الزام بانک‌ها به اخذ گزارش اعتباری مشتری برای پرداخت تسهیلات

گروه بازار پول- به گفته مدیر عامل شرکت مشاوره رتبه بندی اعتباری ایران، ابلاغیه جدید بانک مرکزی در الزام بانک‌ها بر ارائه گزارش اعتباری مشتریان از این شرکت به معنای پیش شرط در اخذ تسهیلات نیست. روز گذشته خبری در خبرگزاری فارس منتشر شد که بر اساس آن اخذ هرگونه پرداخت تسهیلات مشروط به استعلام از شرکت رتبه‌بندی اعتباری شد. بنابراین گزارش این تصمیم بر اساس ابلاغیه اداره اطلاعات بانکی مدیریت کل اعتبارات بانک مرکزی به نظام بانکی بوده است. در ابلاغیه این اداره آمده است: با عنایت به ماده ۹۱ «قانون برنامه پنجم توسعه»، محدودیت مورد اشاره در ماده ۱۲ آیین‌نامه سنجش اعتبار جهت اخذ استعلام کان لم یکن تلقی شده و مقتضی است کلیه شعب آن بانک در ازای اعطای هرگونه تسهیلات و تعهدات اقدام به اخذ استعلام از پایگاه اطلاعاتی شرکت مشاوره رتبه بندی اعتباری ایران کنند.بر اساس ماده ۹۱ قانون برنامه پنجم توسعه، بانک‌ها و موسسات اعتباری موظفند از سال اول برنامه، قبل از اعطای هرگونه وام و تسهیلات به مشتریان اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی نسبت به اعتبارسنجی و تعیین حد اعتباری آنها براساس دستورالعمل بانک مرکزی اقدام کنند.

اداره اطلاعات بانکی که زیر مجموعه مدیریت کل اعتبارات بانک مرکزی است در بخش دیگری از این نامه تاکید کرده اطلاعات جمع‌آوری شده در سامانه اعتبار سنجی از ابتدای سال ۱۳۸۸ بوده و محدوده زمانی دو ساله مبنای مورد تایید جهت اعتبارسنجی و رتبه‌بندی مشتریان است. بر اساس این ابلاغیه بهره‌برداری از اطلاعات اعتباری اشخاص در قبال اخذ رضایت نامه از مشتریان بوده و کلیه بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی موظفند رضایت‌نامه ارسالی طی بخشنامه شماره ۴۰۰۲۴/۹۰ مورخ ۲۴/۲/۹۰ را پس از تکمیل در سوابق اعتباری مشتریان نگهداری کنند.

مدیریت کل اعتبارات بانک مرکزی در ادامه یادآور شده است که بر این اساس و به استناد بخشنامه فوق‌الذکر بانک مرکزی، مفاد ماده ۱۲ آیین‌نامه سنجش اعتبار که در آن تصریح شده بود «موسسات اعتباری موظفند در آیین‌نامه‌های خود، برای اعطای تسهیلات بیش از یک میلیارد (۱،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال نتیجه سنجش اعتبار را ملاک قرار دهند.» کان لم یکن اعلام و از این پس شعب تابعه و واحدهای ذی ربط لازم است در ازای اعطای هرگونه تسهیلات و تعهدات اقدام به اخذ استعلام از پایگاه اطلاعاتی شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری کنند.

الزام بانک‌ها

دکتر محمد جلیلی مدیرعامل شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد در رابطه با این ابلاغیه گفت: ابلاغیه بانک مرکزی به الزام بانک‌ها برای گرفتن گزارش اعتباری مشتریان اشاره دارد اما این الزام هیچ پیش شرطی برای اخذ تسهیلات به حساب نمی آید. مدیرعامل شرکت مشاوره رتبه بندی اعتباری با اشاره به روند تاریخی شکل‌گیری سامانه اعتبار سنجی گفت: این سامانه براساس قانون اعطای تسهیلات بانکی به وجود آمد و قانونگذار، دولت را در سال ۸۶ مکلف کرد ظرف یک سال اقدام به راه اندازی سامانه اعتبار کند.

جلیلی گفت: براساس ابلاغیه بانک مرکزی، نظام بانکی در پرداخت هرگونه تسهیلات با هر رقمی ملزم به ارائه دریافت گزارش اعتباری مشتریان است اما گزارش ارائه شده برای بانک جنبه مشورتی از وضعیت مشتری دارد.

وی درباره زمان صدور ارسال گزارش اعتباری مشتریان به بانک‌ها اظهار کرد: با توجه به اقدامات انجام شده در دو سال گذشته زمان دریافت گزارش اعتباری مشتری به زیر یک دقیقه رسیده است.

جلیلی در تشریح اقدامات انجام شده افزود: تا کنون در حدود ۱۵ میلیون و ۵۰۰ هزار اطلاعات تسهیلات پرداختی در این سامانه ثبت شده است. به گفته این حجم اطلاعات در حدود ۹۵ درصد از تسهیلات پرداختی را در بر می گیرد.

مدیرعامل شرکت مشاوره رتبه بندی اعتباری، در خصوص تعداد بانک‌های متصل به این سامانه نیز گفت: از ۲۶ بانک موجود، ۱۸ بانک اطلاعات تسهیلات پرداختی خود را در این سامانه به ثبت رسانده اند. در حال حاضر نیز بانک‌های ملی، تجارت، صادرات، مسکن، ملت، کشاورزی، رفاه، سپه، توسعه صادرات، سامان، پارسیان، کارآفرین، سرمایه، سینا، صنعت و معدن، توسعه تعاون، مهر و پست بانک عضو سامانه هستند. بانک‌های تات، دی، انصار، اقتصاد نوین، گردشگری، پاسارگاد و شهر از جمله بانک‌هایی هستند که تا کنون گزارش از وضعیت تسهیلات پرداختی خود به این سامانه ارائه نداده اند. وی با اشاره به اینکه نظام سنجش اعتبار سابقه ای بیش از ۷۰ سال در دنیا دارد و در ۱۵۰ کشور به اجرا درآمده است، گفت: قوانین به تصویب رسیده برای اجرایی شدن این نظام در ایران نیز تصریح دارد و نظام بانکی نیز به تدریج همکاری بیشتری در عملیاتی شدن این اقدام داشته است.

راهکاری برای جلوگیری از مطالبات معوق

سامانه اعتبارسنجی در واقع سیستمی است که اطلاعات مرتبط با سابقه اعتباری تسهیلات‌‌گیرندگان (افراد، کسب و کارهای کوچک و شرکت‌های بزرگ) را از طریق بانک‌ها، موسسات مالی و اعتباری و سایر منابع عمومی در دسترس جمع‌آوری می کند و بر اساس آن گزارشی تحت عنوان گزارش اعتباری «Credit Report» منتشر می کند. بر اساس مطالعه بانک جهانی، سامانه‌های اعتبارسنجی بطور متوسط تا ۴۰ تا ۸۰ درصد از معوق‌شدن تسهیلات بانکی جلوگیری می‌کند.