آیا می‌توان در ۲۰ روز برنامه انتخاباتی تدوین کرد؟
برنامه دولت باید تمامی جوانب اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی را پوشش دهد و به استراتژی‌ها، اولویت‌ها، و اقدامات عملیاتی پردازد. همچنین برنامه باید از لحاظ مالی، اقتصادی و سیاسی قابل اجرا باشد. چنین متنی نباید به وعده‌های غیرمعقول و بی‌پایه اکتفا کند. یک برنامه جدی، باید شامل معیارها و شاخص‌های مشخص برای ارزیابی پیشرفت و انجام برنامه‌ها نیز باشد. برای تدوین یک سند سیاستگذاری برای اداره دولت، نیاز است تا وضعیت اقتصادی کنونی کشور به دقت بررسی شود. این تحلیل باید از جمله شامل شاخص‌های اقتصادی اصلی مانند تورم، رشد اقتصادی، بدهی‌ها، درآمدها و هزینه‌ها، بخش‌های مختلف اقتصادی و نقاط ضعف و قوت بازارها باشد. بر اساس تحلیل انجام شده، اهداف کلان تعیین شود. یعنی باید اهداف کلی و معیارهای کنترلی مدنظر قرار گیرند.
این اهداف ممکن است شامل کاهش نرخ تورم، افزایش رشد اقتصادی، اصلاح موازنه پرداخت‌ها و تعادل بخش‌های مختلف اقتصادی باشد. سپس استراتژی‌ها و برنامه‌ها بر اساس اهداف کلان تعیین شوند که به تحقق این اهداف کمک کنند. این شامل سیاست‌های پولی، مالی، صنعتی، تجاری، کشاورزی و سایر بخش‌های اقتصادی است. طبیعتا برای هر استراتژی و برنامه، زمان‌بندی و بودجه لازم است تا مراحل اجرایی و مسوولیت‌ها روشن شود. برنامه دولت چهاردهم باید با مشارکت عمومی و مشورت با کارشناسان مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی تهیه شود تا از دیدگاه‌ها و پیشنهادهای مختلف بهره‌مند شود.
هر عقل سلیمی معترف است که انجام چنین کاری، پروژه‌ای عظیم است. انجام درست تمامی این مراحل نیازمند به‌کارگیری حداکثری منابع و نیروهاست. تدوین یک برنامه سیاسی-اقتصادی معتبر و کارا در چند هفته بسیار دشوار است و نیاز به پیگیری دقیق و ارزیابی مداوم آن در طول زمان و توسط ده‌ها نفر و هزاران ساعت کار تخصصی و همه‌جانبه دارد. این موضوع به عوامل مختلفی مانند حجم و پیچیدگی برنامه، تعداد کارشناسان مشارکت‌کننده و میزان دقت و کیفیت مطالعات و تحلیل‌ها بستگی دارد و نمی‌توان برنامه‌ای مستعجل اعلام کرد و در عین حال بر دقت و کارایی آن هم اصرار کرد. پرسشی که مطرح است این است که آیا کاندیداهای محترم حاضر در صحنه برای تدوین برنامه دولت خود چنین فرصتی داشته‌اند؟
آیا کمتر از یک‌ماه پیش، هیچ یک از آنان تصوری از این داشتند که قرار است انتخاباتی اورژانسی برگزار شود؟ تاکید رسانه‌ها و ستادهای انتخاباتی بر برنامه‌دار بودن کاندیدای مورد نظر ایشان چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟ آنچه معقول‌تر به‌نظر می‌رسد این است که بدانیم به احتمال قوی کاندیداهای محترم متونی را که در دوره‌های مختلف حضور خود در دوره‌های پیشین انتخابات استفاده کرده و در دسترس داشته‌اند ویرایش کرده‌اند. آنان تلاش کرده‌اند تا وعده‌های قبلی خود را متناسب با شرایط جدید به‌روزرسانی کنند. شاید آنچه بتوان از میان این خروارها برنامه ارائه شده جدی گرفت، اولویت‌ها و رویکردهای کاندیداها و شیوه ترجیحی آنان برای گزینش تیم مدیران دولت آینده است و نه چیزی بیش از آن.
در اغلب موارد، آنچه را که به عنوان برنامه مطرح می‌شود شاید بتوان یک طوفان فکری یا پیش‌نویسی برای یک سند سیاستگذاری دانست که نیازمند تکمیل و ویرایش واقع‌گرایانه است. چنین برنامه‌ای ممکن است شامل اهداف کلان و عمومی، بدون راهبردهای دقیق برای دستیابی به آن اهداف باشد. همچنین معمولا چنین متونی -بدون ذکر جزئیات اجرایی و مالی- به وعده‌ها و عناوین جذاب و تاثیرگذار اکتفا می‌کنند. بنابراین، برای ارزیابی صحیح واقعیت برنامه‌های مطرح در رسانه‌ها، لازم است که به جزئیات آنها و دقت در تحلیل استراتژی‌ها، اقدامات عملیاتی و معیارهای ارزیابی توجه ویژه شود. شاید تنها کابرد این متون در آینده، ارزیابی عملکرد کاندیدای پیروز و مقایسه آن با وعده‌های قبلی او در ایام انتخابات باشد.
