ظهور«نیکسون دوم» در کاخ سفید

روند احیای ریزش هفته گذشته شاخص‌های وال‌استریت در واکنش به انتقاد مجدد ترامپ از فدرال رزرو متوقف شد. بازگشت شاخص‌های بازار آتی سهام نیویورک به محدوده منفی زمینه افت بازار نقدی را فراهم کرده بود. بازگشایی معاملات وال‌استریت از عصر چهارشنبه به وقت تهران از الگوی بازار آتی تبعیت کرد و در ساعت اول روند نزولی از خود نشان داد. شاخص میانگین صنعتی داوجونز ظرف ۵۵ دقیقه ابتدایی معاملات یک درصد افت کرد. پیش‌بینی می‌شود نوسانات بازار سهام آمریکا با نزدیک شدن به ساعت ۲۱:۳۰ به وقت تهران که زمان ارائه گزارش کمیته بازار آزاد است، کاهش محدودی را تجربه کند و براساس نتایج نشست به کار خود ادامه دهد.

نیاز به فدرال رزرو مستقل در دوره ترامپ

فدرال رزرو آمریکا ظرف سال‌جاری میلادی نرخ بهره را ۳ نوبت افزایش داده است. نشست پایان سال (دسامبر) نیز با احتمال زیاد منجر به ثبت چهارمین مرحله رشد این نرخ خواهد شد. در شرایطی که سرمایه‌گذاران بازارهای جهانی روز چهارشنبه منتظر انتشار نتیجه نشست آخر کمیته بازار باز آمریکا بودند، دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا برای دومین بار در این هفته از «جرومی پاول»، رئیس فدرال رزرو و سیاست‌های پولی که منجر به رشد نرخ بهره شده‌اند، انتقاد کرد. ترامپ سه‌شنبه شب در مصاحبه با فاکس بیزینس برای چندمین بار رویکرد انقباضی فدرال رزرو را زیر سوال برد. رئیس‌جمهوری آمریکا فدرال رزرو را «بزرگ‌ترین تهدید» علیه خود توصیف کرد و عملکرد این نهاد در رابطه با روند افزایش «پرشتاب» نرخ بهره را اشتباه برشمرد. ترامپ افزایش نرخ بهره را در شرایط کنونی متضاد با سیاست‌های مالی کاخ سفید برای تشویق رونق اقتصادی می‌داند. از همین رو، با تحمیل فشار سیاسی بر فدرال رزرو تلاش می‌کند برنامه‌های اقتصادی خود را بدون مانع در مسیر دلخواه هدایت کند. مسیری که از نظر کارشناسان اقتصادی اگر با اقدامات نهادهای مستقلی مانند فدرال رزرو تعدیل نشود به رشد فراواقعی اقتصاد و رکود منتهی خواهد شد.

پایان عصر دوری از دخالت در امور پولی

نقش فدرال رزرو به‌عنوان یک نهاد مستقل در شرایط کنونی که حمایت گرایی توام با استفاده از محرک‌هایی مانند کاهش نرخ‌های مالیات در دستور کار سیاستمداران قرار گرفته، برای حفظ تعادل اقتصادی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. شرط لازم برای ایفای بهینه این نقش حفظ استقلال از سیاست‌های دولت به شمار می‌رود؛ همان‌طور که روسای جمهوری پیشین آمریکا (جز نیکسون) از خدشه‌دار کردن استقلال فدرال رزرو دوری می‌کردند. با وجود اینکه روسای دولت پیشین نیز مانند ترامپ علاقه‌ای به تقبل هزینه‌های سیاسی دوران انقباضی نداشتند، اما هیچ یک به دخالت در امور پولی مبادرت نکردند. به نظر می‌رسد دونالد ترامپ اهمیتی برای پیروی از این رویه قائل نیست. هرچند رئیس‌جمهوری جنجالی آمریکا تاکید کرده که تصمیمی برای برکناری پاول ندارد و استقلال بانک مرکزی نیز حفظ خواهد شد؛ اما اظهاراتش شبیه اهرم فشار وی بر پاول و بانک مرکزی است. اظهاراتی از قبیل «من پاول را برای این سمت انتخاب کردم چه درست و چه نادرست. به هر حال او اکنون آنجا (در راس نهاد پولی) است» یا آنچه در مصاحبه سه‌شنبه شب خود گفت: «از آنجا که سیاست پولی استقلال دارد من صحبت مستقیمی با پاول نمی‌کنم، اما از عملکرد او خوشحال نیستم؛ چراکه سرعت رشد نرخ بهره زیاد از حد است.» ترامپ پیش از این نیز عملکرد فدرال رزرو را «دیوانه‌وار»، «خارج از کنترل» و «اغراق‌آمیز» توصیف کرده بود که هفته گذشته منجر به تشدید ریزش وال‌استریت شد.

چشم‌انداز شاخص دلار

شاخص دلار برخلاف روند نزولی در سال ۲۰۱۷ میلادی، از ابتدای فصل بهار روند بازیابی قدرت خود را از سر گرفته بود. هرچند این رویه تا ابتدای پاییز دوام یافت؛ اما ورود شاخص به یک کانال افزایشی دیگر محتمل خواهد بود. چشم‌انداز افزایشی سرمایه‌گذاران نسبت به آینده دلار ناشی از سیاست پولی حاکم در آمریکا و تفاوت آن با سایر کشورهای توسعه یافته است. فدرال رزرو نرخ بهره هدف را ۳ بار در طول سال‌جاری میلادی بالا برد؛ درحالی‌که بانک ژاپن تمایلی به تغییر رویکرد انبساطی خود نشان نداده و بانک مرکزی اروپا تا اواسط سال آینده اقدام انقباضی خاصی جز اتمام برنامه بلندمدت خرید اوراق اعمال نخواهد کرد. انقباض پولی در آمریکا بدون رویکرد مشابه در خارج مرزهای این کشور حمایت رشد نرخ بهره بانکی را تنها برای شاخص دلار به همراه خواهد داشت.