم‌ها به منابع، مدیریت و فرهنگ مردم آن کشور بستگی دارد. ایران سال‌هاست که با تحریم‌های شدید اقتصادی روبه‌‌روست. تحریم‌هایی که اگر علیه هر کشور دیگری وضع می‌شد زیر فشار اقتصادی و اجتماعی، خرد می‌‌شد. اما امروزه شاهد خودکفایی در برخی صنایع داخلی هستیم. در طرف دیگر ماجرا، برخی از صنایع به واسطه ضعف درمدیریت زمین‌‌گیر و تضعیف شده‌‌اند.

صنعت فولاد ایران از صنایعی است که نه تنها بعد از تحریم‌ها تضعیف نشد بلکه از سنگ آهن تا میلگرد با بالاترین کیفیت و استانداردها در داخل کشور تولید می‌شود. با این حال توسعه روزافزون این صنعت و رشد تولیدات تمامی محصولات زنجیره نیاز به برخی از تکنولوژی‌‌ها و تجهیزات دارد که در داخل کشور تولید نمی‌شود. از طرف دیگر ارتباط با سایر کشور‌ها و دسترسی آزاد به بازار جهانی می‌تواند به فروش بیشتر محصولات ایرانی با قیمت‌های بالاتر منتج شود. ارتباط بانکی بین‌المللی نیز از دیگر ملزومات کشور‌‌ها برای موفقیت در تجارت بین‌الملل است.

صنعت فولاد ایران تولید ۳۰‌میلیون تن فولاد را تجربه کرده است که آمار فوق‌‌العاده‌‌ای برای یک کشور تحریم شده به شمار می‌‌آید. دغدغه امروز فولادسازان ایرانی عدم‌امکان فروش محصولات خود به مشتریان خارجی با قیمت‌های جهانی و دریافت وجه آن بدون نگرانی از طریق سیستم‌های امن بانکی است. دغدغه دیگر آنها فرسودگی یا قدیمی شدن تجهیزات معادن و کارخانه‌ها است که سرعت رشد و توسعه صنعت فولاد را کند می‌کند. به نظر می‌رسد اگر توافقی بین ایران و کشور‌‌های غربی صورت گیرد، برای شرکت‌های معدنی و فولادی ایران، فضای مناسبی فراهم خواهد شد.

بهادر احرامیان عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» به ایجاد فرصت طلایی بازار اروپا برای صادرکنندگان فولاد ایران، درصورت توافق ایران و1+5 اشاره کرد و گفت: امضای برجام‌‌ می‌تواند اتفاق خوبی برای صنعت فولاد ایران رقم بزند. در بسیاری از نقاط دنیا، مخصوصا اروپا هزینه انرژی افزایش یافته است. طبیعتا قیمت تمام‌‌شده محصولات و کالاهای انرژی‌‌بر نیز جهش داشته اشت. اگر ایران از محدودیت‌‌ تحریم‌ها خارج شود، این امکان به‌‌وجود خواهد آمد که مستقیما با بازار کشور‌‌های اروپایی مبادله کنیم و فرصت خوبی برای فروش محصولات خواهیم داشت. قیمت‌‌ محصولات فولادی ما توان رقابت با سایر کشورها را دارد که این یک مزیت برای صادرکنندگان ایرانی به شمار می‌رود.

وی در پاسخ به این سوال که آیا بازار محصولات بالادست زنجیره تغییر خواهد کرد؟ گفت: بازار مواد تولیدی در بالا دست زنجیره فولاد شاید تغییرات زیادی را تجربه نکنند. به دلیل اینکه یک مشتری اصلی برای محصولات تولیدی بالا دست ایران وجود دارد و آن‌‌ هم کشور چین است و تنوع بازار نسبت به محصولات فولاد کمتر است، به نظر می‌رسد تغییر محسوسی در این بازار حس نشود. چین در حال حاضر که ایران تحریم است نیز، به واسطه کانال‌‌های تعریف شده با ایران معامله می‌کند و رفع تحریم‌ها باعث رشد شدید فعالیت این بازار نخواهد شد.

احرامیان از ورود تکنولوژی‌‌های جدید به کشور گفت و عنوان کرد: در صورت توافق ورود ماشین‌‌آلات و تکنولوژی‌‌های نوین نیز به کشور تسهیل خواهد شد. اما نباید صنایع کشور را فدای حمایت از تولید داخل کنیم. حمایت از تولید داخل به شرطی پاسخگوی نیاز مصرف‌کننده خواهد بود که بازار رقابتی شکل بگیرد. ما به دنبال این نیستیم که شرکت‌های تولیدکننده داخلی معیوب، تکثیر پیدا کنند. باید محصولاتی که تولید می‌‌شوند نه تنها به میزان قابل قبول، بلکه بالاترین سطح تکنولوژی‌‌ها را دارا باشند و به طور خلاصه رقابت‌پذیر باشند. این عقیده اشتباهی‌‌ است که فولادسازان را مجبور کنیم ماشین‌‌آلاتی وارد کنند یا از ماشین‌‌ساز داخلی بخرد که مدنظرشان نبوده و نمی‌تواند نیازشان را برطرف کند، صرفا به این دلیل که از یک صنعت دیگر (ماشین‌‌آلات معدنی) حمایت کنیم. این امر باعث زمین‌‌گیر شدن یک صنعت بزرگ‌تر می‌شود در حالی که سرنوشت مشخص و درخشانی برای صنعت ماشین‌‌آلات در بر نخواهد داشت.

 غلامرضا خلیقی مدیرعامل شرکت فولاد غرب آسیا درگفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» بازار داخلی فولاد را تا حدودی مستقل از برجام دانست و گفت: به نظر من در صورت امضای برجام تغییرات زیادی در بازار داخلی رخ نخواهد داد. شاید چند‌درصد قیمت‌های داخلی کاهش پیدا کنند چون محصولات ما تقریبا نزدیک به قیمت‌های جهانی معامله می‌‌شوند. بعید است کاهش بسیار زیادی را در محصولات فولادی شاهد باشیم و نهایتا ۴ تا ۵‌درصد قیمت‌ها افت خواهد داشت‌‌. ضمن اینکه اگر صادرات محصولات فولادی ایران افزایش یابد شاید باعث رشد اندک قیمت‌های داخلی شود.

وی افزود: اما در بازارهای صادراتی ماجرا متفاوت است. الان برای ورق فولاد غرب، مشتری اروپایی وجود دارد که حاضر است از طریق Lc از ما ورق خریداری کند. ارتباطات بانکی ما با سایر کشور‌‌ها به دلیل تحریم‌ها تقریبا مسدود است. اگر تحت تحریم نبودیم قطعا مشتریان بیشتری داشتیم. الان برخی از محصولات صادراتی ما ۷ تا۸‌درصد ارزان‌‌تر از محصولات مشابه سایر کشور‌‌هاست. بیلت CIS تقریبا ۵۵۰ دلار معامله می‌شود اما بیلت ایران بعضا ۵۰۰ دلار هم معامله می‌شود. بنابراین اگر موانع پرداخت و تجارت برداشته شود قطعا شاهد قدرت‌‌نمایی تولید‌‌ات فولادی ایران در بازارهای جهانی خواهیم بود و چه بسا قیمت‌‌ محصولات ایرانی با کمی افزایش همراه شوند.

خلیقی امضای توافقنامه جدید را کاتالیزور توسعه بخش معدن و صنایع معدنی کشور دانست و عنوان کرد: در صورت احیای برجام، توسعه معادن و صنایع معدنی در مناطق محروم کشور نیز سرعت خواهد گرفت. ایران در حال اجرای طرح‌‌های توسعه‌‌ای خود در سطح کشور است. اجرای این طرح‌‌ها با هزاران چالش و مانع مواجه است. هزینه حمل، ریسک توسعه و کمبود تجهیزات از چالش‌های این برنامه‌‌هاست. با تسهیل ورود تجهیزات به کشور، طرح‌‌های توسعه‌‌ای مناطق محروم نیز سرعت خواهد گرفت. از طرف دیگر اجرای طرح‌‌های توسعه‌‌ای شرکت‌های فولادی و سایر صنایع معدنی، روی غلتک می‌‌افتد. بازشدن مسیر بانکی و همچنین تسهیل مراودات بین شرکت‌ها بازارسازی و بازاریابی نیز با قدرت بیشتری پیگیری خواهد شد.

مدیرعامل شرکت فولاد غرب آسیا در پاسخ به این سوال که آیا تحریم‌ها در تامین تجهیزات کارخانه‌ها نیز تاثیر‌گذار بوده است یاخیر؟ ابراز کرد: یکسری از تجهیزات مانند سیستم‌های کنترلی و اتوماسیون به شرکت‌های ایرانی فروخته نمی‌شود. در این حالت ما مجبوریم محصولات مشابه را از سایر کشورها مانند چین تهیه کنیم که کیفیت کمتری نسبت به محصول اصلی دارد، یا همان محصول را از طریق واسطه‌‌ها خریداری کنیم که قطعا باید هزینه بیشتری صرف کرد. ممکن است حتی بعضا این محصولات، تقلبی از آب دربیاید. بنابراین باز شدن درهای بازار جهانی به روی تولیدکنندگان ایرانی می‌تواند به مراتب شرایط بهتری را فراهم کند.