پوند طلایه‌دار سال 96

دو عامل مهم در رشد ارز اروپایی موثر بود: اول، تقویت نرخ برابری پوند به دلار در بازارهای جهانی؛ دوم، نبود عرضه این ارز از سوی بازارساز در مقایسه با یورو و دلار در بازار داخلی؛ در کنار این، برخی فعالان در بازار معتقدند این ارز پس از دلار و یورو از تقاضای بیشتری در بازار برخوردار بوده است. این در حالی است که عده دیگری باور داشتند تقاضا برای پوند در بازار بیشتر از ارزهایی مانند یورو و یوآن نبوده است، در نتیجه از نظر آنها زمینه‌های رکوردزنی این ارز را باید در سمت عرضه جست‌وجو کرد. به باور آنها، ارزهایی مانند یورو و یوآن چین به دلیل مبادلات گسترده‌تر تجاری متقاضی بیشتری داشتند و همین موضوع نیز موجب شد رتبه دوم و سوم بازدهی سال ۹۶ به این ۲ ارز اختصاص یابد. جالب آنکه، کمترین بازدهی در میان ارزهای مهم بازار در سال ۹۶ متعلق به دلار آمریکا بود. بررسی‌ها نشانگر آن بود که میانگین قیمت اسکناس آمریکایی در دوازدهمین‌ماه سال ۹۶ به ۴ هزار و ۵۵۳ تومان رسید. اسفند سال ۹۵، متوسط بهای این ارز ۳ هزار و ۷۷۱ تومان بود. بر اساس این داده‌ها، بازدهی شاخص بازار ارز در سال‌جاری حدود ۲۱ درصد بود. کارشناسان، مداخله بازارساز و عرضه دلار در بازار را مهم‌ترین عاملی دانستند که زمینه ثبت پایین‌ترین رشد در میان ارزها را برای شاخص ارزی فراهم آورد. اگر قیمت دلار را به‌صورت نقطه‌به‌نقطه نیز بررسی کنیم، نهایتا رشد آن به بالای ۲۶ درصد نمی‌رسد؛ عامل دیگری که نشان از کنترل بیشتر قیمت این ارز در بازار داشت. در مقایسه، اگر بازدهی یورو را به‌صورت نقطه‌به‌نقطه اندازه بگیریم، بازدهی آن به بالای ۴۰ درصد می‌رسد و چه بسا که شاید به جای پوند مقام اول را به خود اختصاص می‌داد. علت تفاوت نسبتا قابل ملاحظه در بازدهی دلار و یورو بر اساس دو روش میانگین و نقطه‌به‌نقطه به روند قیمت‌گذاری بازارساز برای این دو ارز در اسفندماه مربوط است. بازارساز در بیشتر روزهای اسفندماه، قیمت‌هایی پایین‌تر از حد تعادلی را برای دلار و یورو تعیین کرد؛ در این مسیر، در ابتدا به ازای هر فرد تا سقف ۵ هزار دلار و یورو عرضه می‌شد. پس از اینکه، بازارساز قیمت عرضه دلار خود را به کانال ۴ هزار و ۴۰۰ تومان برد، تقاضا به اندازه‌ای در بازار بالا رفت که صف‌های طولانی شکل گرفت؛ بخشی از طولانی شدن صف‌ها به‌دلیل آن بود که دریافت‌کنندگان ارز از صرافی‌های منتخب می‌توانستند آن را در بازار غیررسمی با نرخ‌های بالاتری به فروش برسانند. بازارساز در نهایت برای از میان بردن صف‌ها در ابتدا دریافت‌‌کنندگان ارز را محدود به مسافران کرد و در گام دوم، در اواخر اسفندماه با شیب تند قیمت‌ها را بالا آورد و به بازارهای همسایه و بازار غیررسمی نزدیک کرد. به این ترتیب، قیمت‌های صرافی‌های منتخب در بخش زیادی از اسفندماه باعث شد که میانگین قیمت بسیار پایین‌تر از قیمت‌های روزهایی انتهایی این ماه قرار بگیرد. میانگین قیمت دلار در حالی در کانال ۴ هزار و ۵۰۰ تومان قرار گرفت که قیمت‌های پایانی این ماه در حوالی ۴ هزار و ۸۰۰ تومان ثبت شد.

تنها ارزی که بیش از ۴۰ درصد رشد کرد

بررسی روند ۱۱ ارز مهم بازار نشان داد، پوند انگلیس تنها ارزی بود که در سال ۹۶ رشد بالای ۴۰ درصد را به ثبت رساند؛ پس از آن ۵ ارز رشد بالای ۳۰ درصد را به ثبت رساندند که به ترتیب، یورو، یوآن چین، ین ژاپن، دلار کانادا و دینار عراق بودند. میانگین قیمت یورو در اسفند سال ۹۶ روی عدد ۵ هزار و ۶۳۹ تومان قرار گرفت که ۳۸ درصد بالاتر از همین مقطع زمانی در سال ۹۵ بود. متوسط قیمت یورو در آن زمان، ۴ هزار و ۷۸ تومان بود. یوآن چین نیز از میانگین قیمتی ۵۸۳ تومان به ۷۸۹ تومان در سال ۹۶ جهش کرد. ۵ ارز مهم نیز در سال ۹۶ رشد بالای ۲۰ درصد را به ثبت رساندند و در میان ارزهای مهم بازار، ارزی نبود که رشد زیر این میزان را به ثبت رساند. در میان ارزهای با بالای ۲۰ درصد رشد می‌توان به دلار استرالیا و آمریکا و درهم امارات اشاره کرد. بسیاری از فعالان باور دارند قیمت درهم امارات و دلار آمریکا با یکدیگر همبستگی بالایی دارند و معمولا در دامنه‌ای نزدیک به هم نوسان می‌کنند؛ نزدیکی بازدهی این دو ارز در سال ۹۶ می‌تواند تاییدی برای ادعای این دسته باشد.

دو محرک رشد ارزهای متفرقه

به گفته فعالان، رشد پوند و سایر ارزهای متفرقه را می‌توان به دو عامل نسبت داد؛ تقویت این ارزها در بازارهای جهانی و دوم مداخله محدودتر بازارساز در بازار ارزهای متفرقه نسبت به دلار و یورو. به‌عنوان مثال، ارزش پوند در بازارهای جهانی در برابر دلار در سال‌جاری حدود ۱۳ درصد تقویت شد و حتی در مقاطعی به بالای ۴/ ۱ واحد رفت؛ یعنی در مقاطعی یک متقاضی به ازای دریافت هر پوند باید بالای ۴/ ۱ دلار عرضه می‌کرد. هم زمان، افزایش قیمت دلار بازار داخلی نیز قیمت ارزهایی مانند پوند را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این حال، یک عامل مهم دیگر نیز در رشد قیمت این ارز اثرگذار بود. به گفته فعالان، معامله‌گران زمانی که مشاهده کردند بازارساز، دلار زیادی را برای مدیریت قیمت این ارز روانه بازار می‌کند، سعی کردند به بازار ارزهای دیگر وارد شوند. آنها در بازار ارزهایی مانند پوند توانایی نوسان‌گیری بیشتری را داشتند و کمتر با خطر مداخله بازارساز مواجه بودند. به گفته یکی از فعالان، رسانه‌ها توجه کمتری به قیمت ارزهای متفرقه دارند و نگاه عموم بیشتر به‌سوی قیمت دلار است که حساسیت‌ها را نسبت به این ارز بالا می‌برد. با این حال، حساسیت به قیمت برخی ارزها و مداخله بازارساز در روند قیمت آنها لزوما اثر مثبتی به‌دنبال ندارد.

آربیتراژ ارزی در بازار

یکی از اثرات مداخله بازارساز در معاملات دلار، بر هم خوردن نسبت برابری ارزها در بازار داخلی بود. در واقع ارزش بیشتر ارزهایی مانند یورو و پوند نسبت به دلار در بازار داخلی موجب شد زمینه آربیتراژ ارزی در بازار فراهم شود. در این شرایط، معامله‌گران در برخی از مقاطع سال ۹۶، دلار را از بازار داخلی خارج می‌کردند و به جای آن ارزهایی مانند یورو و پوند را وارد می‌کردند. به‌عبارت دیگر می‌توان گفت پایین بودن ارزش دلار در بازار تهران نسبت به بازارهای همسایه موجب می‌شد که این ارز از کشور خارج و ارزهای گران‌تر وارد شود. عرضه زیاد دلار در بازار زمینه‌ساز آن شد که شاخص بازار ارز بازدهی کمتری را نسبت به سایر ارزها تجربه کند، ولی هم زمان زمینه را برای سودآوری بسیاری از جابه‌جا‌کنندگان ارزی فراهم آورد. به‌نظر می‌رسد، بازارساز در سال آینده باید در کنار مدیریت بازار دلار، قیمت سایر ارزها را نیز با حساسیت بیشتری رصد کند؛ چراکه تناسب برابری ارزها در بازار داخلی نسبت به بازارهای جهانی می‌تواند در مدیریت نوسانات و جلوگیری از قاچاق ارز نقش موثری داشته باشد.

تحرک بازیگران غیررسمی

روز یکشنبه، بازارساز قیمت دلار را با شیب تندتری پایین آورد، ولی در بازار غیررسمی تمایل به رشد بیشتر بود. در دومین روز هفته، صرافی‌های منتخب قیمت دلار را ۴ هزار و ۷۵۹ تومان تعیین کردند که نشان‌دهنده افت ۱۸ تومانی بود. این در حالی است که آن سوتر، معامله‌گران غیررسمی قیمت دلار را تا محدوده ۴ هزار و ۸۸۰ تومان بالا بردند.