«دنیای اقتصاد» بررسی کرد
پاسخ آمریکا چه خواهد بود؟
چهار روز پیش یعنی در پایان روز دوشنبه ۲۴ مرداد ماه، ضرب‌‌الاجل اتحادیه اروپا برای دریافت پاسخ تهران و واشنگتن به پیشنویس ۳۵ صفحه‌‌ای جوزپ بورل پایان یافت و طرفین پاسخ و ملاحظات خود را به اتحادیه اروپا ارائه دادند. طبق برخی برآوردها پاسخ ایران، «نه» یا «بله» قطعی نبود بلکه به نوعی «بله» مشروط بود و تهران در پاسخ به بورل ملاحظات خود را بیان کرد اما آمریکا موافقت خود را با پیشنویس بورل به صورت کامل اعلام کرد و به آن بله گفت.
سپس نوبت آن رسید که آمریکا به ملاحظات جدید ایران پاسخ دهد. به نظر میرسد اکنون واشنگتن نیز تاکتیک تهران را در پیش بگیرد و پاسخ نه‌چندان قاطعانه به ملاحظات ایران بدهد؛ یعنی با برخی مسائل موافقت و با برخی مخالفت کند. در چنین شرایطی پاسخ مشروط ایران به پیشنویس بورل که دوشنبه ارائه شد و احتمالا پاسخ مشروط آمریکا به ملاحظات ایران که به زودی اعلام خواهد شد، به مذاکرات بیشتر ختم می‌شود و احتمالا یک تا دو دور دیگر هم شاهد رایزنی‌‌هایی دیگر خواهیم بود. اگر مراحل احیای برجام به این صورت پیش برود دور از انتظار نیست که جمع‌‌بندی مذاکرات تا اواسط سپتامبر به طول بینجامد.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین می‌گوید همچنان مسائل پیچیده‌‌ای برای احیای توافق هسته‌‌ای وجود دارد و امیدواریم که در اول سپتامبر (پنجشنبه دهم شهریور) بتوانیم توافق هسته‌‌ای را احیا کنیم. به گزارش خبرگزاری تسنیم، اولیانوف روز جمعه در سخنانی توضیح داد: «سه متن برای احیای توافق هسته‌‌ای وجود دارد و اتحادیه اروپا برای نزدیک کردن دیدگاه‌ها به یکدیگر تلاش می‌کند. برداشت ما این است که واشنگتن خواهان حل مسائل دیگری است که ربطی به توافق هسته‌‌ای ندارد.»
پاسخ آمریکا نزدیک است
همچنین لورا روزن، روزنامه‌‌نگار آمریکایی درباره آخرین تحولات مربوط به احیای برجام در خبرنامه خود تحت عنوان «دیپلماتیک» نوشت: «مقامات اروپایی روز پنجشنبه گفتند، اتحادیه اروپا منتظر پاسخ ایالات متحده به اظهارات ایران درباره متن پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای برجام است.» علی واعظ، کارشناس مسائل ایران که دیپلماسی هسته‌‌ای را از نزدیک دنبال می‌کند، نیز گفت: «پاسخ ایالات متحده بعید به نظر میرسد که بله قطعی باشد.» به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: یک مقام اتحادیه اروپا عصر پنجشنبه به وقت واشنگتن (۱۸ اوت) درباره زمان ارائه پاسخ آمریکا، گفت: «هر لحظه، اما مطمئنا ممکن است فردا باشد.» یکی دیگر از مقامات اروپایی نیز گفت: «در انتظار واکنش آمریکا هستیم.» این در حالی است که وزارت امور خارجه ایالات متحده همان‌طور که تمام هفته این‌گونه پاسخ داده بود، صرفا گفت، به بررسی اظهارات ایران که اواخر روز دوشنبه به اتحادیه اروپا ارسال شده بود، ادامه می‌دهد. ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز پنجشنبه در جلسه مطبوعاتی به خبرنگاران گفت: «بررسی نظرات ایران درباره پیشنهاد اتحادیه اروپا ادامه دارد. همان‌طور که درخواست شده است، ما بازخورد خود را به‌طور مستقیم و خصوصی به اتحادیه اروپا منتقل می‌کنیم.»
پیش‌تر نیز در روز سه‌شنبه هفته گذشته سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که واشنگتن همچنان درحال بررسی پاسخ ایران به متن نهایی اتحادیه اروپا برای احیای برجام است. به گزارش «ایسنا»، پرایس در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که این کشور همچنان درحال بررسی پاسخ ایران به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا بوده و در این زمینه با اتحادیه اروپا به رایزنی خواهد پرداخت. وی همچنین از ارائه چارچوب زمانی مشخص برای عرضه پاسخ آمریکا خودداری کرد.
آمریکا بله قطعی نمی‌گوید
همچنین علی واعظ، کارشناس مسائل ایران درباره پاسخ احتمالی واشنگتن به ملاحظات تهران گفت: «پاسخ ایالات متحده بعید به نظر میرسد که بله قطعی باشد.» واعظ، مدیر برنامه ایران در گروه بین‌المللی بحران، روز پنجشنبه گفت: «من شک دارم که پاسخ آمریکا به خواسته‌های ایران بله باشد. احتمالا پاسخ آمریکا یک نه یا یک چیز میانی خواهد بود.» واعظ در عین حال افزود: «اگر ایران همچنان درخواست‌‌های بیشتری داشته باشد، نمی‌دانم این روند چگونه می‌تواند ادامه یابد.»
از سوی دیگر تریتا پارسی در پاسخ به این سوال که چه چیزی باعث شد ایران اخیرا نشانه‌هایی مبنی بر تمایل به حرکت به سمت توافق نشان دهد، علت را نشانه‌هایی از انعطاف‌‌ها در هفته‌های اخیر از سوی هر دو طرف و میانجیگری اتحادیه اروپا که منجر به نهایی شدن متن ۳۵ صفحه‌‌ای در این ماه درباره احیای این پیمان شد، دانست. پارسی گفت: «فکر می‌کنم آنچه اتفاق افتاد همان چیزی است که هر بار که پیشرفتی حاصل شده اتفاق افتاده: هر دو طرف انعطاف‌‌پذیری نشان دادند.»
واشنگتن پاسخ تلآویو را داد
در این بین مقامات اسرائیل تلاش دارند تا این‌گونه وانمود کنند که آمریکا امتیازات زیادی به ایران داده و مخالفان برجام در واشنگتن را بیش از پیش تحریک کنند. در همین رابطه یاییر لاپید، نخست‌‌وزیر رژیم صهیونیستی در نامه‌‌ای به رئیس‌‌جمهور آمریکا مدعی شد پیشنویس توافق نهایی اتحادیه اروپا با اصول آمریکایی‌‌ها مطابقت ندارد. به گزارش «ایسنا»، به نقل از آی ۲۴ نیوز، یاییر لاپید، روز پنجشنبه در نامه‌‌ای به جو بایدن، رئیس‌‌جمهور آمریکا نوشت: «پیشنویس توافق‌نامه‌‌ای که اتحادیه اروپا به ایران داده است، با خطوط قرمز دولت بایدن همخوانی ندارد.» پیش‌تر شورای امنیت ملی آمریکا گمانه‌‌زنی‌‌های اسرائیل مبنی بر اینکه ایالات متحده امتیازات زیادی به ایران داده و همچنین پیشنهادهای تلآویو درباره این مذاکرات را رد کرد. آدرین واتسون، سخنگوی شورای امنیت ملی گفت: «گزارش‌هایی مبنی بر اینکه ما امتیازات جدیدی به ایران به عنوان بخشی از احیای برجام اعطا کردهایم، یا در حال بررسی آن هستیم، کاملا نادرست است.» سخنگوی شورای امنیت ملی گفت: «ما از همان ابتدا رویکردی سنجیده و اصولی برای این مذاکرات اتخاذ کردهایم. اگر ایران آماده پایبندی به تعهداتش ذیل توافق ۲۰۱۵ است، ما نیز آماده انجام همین کار هستیم. ما نظرات ایران درباره متن نهایی پیشنهادی اتحادیه اروپا را از طریق اتحادیه اروپا دریافت کردهایم و در حال بررسی آنها هستیم. ارتباط ما با اتحادیه اروپا خصوصی است. ما در طول این فرآیند به‌طور منظم با آنها در تماس بوده‌ایم.»
اختلافات تاکتیکی آمریکا و اسرائیل
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز روز جمعه در کنفرانسی خبری گفت: «موضع دولت کنونی اسرائیل بر سر توافق با ایران آشکار است. همه ما به خوبی با این مواضع آشنایی داریم و آنها به‌طور مداوم به ما یادآور می‌شوند. شرکای اسرائیلی موضع رسمی خود را در قبال توافق با ایران تغییر نداده‌‌اند.»
به گزارش «ایسنا» وی ادامه داد: «جای شک نیست که ما اختلافات تاکتیکی با شرکای اسرائیلی بر سر برجام داریم اما ما متحد هستیم. ما در اینکه ایران نباید هرگز به سلاح هسته‌‌ای دست یابد هم‌‌نظر هستیم. ما باور داریم که دیپلماسی که متمرکز بر بازگشت متقابل به پایبندی‌‌های برجامی - که طی آن ایران تحت نظارت و راستی‌آزمایی قرار می‌گیرد - باشد، موثرترین روش برای رسیدن به این هدف است.»
این پیشنویس شکست بزرگ بایدن است
اکنون نیز مخالفت‌ها و انتقادها از بایدن درباره مذاکرات هسته‌‌ای با ایران در جریان است. در این رابطه سناتور جیم ریش عضو ارشد کمیته روابط خارجی سنا در رشته توییتی از سیاست دولت جو بایدن درباره احیای برجام انتقاد کرد. عضو ارشد کمیته روابط خارجی سنا در رشته توییتی در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «ایران برای تضمین برجام از دولت بایدن خواسته تا به تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایان دهد، از شرکت‌‌های غربی فعال در ایران محافظت کند و به ایران اجازه دهد تا در صورت خروج دولت آینده آمریکا از توافق، کار ساخت تسلیحات هسته‌‌ای را سرعت بخشد.» به گزارش انتخاب، این سناتور جمهوری‌خواه در ادامه مدعی شد: «این خواسته‌های ایران، باج‌‌خواهی است و به عنوان یک شکست بزرگ، پس از خروج فاجعه‌‌بار از افغانستان، برای سیاست خارجی بایدن در تاریخ ثبت خواهد شد.» او در ادامه مدعی شد: «این معامله، امنیت شرکای ما و آمریکایی‌‌ها در منطقه را تهدید خواهد کرد. ایران همچنان به طراحی ترور مقامات سابق آمریکایی، کمک به روسیه با پهپادهای مسلح برای حمله به اوکراین، و حمله به سربازان و دیپلمات‌‌های ما ادامه می‌دهد.»
جیم ریش در پایان مدعی شد: «لغو تحریم‌های ایران تنها اقدامات تروریستی ایران را افزایش خواهد داد.» اما در پاسخ به این رشته توییت، شورای امنیت ملی کاخ سفید در حساب توییتری این نهاد نوشته است: «هیچ یک از این ادعاها صحت ندارند. ما به هیچ‌وجه چنین شرایطی را نمی‌‌پذیریم. ما همچنین نباید توافقی را که موثر بود ترک می‌کردیم تا حالا شاهد تسریع فزاینده برنامه هسته‌‌ای ایران باشیم.»
ایران در دام توافق بد نمی‌افتد
در عین حال محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌‌کننده ایران در گفت‌وگویی با انتقاد از سیاست‌های دولت آمریکا در قبال ایران، گفت: «برای اینکه ایران از توافق آتی در وین رضایت داشته باشد و از اجرایی شدن کامل آن مطمئن شود، برخی مسائل وجود دارند که باید حل‌‌وفصل شوند.» به گزارش «ایسنا» به نقل از شبکه سی‌‌جی‌‌تی‌‌ان، محمد مرندی توضیح داد: «در هفت، هشت ماه اخیر، دستاوردهای زیادی داشته‌‌ایم و متنی که آمریکایی‌‌ها و اروپایی‌‌ها آن موقع متصور بودند، با چیزی که امروز داریم، بسیار متفاوت است.»
وی ادامه داد: «با توجه به اینکه ایران گذشته پیچیده و بحث‌‌برانگیزی با آمریکا و اروپا در زمینه برجام داشته است، مهم است درک کنیم که ایرانی‌‌ها می‌خواهند اطمینان یابند، آمریکا بدون اینکه بهایی بپردازد، تاریخ را تکرار نخواهد کرد.» مشاور تیم مذاکره‌‌کننده ایران توضیح داد: «دیدگاه ایران این است که برای رضایت از توافق و اطمینان از اجرای کامل آن، برخی مسائل باید حل و فصل شوند.»
مرندی با اشاره به اینکه ایرانی‌‌ها می‌خواهند هرچه سریع‌‌تر توافق انجام شود، گفت: «در عین حال ایرانی‌‌ها می‌خواهند مطمئن شوند که در دام توافقی بد
نمی‌‌افتند. اگر آمریکایی‌‌ها راه‌های گریزی داشته باشند که دنبال آن هستند، ایران تردیدی ندارد که آمریکایی‌‌ها در نهایت از راه‌های گریز برای کارشکنی در توافق استفاده خواهند کرد. اگر ما انتظار داشته باشیم که آمریکا رفتاری غیر از این داشته باشد، بسیار ساده‌‌لوح هستیم.»
او در این راستا تشریح کرد: «بنابراین، طرفی که باید طرف دیگر را متقاعد کند که صداقت به خرج می‌دهد، آمریکا و البته، اروپا است. چون با وجود اینکه اروپایی‌‌ها از سیاست‌های ترامپ شکایت می‌کردند، از اول تا آخر از ترامپ پیروی می‌کردند. ایران را تحریم کردند که این یا از سر ترس از ترامپ بود یا احساس هم‌‌بستگی دیرینه‌‌شان با آمریکا.»
رایزنی سئول درباره دارایی‌‌ها
همچنین تحرکات سئول برای مشخص شدن سرنوشت دارایی‌‌های بلوکه‌شده ایران در روزهای گذشته شدت گرفته است و وزارت خارجه کره جنوبی جمعه (۱۹ اوت) از گفت‌وگوهای تلفنی پشت سر هم«چو هیون دونگ» معاون وزیر امور خارجه این کشور با «رابرت مالی» و «انریکه مورا» مذاکره‌‌کنندگان ارشد ایالات متحده و اتحادیه اروپا در مذاکرات احیای برجام، خبر داد.
