همه بازنده!
تشدید منازعات ژئوپلیتیک زمینه هراس سرمایهگذاران در بازارهای مختلف را فراهم کرده و با آنکه روز سهشنبه بازارهای مالی وضعیت تقریبا طبیعی داشتند اما قیمت نفت و طلا بالا باقی مانده و سرمایهگذاران در بازارهای مالی بسیار با احتیاط رفتار میکنند. قیمت نفت روز دوشنبه به بالاتر از ۷۰ دلار در هر بشکه رسید که بالاترین میزان از سه ماه پیش است. قیمت سهام شرکتهای نفتی در انگلستان رشد کرده اما اگر قیمت نفت بالا باقی بماند قدرت خرید مصرفکنندگان در اقتصادهای نوظهور و توسعهیافته کاهش خواهد یافت زیرا درآمد قابلتصاحب آنها یعنی پولی که پس از پرداخت مالیات و بیمه باقی میماند برای خرید میزان کمتری کالا کافی است.
به این ترتیب همزمان با افزایش نرخ تورم، از مصرف کاسته میشود و این تنها یک اثر منفی تشدید تنشها در خاورمیانه است. عدهای از کارشناسان و سرمایهگذاران امیدوارند التهابها بهزودی از میان برود؛ اما بعید است چنین شود. بهویژه در خاورمیانه تنشها و اثرات آن برای مدت طولانی باقی خواهد ماند. از دید بسیاری از مردم خاورمیانه اقدام آمریکا اعلام جنگ به ایران است و احتمال بروز درگیری بیشتر شده است. هرگونه احتمال درگیری به رشد قیمت نفت منجر میشود. در این حالت لطمات بیشتری به اقتصاد جهان وارد خواهد شد و این در حالی است که از پیش ضعفهای عمیق در اقتصاد جهان وجود دارد.
وجود این تهدیدها به کاهش شاخصهای مالی در بورسهای عربی منجر شده است. تحلیلگران معتقدند در هفتههای آینده بیثباتی ادامه پیدا خواهد کرد و سرمایهگذاران ترجیح خواهند داد ریسک کمتری بپذیرند؛ زیرا هیچچیز درباره آنچه در آینده رخ خواهد داد مشخص نیست. اکنون تنها این اطمینان وجود دارد که تنشها ادامه مییابد و ممکن است شدت پیدا کند.
تنگه هرمز برای بازار انرژی جهان بسیار حیاتی است و حتی اگر احتمال تنش در این منطقه مطرح شود بازارها واکنش نشان خواهند داد. بهویژه کشورهایی که نفت و گاز خود را از این تنگه صادر میکنند بیشترین تاثیر را خواهند پذیرفت. هدف قرار دادن تاسیسات نفتی منطقه یک احتمال دیگر است. این اقدام قیمت نفت را به شکل پایدار بالا میبرد و به اقتصاد جهان لطمه وارد خواهد کرد. حمله به تاسیسات نفتی برخلاف دیگر واکنشها سبب کشته شدن تعداد زیادی از افراد نمیشود ولی لطمات بزرگی به اقتصاد جهان وارد میکند. این تاسیسات سرمایه هستند و نیروی انسانی زیادی در آنها حضور ندارد در نتیجه گزینهای مناسب برای حمله هستند.
از سوی دیگر رشد قیمت نفت بر صنایع دیگر از جمله حمل و نقل، تولید محصولات پتروشیمی و قیمت بنزین اثرات منفی خواهد داشت. نکته مهم دیگر این است که ابهام درباره آنچه رخ خواهد داد از ریسکپذیری فعالان اقتصادی از جمله شرکتها میکاهد و شاهد افزایش ضعف در اقتصاد جهان بهویژه در خاورمیانه خواهیم بود. البته صرفا کشورهای این منطقه تاثیر نمیپذیرند. بازارهای سهام در اروپا و آمریکا نیز در معرض ریسک هستند. افزایش ناآرامیها و احتمال انجام اقدامات گوناگون از سوی ایران و واکنش آمریکا عوامل فشار بر بورسها و نیروی حمایتکننده برای بازار طلا و نفت هستند. تحولات در شاخصهای بورس و قیمت این مواد خام به گستردگی رویارویی و مدت آن وابسته است. اثرات اولیه حمله روز جمعه آمریکا، بر بازارها گذاشته شده و اکنون سرمایهگذاران بر اخبار جدید درباره آنچه احتمالا خواهد داد تمرکز کردهاند.