آینده بیتکوین چه‌خواهد شد؟
عاقبت قدیمی‌ترین رمزارز جهان
نظریه ۱: بیتکوین به‌عنوان آینده پول
این نظریه پرطرفدارترین نظریه در مورد بیتکوین است، به‌‌‌‌‌‌‌ویژه درمیان حامیان این ارز دیجیتال (که مشتاق‌‌‌‌‌‌‌ترین‌های آنها «مکزیمالیست» نامیده می‌شوند.) البته این طرز فکر، ایده اولیه ایجاد بیتکوین نیز بوده است؛ تا جایگزین ارزهای فیات مانند دلار آمریکا شود. مشکل طرفداری از این ایده این است که تاکنون نشانه‌‌‌‌‌‌‌های بسیار کمی از تحقق استفاده فراگیر از بیتکوین وجود دارد. در سال۲۰۲۱، بود که کشور السالوادور بیتکوین را به ارز قانونی تبدیل کرد؛ به این معنی که بتوان از آن برای پرداخت مالیات و موارد تجاری استفاده کرد. در این راستا اپلیکیشنی به‌نام «Chivo Wallet» ساخته شد که افراد می‌توانستند از آن برای پرداخت از طریق بیتکوین استفاده کنند. دولت سیاست‌های تشویقی برای استفاده از بیتکوین در نظر گرفت و برای دانلود Chivo، پولی نیز به‌عنوان پاداش داده می‌شد. طی اجرای این طرح بیش از نیمی از شهروندان السالوادور بااین فناوری جدید همراه شدند، اما همان‌طور که آلوارز، آرژانته و ون پتن در مقاله اخیر NBER گزارش کرده‌‌‌‌‌‌‌اند، تقریبا هیچ‌‌‌‌‌‌‌کس در این کشور واقعا از بیتکوین برای پرداخت هیچ هزینه‌ای استفاده نکرده است.
به‌رغم اعطای بسته‌‌‌‌‌‌‌های تشویقی دولت، مردم السالوادور عمدتا از بیتکوین استفاده نکردند و کسب‌‌‌‌‌‌‌وکارها آن را نپذیرفتند. البته بعید بود اقتصاددانان از این نتیجه شگفت‌‌‌‌‌‌‌زده شوند. بیتکوین دارایی ذاتا بی‌‌‌‌‌‌‌ثبات است که باعث می‌شود برای استفاده در پرداخت‌ها مناسب نباشد؛ بسیار محتمل است در فاصله‌‌‌‌‌‌‌ای که حقوق دریافت می‌شود تا زمانی‌که برای خرید خواربار استفاده می‌شود، سبد غذایی که می‌توان خرید بسیار متفاوت باشد. هیچ‌‌‌‌‌‌‌کس نمی‌‌‌‌‌‌‌خواهد با چنین عدم‌‌‌‌‌‌‌اطمینان غیرضروری در زندگی روزمره خود مواجه باشد. همان‌طور که السالوادور نشان داد، زمانی‌که نوسانات بالا باشد، پذیرش عمومی صورت نخواهد گرفت، بنابراین بیشتر مردم به‌جای ارز، بیتکوین را به‌عنوان یک دارایی با قابلیت سرمایه‌گذاری می‌‌‌‌‌‌‌شناسند و چنین رفتاری از مصرف‌‌‌‌‌‌‌کننده بازه نوسانات را باز‌نگه می‌‌‌‌‌‌‌دارد.
نظریه ۲: بیتکوین به مثابه حباب
در انتهای دیگر طیف، افرادی جای گرفته‌‌‌‌‌‌‌اند که معتقدند بیتکوین صرفا ترند جدیدی از دنیای فناوری و محکوم به شکست است؛ چیزی ذاتا بی‌‌‌‌‌‌‌ارزش که در نهایت هم بی‌‌‌‌‌‌‌ارزش می‌شود. البته ممکن است که ارزش بیتکوین به صفر برسد، یا در کشورهای دنیا با محدودیت‌های جدی مواجه شود، اما اگر این اتفاق‌‌‌‌‌‌‌ها نیفتد، دلایل قانع‌‌‌‌‌‌‌کننده‌‌‌‌‌‌‌ای وجود دارد که فرض شود ارز دیجیتال در گذر زمان ارزش خود را از دست نخواهد داد. با تمام محدودیت‌هایی که برای استفاده از بیتکوین در زندگی روزمره بیان شد؛ با توجه به قابلیت غیرقابل‌ردیابی بودن رمزارزها، از آنها به‌طور گسترده‌‌‌‌‌‌‌ای در مواردی مانند جرائم سایبری، پولشویی و دورزدن تحریم‌ها استفاده می‌شود. هرچند که این تراکنش‌‌‌‌‌‌‌های غیرقانونی ممکن است فاقد ارزش اجتماعی ارزیابی شوند، اما بدیهی است که ارزش مالی دارند، بنابراین تا زمانی‌که بیتکوین می‌تواند برای چنین فعالیت‌‌‌‌‌‌‌هایی مورد‌استفاده قرار گیرد، ارزش خواهد داشت حتی اگر از آن برای موارد قانونی استفاده نشود.
نظریه ۳: بیتکوین به مثابه «طلای دیجیتال»
اینکه ارزش کالایی در بازار دارایی، بسیار بالاتر از ارزش مصرف واقعی آن باشد در دنیا سابقه طولانی دارد؛ بارزترین مثال آن طلا است. ارزش کل طلای استخراج‌شده در جهان حدود ۱۲ تریلیون دلار تخمین زده می‌شود که تقریبا ۹ برابر ارزش فعلی مجموع ارزهای دیجیتال برآورد می‌شود. مطمئنا فلز زرد‌رنگ از برخی کاربردهای آرایه‌ای و صنعتی برخوردار است، اما ارزش آن نمی‌تواند ۱۲تریلیون دلار باشد. قسمت بزرگی از ارزش طلا به‌سادگی ناشی از این ایده است که مردم معتقدند طلا دارایی ارزشمندی است. به‌طور کلی طلا با تورم و رکود اقتصادی همبستگی پایینی دارد، به‌نظر می‌رسد قیمت طلا هرچند تا حدودی از تجارت‌جهانی اثر می‌گیرد؛ اما در نهایت گفته می‌شود مستقل از جهت‌‌‌‌‌‌‌دهی‌‌‌‌‌‌‌های دیگر بازار حرکت می‌کند. دلیل این رفتار قیمتی را می‌توان در باور مردم به داستان «بازگشت به دنیایی که در آن طلا، پول است» دانست. البته تحلیلگران خاطرنشان کرده‌‌‌‌‌‌‌اند که بیتکوین به‌طور فزاینده‌‌‌‌‌‌‌ای با سهام فناوری مرتبط است؛ به‌نحوی‌که میزان همبستگی با NASDAQ اخیرا به ۸۲/ ۰رسیده است (همبستگی در حالت حداکثری به یک می‌رسد). همچنین از ارزش بیتکوین در طول تورم اخیر به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است و از زمان همه‌‌‌‌‌‌‌گیری کووید-۱۹ قله جدیدی را نتوانسته ثبت کند. پیش‌بینی می‌شود از آنجایی که ترس از رکود قریب‌الوقوع بر اقتصاد فشار می‌‌‌‌‌‌‌آورد، موجبات کاهش ارزش بیشتری را نیز فراهم آورد. بیتکوین هنوز به‌عنوان نجات‌‌‌‌‌‌‌دهنده آخرالزمانی شناخته نمی‌شود؛ نوسانات عجیب و غریبی را تجربه می‌کند و به‌نظر نمی‌رسد در آینده نزدیک بتواند در افکار عمومی به‌عنوان طلای جدید پذیرفته شود.
نظریه ۴: بیتکوین به‌عنوان یک سهام فناوری
مشاهدات نشان می‌دهد رفتار قیمتی بیتکوین در بازار با الگوی دارایی‌های فناوری‌محور مطابقت دارد. دو قله افزایش قیمتی بیتکوین که در ۲۰۱۷ و اواخر ۲۰۲۰ بوده؛ با دو نوآوری بزرگ در دنیای کریپتو مطابقت داشت؛ رونق ICO (عرضه اولیه سکه‌‌‌‌‌‌‌های دیجیتال) در ۲۰۱۷ و رونق DeFi (سیستم مالی غیرمتمرکز) که در اواخر ۲۰۲۰ اتفاق افتاد. این دو رویداد در نوآوری مالی و فناوری موجب رونق در بازار رمزارز شد و بیتکوین به‌عنوان محبوب‌‌‌‌‌‌‌ترین ارز دیجیتال بیشترین بهره را از این رونق برد. از دو تجربه پیشین می‌توان نتیجه گرفت که عمده افزایش تقاضا و قیمت در بیتکوین در گرو کاربردهای تکنولوژیکی آن بوده است. اگر بیتکوین به‌عنوان سهام فناوری، در نظر گرفته شود، سوال اصلی این است که: چگونه و چه زمانی این فناوری منسوخ می‌شود؟ تراکنش بیتکوین به دلیل نحوه پردازش آن و استفاده گسترده از برق در حل الگوریتم آن بسیار گران تمام می‌شود. برخی از ارزهای دیجیتال جایگزین مانند سولانا، از الگوریتمی استفاده می‌کنند که انرژی بسیار کمتری مصرف می‌کند. (شبکه اتریوم که از ارز دیجیتال اتر پشتیبانی می‌کند، همچنین در حال برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی برای تغییر به این الگوریتم است). استفاده گسترده از الگوریتم‌‌‌‌‌‌‌های بهینه توسط رمزارزهای دیگر می‌تواند مزیت تکنولوژیکی تعیین‌کننده‌‌‌‌‌‌‌ای داشته باشد و مزیت پیشگامی بیتکوین در این بازار را خنثی کند. همچنین درحالی‌که بلاک‌‌‌‌‌‌‌چین‌‌‌‌‌‌‌های اتریوم و سولانا برای ایجاد قراردادهای هوشمند و سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز (DAO) بهینه‌‌‌‌‌‌‌سازی شده‌‌‌‌‌‌‌اند، بیتکوین تک‌‌‌‌‌‌‌وظیفه‌‌‌‌‌‌‌ای باقی‌مانده است.
با کاربردی‌‌‌‌‌‌‌تر شدن رمزارزهای دیگر و مشکل مصرف بالای انرژی، بیتکوین مانند فناوری که در خطر جدی منسوخ‌شدن است، به‌نظر می‌رسد. می‌توان گفت تسلط بیتکوین بر اکوسیستم ارزهای دیجیتال رو به زوال است؛ بنابراین تئوری سهام فناوری برای پیش‌بینی ارزش بیتکوین در آینده دچار ایراداتی است. همان‌طور که مردم بازارهای جدیدی را در حوزه کریپتو توسعه می‌دهند، از بیتکوین استفاده بیشتری خواهد شد، اما از آنجایی که سایر رمزارزها از نظر فناوری بهتر و بهینه‌‌‌‌‌‌‌تر می‌شوند و بیتکوین اینطور نیست، امکان دارد توسط رقبا از بازار خارج شود.
البته نباید از ویژگی دیگر بیتکوین که ممکن است به ثبات حضور آن در بازار کمک کند، غافل شد: ارزشی که بیتکوین به‌عنوان ابزار بازاریابی و برندینگ برای اکوسیستم کریپتو دارد. اتریوم و سولانا برای افکار عمومی عجیب و پیچیده هستند. اینجاست که تصویر برند بیتکوین: «پولی که به‌راحتی می‌‌‌‌‌‌‌توانید خرج کنید و در طول زمان ارزش آن افزایش می‌‌‌‌‌‌‌یابد» برای بسیاری از مردم جذابیت دارد، حتی اگر ایده اشتباهی باشد.
بیتکوین به مثابه دروازه عصر رمزنگاری، همه نظریه‌‌‌‌‌‌‌های قبلی را به‌هم پیوند می‌دهد. فکر بیتکوین به‌عنوان آینده پول و طلای دیجیتال، توجه مردم را به بازار کریپتو جلب می‌کند. در ادامه راه افراد با فناوری‌های رمزنگاری جدیدی مانند ICO و DeFi و هر آنچه که در web۳ وعده داده می‌شود، آشنا می‌شوند. از آنجایی که می‌توان تصور کرد همواره در سبد پرتفولیو تازه‌‌‌‌‌‌‌واردان سهمی متعلق به بیتکوین به‌عنوان یکی از ارزهای اصلی است؛ روند منسوخ‌شدن بیتکوین به کندی صورت می‌‌‌‌‌‌‌پذیرد. اگر بر مبنای این استدلال آینده بیتکوین را بتوان حدس زد، مهم‌ترین عامل تعیین‌‌‌‌‌‌‌کننده آینده بیتکوین به‌عنوان یک دارایی مالی با ارزش، میزان نوآوری‌‌‌‌‌‌‌های جدید در عرصه بلاک‌‌‌‌‌‌‌چین است.
