برق ارزان به موج جدیدی از رونق استخراج ارزهای دیجیتال میانجامد
آفریقا؛ پیشران بعدی ارزهای دیجیتال
اکنون «کریپتوماینرها» در آستانه رویداد هاوینگ که هر چهار سال یکبار اتفاق میافتد و پاداش استخراج به نصف کاهش مییابد، به دنبال زمینهای تازهای هستند. هاوینگ در ذات خود باعث میشود استخراج بیتکوین سود کمتری داشته باشد و بهصورت بالقوه میتواند همه ماینرها به جز کارآمدترین ماینرها را از دور خارج کند. در این میان قانونگذاران نیز محتاطتر شدهاند: در سال۲۰۲۲ نیویورک اولین ایالت در آمریکا شد که هرگونه عملیات استخراج بیتکوین جدیدی را که کاملا مبتنی بر انرژیهای تجدیدپذیر نباشد، ممنوع کرد. بسیاری از دولتها نگرانند که با شکل گرفتن رقابت بر سر برق با مصارف خانگی و مشاغل محلی، رایانههای انرژیبر ماینرها به نارضایتی اجتماعی دامن زند.
از نظر نشریه اکونومیست اهمیت آفریقا اینجا مشخص میشود، کشورهایی که از لحاظ اقتصادی محدود هستند و پتانسیل منابع عظیم انرژی تجدیدپذیر را دارد. این قاره ۶۰درصد از بهترین موقعیتهای مکانی جهان برای تولید انرژی خورشیدی را در خود دارد و پنج کشور از ۱۰کشور دارای ارزانترین برق جهان در آن قرار دارد. طی سال گذشته، ماینرهای ارزهای دیجیتال از چین و روسیه وارد اتیوپی شدهاند تا از نیروی بزرگترین سد آفریقا «سد نوزایی بزرگ اتیوپی» که اخیرا تکمیل شده است، بهره گیرند. طی ماه جاری، صندوق سرمایهگذاری مستقل اتیوپی توافقنامهای را با یک شرکت مستقر در هنگکنگ برای ساخت مرکز دادهای به ارزش ۲۵۰میلیون دلار برای دادهکاوی و هوش مصنوعی امضا کرده است.
شرکت استخراج رمزارز Gridless که در سال گذشته فعالیت خود را در سه کشور آفریقایی آغاز کرده است، اکنون از تمایل کشور همسایه، کنیا خبر میدهد که اعلام کرده است که مشتاق است تا در این پروژه سهیم شود. اگرچه در حال حاضر سهم کل این قاره در تولید جهانی بیتکوین ناچیز است، برخی از سرمایهگذاران تصور دارند که اتیوپی میتواند با ظرفیت تگزاس، برابری کند. آدام سوئیک از Marathon Digital، بزرگترین شرکت استخراج رمزنگاری آمریکا، در این زمینه میگوید که آفریقا «قطعا» پیشران بعدی صنعت خواهد بود.
این قاره به علاقهمندان بیتکوین فرصتی میدهد تا به صنعتی که شهرت آن در سالهای اخیر بهدلیل کلاهبرداریهای متوالی، رسواییها و نگرانیهای موجه درباره سهم آن در تغییرات اقلیمی از بین رفته است، جان تازهای بدمند. استخراجکنندگان رمزارز میگویند مدل استخراج در حال ظهور در آفریقا متفاوت از سوزاندن سوختهای فسیلی برای بهدست آوردن انرژی لازم است. هرچند این گزاره ممکن است با واقعیت موجود در این قاره در تناقض باشد؛ زیرا در بسیاری از کشورهای منطقه کمبود سراسری برق وجود دارد. از طرف دیگر نیز بسیاری از پروژههای انرژیهای تجدیدپذیر این قاره متوقف شدهاند؛ زیرا مصرفکنندگان محلی کافی وجود ندارند که بتوانند برق بخرند تا این پروژههااز نظر مالی به پایداری برسند. استخراجکنندگان رمزارز با حضور بهعنوان خریدار میتوانند به تثبیت تقاضای برق و اطمینان از سودآوری شرکتهای برق کمک کنند. با انجام این کار، آنها همچنین ممکن است مشوق سرمایهگذاری مورد نیاز برای تامین برق به ۶۰۰ میلیون نفر در آفریقا باشند که تقریبا نیمی از جمعیت این قاره را تشکیل میدهند و در حال حاضر به شبکه برق دسترسی ندارند.
با این حال، شواهد کمی مبنی بر اینکه ارزهای دیجیتال به کشورهای فقیر میانبری برای ثروتمند شدن ارائه میدهند، وجود دارد. چنانچه در سال۲۰۲۲، جمهوری آفریقای مرکزی دومین کشور در جهان بود که بیتکوین را بهعنوان ارز قانونی به رسمیت شناخت؛ اما این سیاست نیز نتوانست سرمایهگذاری در این کشور آسیب دیده از شبهنظامیان را بهبود بخشد. از نظر اکونومیست جنبه ماینینگ کریپتو ممکن است رونق بیشتری برای قاره به ارمغان داشته باشد. بن کینکید از بریجر سولوشنز، شرکت انرژیهای سبز میگوید در غیاب قوانین جهانی که صنعت را مجبور به استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر میکند، این خطر وجود دارد که گسترش استخراج رمزارز در آفریقا توسط فرصتطلبانی پیگیری شود که فعالیتهایشان از ظرفیت دولتها برای تنظیم آنها بیشتر است.
در این راستا، تلاشهای قزاقستان برای تبدیل این کشور به یک قدرت استخراج رمزارز منجر به وضعیت بحرانی شده است. کریپتوماینرها در این کشور پس از دریافت اخطارهای مرتبط با استفاده بیش از حد از برق و خاموشیهای مکرر، مجبور به ترک آنجا شدند. رونق کوتاهمدت به واسطه ارزهای دیجیتال ممکن است با سودآوری بیشتر نیروگاههای سوخت فسیلی، روند گذار این کشور به انرژیهای تجدیدپذیر را کند کرده باشد.
با این حال احتمال اینکه ممکن است کشورهای آفریقایی با وجود مشکلات عمیق ساختاری به کمک رمزارزها رشد کنند، ایده جذابی است. دولت اتیوپی استخراج ارز دیجیتال را راهحلی سریع برای کمبود ارز خارجی خود میداند؛ اما واقعیت امر به ندرت آنقدر ساده است که به نظر میرسد. بهعنوان مثال، اگرچه بیتکوین ممکن است به فعالان دموکراسیخواه کمک کند تا از سرکوب دولتی فرار کنند؛ اما همچنین میتواند در تامین مالی فساد، جنایت سازمانیافته و تروریسم موثر باشد. مطالعه جدیدی در تگزاس نشان میدهد درحالیکه استخراج رمزارز، ظرفیت انرژی تجدیدپذیر را افزایش داده است، همچنین نیز منجر به افزایش کلی انتشار کربن شده است. پیتر هاوسون، کارشناس حوزه رمزارز در استدلالی میگوید: «در نهایت چیزی به نام استخراج بیتکوین سبز وجود ندارد.» در مواجهه با چنین عدم قطعیتهایی، دولتهای آفریقایی باید این موارد را نیز در نظر داشته باشند.