پیشرانهای تحقیق و توسعه صنعتی در قرن ۲۱
پیرامون این بحث کارشناسان بیان کردند که درخواستهای ثبت اختراع در سال ۲۰۲۲ رکورد جدیدی از خود به جا گذاشته است. همچنین طبق آمارها در سال ۲۰۲۱ تعداد مقالات علمی برای اولین بار از مرز ۲میلیون فقره عبور کرد. سوالی که در این قسمت مطرح میشود این است که چه عواملی سبب شده است تا شرکتهایی مانند اپل، مایکروسافت، هوآوی و سامسونگ در میان شرکتهای رقیب خود، بالاترین میزان سود را کسب کنند و محبوبیت زیادی در بین مردم به دست آورند؟ در پاسخ به این سوال در آغاز باید به بودجه تحقیق و توسعه در موسسات مذکور اشاره کرد. شواهد گویای آن است که هزینه زیادی برای تامین مالی محققان این بخش صرف شده است. بودجه مورد نظر در بخش فناوری این موسسات از محل منابع دولتی و شرکتهای خصوصی تامین میشود و به دانشمندان و مهندسان بخش فناوری در موسسات کمک میکند تا با دست بازتری به گسترش و پژوهش در ساختار محصولات و خدمات جدید بپردازند.
همچنین این امر برای آنها فرصتی فراهم میکند تا با عرضه محصولات جدید به بازارها در بلندمدت علاوه بر کسب سود، محبوبیت خود را نیز در میان مصرفکنندگان بالا ببرند. ذکر این نکته نیز ضروری است که بودجهای که برای این اقدامات در نظر گرفته میشود، در دودهه اخیر با رشد زیادی همراه بوده است. بهعنوان مثال، هزینه تحقیق و توسعه در سطح جهان در سال ۲۰۰۰ حدود ۷۲۶میلیارد دلار گزارش شد، در حالی که این عدد در سال ۲۰۱۹ سهبرابر شده و به ۴/ ۲تریلیون دلار رسید. قابل ذکر است که سهم آمریکا از کل مخارج مربوط به تحقیق و توسعه در سال ۲۰۰۰ حدود ۳۷درصد بود؛ اما این عدد روند نزولی را پشت سر گذاشت و در سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۱۹ به ترتیب به ۲۹ و ۲۷درصد از کل این مخارج تنزل یافت. عموم افراد تصور میکنند که با توجه به جایگاه اقتصاد آمریکا و برخورداری آن از بزرگترین کیک تولید ناخالص داخلی جهان، این کشور بالاترین سهم از تولید را به تحقیق و توسعه در جهان اختصاص میدهد و در صدر این شاخص قرار دارد. اما شواهد گویای آن است که گرچه آمریکا سهم بزرگی از مخارج تحقیق و توسعه در جهان را به خود اختصاص داده است، کشورهای دیگری همچون کرهجنوبی و فلسطین اشغالی بیشترین سهم از تولید ناخالص داخلی خود را صرف تحقیق و توسعه میکنند.
البته این درحالی است که در دودهه گذشته هیچ شرکتی در خارج از ایالاتمتحده و اتحادیه اروپا وجود نداشت که در میان برترین سرمایهگذاران بخش تحقیق و توسعه در جهان حضور داشته باشد. در این میان آژانس آماری اتحادیه اروپا، در گزارش اخیر خود اعلام کرد که بودجه تحقیق و توسعه اتحادیه اروپا در سال 2021، 4/ 111میلیارد یورو بوده است که این رقم 77/ 0درصد از تولید ناخالص داخلی اروپا را شامل میشود. این گزارش بیان میکند که بودجه R&D در سال 2021 نسبت به سال 2011 حدود 35درصد رشد کرده است. اکثر شرکتهای پیشرو در این رتبهبندی باارزشترین شرکتهای جهانی نیز هستند. بررسیهای به عمل آمده در حوزه تحقیق و توسعه حاکی از آن است که اکثر فعالیتها مربوط به بخشهای داروسازی، فناوری و تکنولوژی، خودروسازی و تجارت الکترونیک است.
اما گستره بحث تحقیق و توسعه به فناوری در کسبوکارها محدود نمیشود و این امر در برترین دانشگاههای جهان از جمله دانشگاه هاروارد نیز به چشم میخورد. بنابراین تامین مالی پژوهشهای دانشگاهی، موضوعی بسیار مهم و تعیینکننده است؛ چرا که بودجههای پژوهشی دانشگاه و ساختار آن میتواند نقش مهمی در جهتدهی به پژوهشها و به تبع آن رشد و توسعه ایفا کند. طبق آخرین دادههای بنیاد ملی علوم آمریکا، موسسات دانشگاهی در سال مالی 2021، 9/ 89میلیارد دلار برای تحقیق و توسعه در ریاضیات، علوم، مهندسی و سایر زمینههای اصلی هزینه کردهاند که نسبت به سال 2020 افزایش 4/ 3میلیارد دلاری داشته است. اکنون باید با در نظر داشتن مطالب فوق میتوان نگاهی به 20شرکت برتر جهان انداخت. دادهها نشان میدهد که تمام شرکتهایی که نام آنها در جدول ذکر شده است، به تحقیق و توسعه فناورانه بهعنوان اصلیترین ستون اقتصادی اعتقاد دارند.