از بین رفتن پوشش گیاهی در ایران، سرنوشت تیره‌ای را در آب و غذا برای همه ما رقم می‌زند.  شهرکرد بعد از دو هفته بی‌آبی مطلق و کم آبی، از روز گذشته آب در لوله‌های شهری را دید؛ کم فشار است، زلال نیست، اما با جوشاندن، قابلیت خوردن دارد. این وضعیت بهتر از آن است که مقابل تانکرهای آب صف بکشند یا برای دریافت چند کیسه آب مقابل سازمان آبفای ردیف شوند.

تجربه مشترک قحطی آب

قطعی آب شهرکرد از دو هفته قبل و همزمان با گل‌آلود شدن آب کوهرنگ آغاز شد. منبعی که قابلیت تصفیه و انتقال به شبکه آبرسانی نداشت. به همین دلیل با سرعت طرح عمان و فدک اجرایی شد که آب چشمه‌ها و کشاورزی را به شهر آوردند.  در روزهای آخر بی‌آبی شهرکرد و از روز پنج‌شنبه گذشته، همدان نیز وضعیتی مشابه پیدا کرد. در مراکزی قطعی آب کامل بود و در مناطقی آب جیره‌بندی شده بود. ۱۶ ساعت بی‌آبی.  مردم همدان هم در این چند روز در انتظار تانکرهای آب هستند که از شهرهای مختلف به سمت این دو استان رفته‌اند. همزمان آب معدنی، در دو شهر، قیمت لحظه‌ای پیدا کرد. قیمت‌ها بسته به انصاف فروشنده تعیین می‌شد که در این آشفته بازار بی‌آبی می‌خواست چقدر بارش را ببندد.

شمارش معکوس افتتاح آب‌رسانی همدان

در روزهایی که محله‌های همدان یکی در میان آب ندارند، علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو از مردم درخواست کرده چند هفته‌ای منتظر و صبور باقی بمانند تا مرحله اول طرح آب‌رسانی به بهره‌برداری برسد و دوباره آب به جوش‌وخروش سابق بازگردد.  البته این پروژه ۱۷ سال است که روی زمین مانده و حالا قرار است ظرف دو تا سه هفته به سرانجام برسد. وزیر نیرو برای تسریع در انجام این پروژه ۲۰۰ میلیارد تومان به این طرح تخصیص داده است.

قحطی آب بیخ گوش ایران

ایران کشور کم آب و بارانی است، اما نوع مدیریت بر کشور به گونه‌ای بوده است که بارش‌های اندک هم مدیریت نشده است. گذر زمان، زیان خلأ مدیریت را بیشتر نشان خواهد داد و حتی می‌تواند شرایط را خطرناک کند.  هاشم فاطمی، کارشناس مسائل آب، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «با دقت در سیلاب‌های اخیر کشور، این سیلاب‌ها به‌شدت غلیظ بودند و بار رسوبی آن به‌شدت بالاست. یعنی ما در حفظ پوشش گیاهی سهل‌انگاری کرده‌ایم. موضوعی که در مورد همه کشور صدق می‌کند. در عین حال میزان خسارت و تخریب این سیلاب‌ها به مراتب بالاتر است.» به گفته او نابودی جنگل‌ها و چمن‌زارها و استفاده بیش از ظرفیت مراتع، موجب نابودی مراتع شده و در نهایت بارش باران، ما را دچار محنت می‌کند. چرا ه پوشش گیاهی از آن محافظت نمی‌کند به همین دلیل، سرعت فرسایش خاک در ایران، هشت برابر متوسط جهانی است.  به گفته فاطمی، عدم توجه به پوشش گیاهی یک معضل کشوری است و درصورتی که با همین روند نابود شود، در آینده‌ای نزدیک در تامین آب، غذا و گوشت دچار مشکلات اساسی خواهیم شد.  این یک هشدار جدی و اساسی است. مراتع پیش از آنکه به بار بنشینند میزبان دام هستند و فرصتی برای سبز شدن پیدا نمی‌کنند. از آن‌سو‌ خاک‌ به‌دلیل نداشتن لایه محافظ زود نابود می‌شود. در نهایت طرح‌های آبخیزداری به‌دلیل ورود رسوبات داخل آن، نفوذپذیری‌اش صفر می‌شود. در عین حال دستگاه‌های متولی از جهاد و کشاورزی گرفته تا سازمان مراتع و جنگل‌داری هیچ کدام وظیفه خود را در حراست از پوشش گیاهی انجام نمی‌دهند.  پیشنهاد این کارشناس آب، اجرای طرح‌های آبخیزداری بیولوژیک است، یعنی به جای ایجاد سازه، مراتع و پوشش گیاهی را تقویت کنیم.  پیش‌بینی شده ظرف روزهای آینده چهارمحال بختیاری و استان‌های همجوار شاهد بارندگی خواهند بود. این همان نقطه‌ای است که آه از نهاد کارشناسان بلند می‌کند، چراکه دوباره سیلاب به راه می‌افتد و کدورت آب بالا می‌رود و شاید آب قطع شود.

خشکی چشمه‌های چهارمحال

آب‌رسانی در شهرکرد از سرگرفته شده، اما بیش از همه تداوم این وضعیت مهم است.  فاطمی می‌گوید: «اکنون معضل آب حل شده و حدود ۲۰۰ لیتر بر ثانیه وارد مدار شده است، اما ظرف دو ماه آینده چشمه آبدهی ندارد و باز همین معضل پیش می‌آید و آبی در چشمه وجود ندارد که به مدار بیاید. به خصوص آنکه در چهارمحال و بختیاری ما منبع پایدار نداریم. همچنین به‌دلیل نداشتن ذخایر برف و یخ، در ماه‌های گرم، دبی پایه چشمه‌ها و رودخانه‌هایمان پایین می‌آید و کم‌کم به سمت خشک شدن پیش می‌رود.»

محنت باران

استان چهارمحال و بختیاری از جمله استان‌های پرآب است. البته با توجه به گرمایش زمین، این استان منابع برف و یخچال‌های یخ خود را از دست داده است، اما همچنان به دلیل قرار گرفتن در ارتفاعات، پر آب است. اما این ‌باران چندان خوشایند نیست و آب کوهرنگ را که آب شرب شهرکرد را تامین می‌کند، گل‌آلود می‌کند.

دکتر مهدی پژوهش، عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد، در مورد کدورت آب شهرکرد در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «پوشش گیاهی منطقه ظرف سال‌های اخیر از بین رفته و خاک آن هم سست است. بارندگی مونسون موجب شد سیلاب با غلظت بالایی تشکیل شود.»

کدورت آب در هفته‌های اخیر به بیش از ۱۴۵ رسیده بود که این عدد قابلیت تصفیه ندارد. به گفته دکتر پژوهش، این کدورت در حال کاهش است، اما این روند دائمی نیست. چرا که باران تازه‌ای در راه است و قرار است باز آب را گل کند.