یادداشت
موضوع روش‌های محاسبه سود را سیاسی نکنیم!
در شماره ۱۳۰۷روزنامه دنیای اقتصاد روز چهارشنبه ۱۷ مرداد ۱۳۸۶ خبر «بررسی فرمول جدید محاسبه سود بانکی در مجلس» به نقل از مخبر کمیسیون صنایع و معادن درج و در توضیح آن آمده بود: «مخبر کمیسیون صنایع و معادن گفت: از نکاتی که قصد داریم به بررسی آن در کمیسیون صنایع بپردازیم، بحث نحوه محاسبه سود بانک‌ها است که پس از کاهش نرخ سود اخیرا روشی را بین خود تصویب کردند که نسبت به قبل حتی سود بیشتری هم به دنبال دارد».
در شماره ۱۳۰۷روزنامه دنیای اقتصاد روز چهارشنبه ۱۷ مرداد ۱۳۸۶ خبر «بررسی فرمول جدید محاسبه سود بانکی در مجلس» به نقل از مخبر کمیسیون صنایع و معادن درج و در توضیح آن آمده بود: «مخبر کمیسیون صنایع و معادن گفت: از نکاتی که قصد داریم به بررسی آن در کمیسیون صنایع بپردازیم، بحث نحوه محاسبه سود بانک‌ها است که پس از کاهش نرخ سود اخیرا روشی را بین خود تصویب کردند که نسبت به قبل حتی سود بیشتری هم به دنبال دارد».
همچنین در جلسه هفته گذشته خبرنگاری از سخنگوی دولت پرسید: «شورای پول و اعتبار سود بانکی را برای بانک‌های دولتی 12درصد و برای بانک‌های غیردولتی 13درصد اعلام کرده ولی بانک‌ها عملا با استفاده از شیوه‌ای که در پیش گرفته‌اند سود بانکی را به 17درصد رسانده‌اند» و سخنگوی دولت در پاسخ گفت: «وجود این اشکالات است که باعث شده دولت‌درصدد برآید در سیستم بانکی تغییرات و اصلاحاتی ایجاد کند».
بعد از خواندن یادداشت: «لطفا نرخ سود تسهیلات بانکی را افزایش دهید!!» در شماره ۱۳۰۰روزنامه دنیای اقتصاد روز سه شنبه ۹/۵/۱۳۸۶ و مطالب با مضمون مشابه در سایر روزنامه‌ها، شنیدن چنین اخباری چندان هم دور از انتظار نبود!
این درست است که با نرخ و مدت بازپرداخت یکسان، مبلغ سود حاصل از فرمول جدید (یا همان فرمول واقعی) از مبلغ محاسبه شده با فرمول تقسیط فعلی (راس‌گیری) بیشتر است و هر چه مدت بازپرداخت طولانی‌تر باشد، این تفاوت بیشتر می‌شود، اما نتیجه گیری بر مبنای مقایسه ساده میزان سود حاصل از این دو فرمول درست نیست و بهتر است موضوع را به صورت ریشه‌ای بررسی کنیم.
مشکل در فرمول تقسیط فعلی است که بحث آن هم تازه نیست. این فرمول برای تسهیلات با اقساط نامساوی تعریف شده است و استفاده نابجا از آن در اعطای تسهیلات با بازپرداخت اقساط مساوی ریشه اصلی تمام مشکلات و برداشت‌های نادرست است. در مقاله «حرکت بر مبنای واقعیت‌ها و به صورت شفاف!» به قلم اینجانب (شماره ۱۰۸۵ یکشنبه ۳۰/۷/۱۳۸۵ روزنامه دنیای اقتصاد) جزییات موضوع به کمک نمودارها و جدول‌های مربوطه دقیقا تشریح شده است.
از بیش از 4 سال پیش (قبل از تشکیل دولت جدید) برخی از بانک‌های خصوصی به دنبال استفاده از فرمول واقعی محاسبه سود اقساط بودند که مستندات مربوط به این تلاش‌ها و پیگیری‌ها موجود است. علت این امر هم روشن بود. به عنوان مثال برخی از مشتریان بانک، تسهیلات به مبلغ 100000000 ریال را با نرخ (ظاهری) 26درصد دریافت می‌کردند. سپس مبلغ دریافتی را به عنوان سپرده بلند مدت 5 ساله قابل تمدید با نرخ سود 5/20درصد در همان بانک یا بانک خصوصی دیگری سرمایه گذاری می‌کردند و بدون آنکه در زمینه تولید، خدمات و یا بازرگانی نقشی داشته باشند، از سود بادآورده ای نیز بهره مند می‌شدند! جدول زیر نشان می‌دهد که با فرمول تقسیط مورد استفاده در سال‌های اخیر، هر چه مدت بازپرداخت تسهیلات افزایش می‌یافت، از سود واقعی بانک کاسته می‌شد. به عبارت دیگر، مشتری با دریافت تسهیلات 10 یا 12 ساله با نرخ 26درصد و سپرده‌گذاری 5 ساله آن مبلغ و تمدید آن تا پایان دوره تسهیلات با پرداخت اقساط ماهیانه از محل سود سپرده به علاوه مبلغی ناچیز، در پایان دوره نیز 100000000 ریال پس انداز داشت! البته برای تسهیلات 15 و 20 ساله پس از پرداخت قسط، ماهیانه به‌ترتیب مبلغ 63426
ریال و 203819 ریال هم به عنوان جایزه!! برای مشتری باقی می‌ماند!
به این‌ترتیب، تنها این بدنامی‌برای بانک حاصل می‌شد که برای تسهیلات پرداختی خود ۲۶درصد سود دریافت می‌کند! به همین دلیل بانک‌های مزبور از همان سال‌ها، اعطای تسهیلات قسطی را متوقف کرده و به دنبال حل مشکل بودند. فرمول واقعی محاسبه سود دوران تقسیط که اخیرا به بانک‌های دولتی نیز ابلاغ شده است پاسخ مناسب این نیاز بود. استفاده از فرمول واقعی ضمن جلوگیری از «زیان نامریی» ناشی از راکد ماندن بخشی از سرمایه بانک در طول دوره بازپرداخت تسهیلات، موجب شفاف شدن هرچه بیشتر عملیات مالی بانک‌ها نیز خواهد شد. حل آسان‌تر و سریع‌تر مشکلات اقتصادی و اجتماعی در گرو حفظ جنبه‌های علمی‌و کارشناسی موضوع است. به امید آنکه هر موضوعی را در چارچوب مناسب آن تحلیل و بررسی کنیم و تحت تاثیر فضا سازی‌ها، موضوع روش‌های محاسبه سود را سیاسی نکنیم!
*تحلیلگر ارشد سیستم‌های بانکی
ارسال نظر