اقتصاد جهانی تحتتاثیر تنش خاورمیانه
از آنجا که عمدتا این کشورها در حوزه فروش نفت کشورهای مطرحی هستند، تاثیر شدت گرفتن تنش در خاورمیانه بر قیمتهای نفت مثبت بود و برعکس اثر منفی آن گریبان بازارهای سهام را گرفت. بازار سهام استانبول از ترس ریزش بیشتر تعطیل شد و نگرانی در بازارسرمایه ایران هم باعث شد رئیس سازمان بورس از بررسی تعطیلی بازار سرمایه ایران در شورای عالی بورس خبر دهد. بازار طلا نیز که در چنین شرایطی، بازار ایمن برای سرمایهگذاری محسوب میشود، فضای توجه و تقاضا را به خود جلب کرد. میزان تاثیر این ریسک بر بازارهای مالی بیشتر به تداوم آن بستگی دارد.
بهعنوان مثال، اگر قرار باشد این تنشها ادامهدار باشد، میتوان در بازار جهانی نفت و انرژی و... یا در داراییهایی مانند اونس طلا و سکه یا در بازار دلار روند صعودی را ادامهدار پیشبینی کرد. البته تاکنون تاثیر جنگ بر بازارهای مالی متوسط بوده، اما چون شرایط بحرانی است، تداوم و گسترده شدن آن متاسفانه میتواند باعث ثبات کمتر در خاورمیانه و میزان نوسانات بیشتر در بازارها شود و اقتصاد جهانی را تحتتاثیر قرار میدهد. اگر شرایط به نحوی پیش برود که مثلا افزایش قیمت نفت خام تشدید شود، میتواند بر افزایش تورم در سطح جهانی موثر باشد که در این صورت، هزینههای تولید در تمام صنایع و هزینههای انرژی نیز تحتتاثیر قرار میگیرد و اثر آن برای مشاغل و خانوارهاست.
در راستای آن بانکهای مرکزی نیز برای کنترل تورم سیاست افزایش طولانیمدت نرخهای بهره را در پی میگیرند که رشد اقتصاد جهانی را آشفته میکند، اما باید خاطرنشان کرد که فعلا شرایط متعادل است و چیزی هم که از اثرات این جنگ در بازارهای مالی دیده میشود بیشتر حاصل فشارهای روانی کوتاهمدت است که اثر چندانی روی کل اقتصاد ندارد و بیشتر منشأ آن ترس و هیجان است. بازارهای مالی داخلی مدتهاست به دلیل کنترل دلار و تورم در رکود هستند و جنگ حماس و اسرائیل ریسک را بالا برده است. این ریسکهای سیستماتیک را نمیتوانیم کنترل کنیم و دست ما نیست، ولی در کنار دیگر ریسکهای بازار سرمایه و با وجود ناامنی و بیاعتمادی موجود، مزید بر علت در کمرمقی بازار شده و تاثیر مستقیم بر آن گذاشته و شرایط را دشوارتر و هیجان و ترس در بازار را بیشتر کرده؛ بهطوری که سطح ارزندگی اکثر صنایع و سهام و صورتهای مالی خوب و گزارشهایی که حاکی از بهبود برخی شرکتهاست نادیده گرفته شده است.
در این شرایط تنشها، از مدیران و متولیان بازار بورس ایران انتظار میرود طی اقداماتی مثبت برای بازار، از رفتار هیجانی سهامداران جلوگیری کنند و چنین شرایطی را کنترل کنند. هرچند از اواسط اردیبهشتماه که شاخص روند نزولی را در پیش گرفت، در کنار ریسک بالای شرکتها به دلیل مولفههای اقتصادی و از آن طرف، دخالتهای بیدلیل، اخبار بیاساس و تصمیمهای اشتباه روی صنایع مختلف و افزایش روزبهروز نااطمینانی در بازار، همچنان شاهد بیرمقی در بازار هستیم؛ به طوری که بر ارزش معاملات، میزان تقاضا، حجم معاملات و... اثر خود را نشان داد. رکود حاکم بر تمام بازارهای داخلی نیز فضا را سنگینتر کرده است، به همین دلیل با ایجاد چنین تنشهایی بازارهای امنی همچون طلا جذابتر شده که این عامل، خروج نقدینگی از بازارسرمایه را میتواند در پی داشته باشد که این وضعیت در شرایط کمرمق و رکودی بورس خوشایند نیست.
اخبار مثبتی مانند تزریق منابع مالی یا مشارکت سایر سرمایهگذاران و در کل حمایت از بازار شاید بتواند فضای ملتهب بازار سهام را کمی آرام کند، اما اصولا این اثرات مثبت کوتاهمدت است؛ مگر اینکه حمایت طوری باشد که ارزش معاملات را بالا ببرد و در محدوده خوبی تثبیت کند. در کل جو بازار آنقدر سست شده که وقتی یک نفر تصمیم هیجانی بر خرید یا فروش یک نماد میگیرد، به دنبال آن رفتار تودهوار در بازار ایجاد میشود و بقیه هم او را دنبال میکنند و اخبار بهشدت روی ذهن افراد تاثیر میگذارد که به مساله مالی-رفتاری و روانشناسی مالی ارتباط دارد. شرایط رکود میتواند موقعیت خرید خوب را در بورس فراهم کند و برای افراد ریسکپذیر و باتجربه و عالم، این شرایط تهدید نیست و حتی از سوی برخی مناسب تلقی میشود.