با وجود رشد کلی صنعت ارزهای دیجیتال در کشورهای مختلف خاورمیانه و آفریقای‌شمالی در یک سال‌گذشته، یک کشور شرایطی کاملا متفاوت و نوعی رکود را در این مدت تجربه کرده است؛ افغانستان.

افغانستان که در رده‌‌‌‌‌‌‌‌بندی سال‌۲۰۲۱ پذیرش ارزهای دیجیتال چین‌‌‌‌‌‌‌‌آلیسیس میان ۱۵۴ کشور از سراسر جهان رتبه بیستم را به خود اختصاص داده بود، از زمان روی کار آمدن حکومت طالبان در این کشور در اوت سال‌۲۰۲۱ (مرداد ۱۴۰۰) به قعر رده‌‌‌‌‌‌‌‌بندی چین‌‌‌‌‌‌‌‌آلیسیس سقوط کرده است.

کمتر از دو‌ماه پیش و به‌دستور مقامات طالبان، چندین صرافی ارز دیجیتال تعطیل و افرادی نیز به جرم خریدوفروش این دارایی‌ها دستگیر شدند. وزارت امر‌به‌معروف و نهی‌از‌منکر طالبان نیز استفاده از ارزهای دیجیتال را ‌برابر با قمار دانسته و آن را حرام اعلام کرده است.

بررسی‌‌‌‌‌‌‌‌های محققان چین‌‌‌‌‌‌‌‌آلیسیس نشان می‌دهد در ‌ماه‌های اوت و سپتامبر سال‌۲۰۲۱ (مرداد و شهریور۱۴۰۰)، درست بعد از سلطه طالبان بر افغانستان، فعالیت‌های درون‌‌‌‌‌‌‌‌زنجیره‌‌‌‌‌‌‌‌ای مربوط به‌ کاربران ساکن این کشور به اوج خود رسیده است. از نوامبر۲۰۲۱ (آبان۱۴۰۰) تا به امروز اما، ارزش تراکنش‌های درون‌‌‌‌‌‌‌‌زنجیره‌‌‌‌‌‌‌‌ای دریافتی کاربران ساکن این کشور در هر ‌ماه به‌‌‌‌‌‌‌‌طور متوسط کمتر از ۸۰‌هزار دلار برآورد شده است.

گفتنی است ارزش تراکنش‌های دریافتی کاربران ساکن افغانستان پیش از سلطه طالبان بر این کشور به‌‌‌‌‌‌‌‌طور متوسط ۶۸میلیون دلار در ‌ماه بوده است که اختلاف فاحشی با آمار ‌ماه‌های پس از سلطه طالبان دارد.

سرکوب‌‌‌‌‌‌‌‌های طالبان در این مدت تاثیر وحشتناکی بر صنعت ارزهای دیجیتال افغانستان داشته است. محققان چین‌‌‌‌‌‌‌‌آلیسیس می‌گویند؛ با شرایط فعلی این کشور، افراد فعال در زمینه خریدوفروش ارزهای دیجیتال ساکن افغانستان تنها سه گزینه پیش‌روی خود دارند؛ فرار از کشور، خودداری از خریدوفروش ارزهای دیجیتال یا پذیرفتن خطر دستگیرشدن توسط ماموران طالبان.

یک منبع ناشناس در رابطه با سهم فعالیت‌های قانونی و غیرقانونی مرتبط با ارزهای دیجیتال در افغانستان، در مصاحبه با چین‌‌‌‌‌‌‌‌آلیسیس گفته است: تنها بخش کوچکی از فعالیت‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال افغانستان [که همچنان ادامه دارد] به جوانانی مربوط می‌شود که چند صد دلاری سرمایه [برای تریدکردن] در اختیار دارند و می‌‌‌‌‌‌‌‌توانم بگویم برای باقی و بیشتر این فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌ها تنها کاربردی که مشاهده کرده‌‌‌‌‌‌‌‌ام پولشویی بوده است، یعنی منبع این پول‌های غیرقانونی بوده و بخش زیادی از آن بابت پرداخت رشوه یا پول موادمخدر است.

با وجود این، منبع ناشناس چین‌‌‌‌‌‌‌‌آلیسیس همچنان معتقد است که ارزهای دیجیتال می‌توانند عاملی مفید برای افغانستان و راهی برای ارائه خدمات به افرادی باشند که به بانک‌ها و موسسات مالی دسترسی ندارند و به‌‌‌‌‌‌‌‌دنبال راهی برای حفظ ارزش دارایی‌ها و ابزاری مناسب برای پرداخت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خود هستند. او می‌گوید مشکل اصلی امروز افغانستان این است که به‌‌‌‌‌‌‌‌کارگیری این فناوری در این کشور برای مواردی که گفته شد، بسیار سخت است؛ آن‌هم با درنظرگرفتن این نکته که تعداد کمی از مردم افغانستان به گوشی‌های هوشمند دسترسی دارند و شبکه‌‌‌‌‌‌‌‌های ارتباطی در این کشور بسیار پراکنده است. این منبع ناشناس می‌گوید: تقریبا در هرجایی از افغانستان می‌‌‌‌‌‌‌‌توانم از دلار آمریکا [به‌‌‌‌‌‌‌‌صورت مستقیم] استفاده کنم. حتی اگر یک گاری کنار جاده باشد که سیب‌‌‌‌‌‌‌‌زمینی می‌‌‌‌‌‌‌‌فروشد، صددرصد مطمئن هستم که از من دلار قبول می‌کند. در ازای دلار به من پولی پرداخت نمی‌کنند؛ اما همیشه آن را [برای خرید کالا] می‌‌‌‌‌‌‌‌پذیرند، چون درک کرده‌‌‌‌‌‌‌‌اند که نرخ ارز در این کشور نوسان می‌کند. یک راه‌‌‌‌‌‌‌‌حل مبتنی بر ارزهای دیجیتال در چنین شرایطی به‌کار می‌آید؛ اما همیشه وقتی طرحی در حال برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌ریزی است، موانعی که گفته‌شد نادیده گرفته می‌شوند. آنقدر تفاوت میان طرح‌های ارائه‌‌‌‌‌‌‌‌شده [برای افغانستان] و واقعیت زیاد است که معمولا هیچ‌وقت به نتیجه نمی‌‌‌‌‌‌‌‌رسند.

با بلایی که طالبان سر صنعت ارزهای دیجیتال افغانستان آورده و شرایطی که به‌وجود آمده است، بعید به‌نظر می‌رسد که در آینده حتی تلاشی برای ارائه طرح‌های مبتنی بر ارزهای دیجیتال در افغانستان انجام شود؛ چه برسد به اینکه این طرح‌ها اجرایی شوند، با این حال کسانی که موفق شوند به‌‌‌‌‌‌‌‌صورت مخفیانه به ارزهای دیجیتال دسترسی پیدا کنند، ممکن است بتوانند خود را در ‌برابر آن‌دسته از شوک‌‌‌‌‌‌‌‌های اقتصادی که در سایر کشورها نیز مشاهده می‌شود، بیمه کنند.