در باب یک مناظره
می‌دانیم که مناظره در واقع کار اهل سیاست و بیشتر برای از میدان به در کردن حریف است تا جست‌وجوی حقیقت؛ ولی آن هم آداب خودش را دارد. دو نفر آدم که شاید از یکدیگر خوششان نیاید با هم گفت‌وگو می‌کنند تا حرف خود را به گوش مخاطب برسانند؛ کسی که خوش‌صحبت‌تر و جذاب‌تر باشد و «هنر همیشه برحق بودن» و معرکه‌گیری را هم بداند، البته کارش راحت‌تر پیش می‌رود. ولی زدن حرف حساب هم شرط است. متاسفانه این مناظره ناامید‌کننده بود. از اختلاف دیدگاه‌ها بی‌خبر نبودم؛ به‌ویژه اینکه پیش‌تر هم مناظره ناتمامی بین دو بزرگوار برگزار شده بود. از متانت و شکیبایی ستودنی دکتر غنی‌نژاد که بگذریم، رفتارهای پروفسور درخشان غریب بود. حمله‌های شخصی و توهین مستقیم چیزی نبود که دست‌کم در این حد از ایشان انتظار داشته باشیم.
هرچه باشد خوبیت ندارد که مناظره را با بازجویی یا دادگاه تفتیش عقاید اشتباه بگیریم؛ انگار به دنبال پرونده‌سازی برای طرف مقابل هستیم. می‌توان با نظر دیگری مخالف بود؛ ولی نفرت‌پراکنی و تعمد در عصبانی کردن طرف مقابل، آن هم از طرف یک‌استاد مورد احترام دانشگاه قبیح است. بحث‌های نظری البته برای خیلی‌ها جذابیت ندارد؛ ولی به‌واقع لازم نیست که برای گرم‌شدن مجلس و اثبات نظر خودمان پای روابط خارج از ازدواج مادر برتراند راسل را وسط بکشیم. بی‌اطلاعی از مفاهیمی نظیر راه رشد غیرسرمایه‌داری و بدیهیات اندیشه هایک هم خیلی عجیب بود و بدجوری توی ذوق می‌زد. نقد البته بد نیست؛ ولی نباید غورهنشده مویز شد. به‌عنوان نقد، نخست باید بدانیم چه چیزی را نقد می‌کنیم! توصیه‌های چندباره به خواندن کتابمان در نقد فون هایک بعید است آبرویی برای آدم بخرد؛ به‌ویژه اینکه خیلی هم متوجه نشده باشیم سوژه نقدمان چه گفته است. آن بخش منحط خواندن روزنامه‌نگاران هم که تیر خلاص بود. آدم بهتر است زدن برخی حرف‌ها و انجام برخی کارها را حتی اگر هم لازم باشند به دیگری واگذار کند.
متاسفانه به دلیل این سوءرفتارها بحث جدی شکل نگرفت. حقیقت در جیب بغل هیچ‌یک از ما نیست و دوست داشتم پروفسور درخشان را در نقش یک «دشمن قابل احترام» ببینم؛ از همان‌هایی که با آنها مخالفی ولی نمی‌توانی تحسینشان نکنی. کاش ایشان به‌جای انتقام از طرف مقابل، اندکی هم به دنبال اقناع مخاطبان غایب بود. برخی از فرهیختگان ایرانی طی این روزها که بازار مناظره گرم بود پیشنهاد می‌کردند که مناظره‌ها به صورت مکتوب انجام شوند تا مخاطبان بهتر با اندیشه‌های رقیب آشنا شوند. خاطرم هست که پیش‌تر یک‌نمونه مناظره مکتوب خوب بین دکتر موسی غنی‌نژاد و دکتر یوسف اباذری هم داشتیم که هنوز هم می‌تواند برای علاقه‌مندان آموزنده باشد. والله اعلم.
