آیا فناوریهای جدید باعث تسریع بحران مالی میشوند؟
پس از سقوط بانک سیلیکونولی، ایده کاهش رغبت مردم به بانکها باعث نگرانی تحلیلگران و قانونگذاران شده است. با این حال، اولین بار نیست که امواج فناوری جدید در دهههای گذشته، رفتارها را تغییر داده است. نمونههای قبلی نشان میدهند که الگویی وجود دارد: ابتدا نوآوریها به شکوفایی و آیندهنگری کمک میکنند، سپس باعث تسریع و بزرگنمایی سقوط میشوند. تاریخ همچنین نشان میدهد که تغییرات فناوری اخیر ممکن است تاثیرات عمیقی بر بازارها داشته باشد و در طولانیمدت موجب تغییر شکل آنها شود.
از دهه ۱۸۴۰، در آمریکا تلگراف برقی باعث شد که پیامها از طریق سیمهای هوایی انتقال پیدا کنند و اتصال بازارهای مالی در بوستون، شیکاگو، نیویورک و فیلادلفیا امکانپذیر شد؛ بازارهایی که پیش از آن از یکدیگر جدا بودند. همچنین در سال ۱۸۶۶ به دلیل وجود کابل تلگراف زیردریایی، ارتباط قابل اعتماد بین آمریکا و اروپا نیز ممکن شد. تاریخدانان روشهای جدید انتقال اطلاعات مالی را با کاهش در ناکارآمدیهای قیمتگذاری شناختهاند. فاصله قیمت پنبه در آمریکا و بریتانیا به یکسوم رسید و نوسانات نیز کاهش یافت. شکل جدید ارتباطات به اندازهای مهم بود که اثرات ماندگاری به جا گذاشت.
در بین معاملهگران ارز، نرخ تبدیل پوند به دلار همچنان بهطور غیررسمی بهعنوان «کابل» شناخته میشود. اما بهطور معمول، کارآیی با هزینه همراه است. در قرن نوزدهم، ارتباط از طریق کابل، گران و محدود بود و اطلاعات دریافتشده از طریق آن، در معرض تحریف از سوی افرادی بود که آن را انتقال میدادند. طی هرجومرج سال ۱۸۷۳، تحلیلگران مجله اکونومیست، بارها در مورد اینکه آیا اثرات منفی فناوریهای جدید که باعث گسترش وحشت از یک بازار به بازار دیگر میشوند، بر مزیتهای آن غلبه میکند یا خیر، بحث میکردند. یکقرن بعد، فناوری جدید دوباره هنگام فروپاشی بازار در اکتبر ۱۹۸۷، نگرانیهایی را به وجود آورد. کمیسیون بریدی که بعدها به بررسی افول در آمریکا پرداخت، متوجه شد که ارتباطات الکترونیکی بین مرزها، مشکلات را تشدید کرده است. معاملهگران و نظارتکنندگان باور داشتند که بازارهای ملی، مستقل از دیگر بازارهای جهان عمل میکنند؛ اما واقعیت چنین نبود.
تاثیری که پیشرفتهای فناورانه بر بحرانهای بانکی دارند، تنها یکی از راههایی است که باعث تحولات بازارهای مالی میشوند. جان هاندل، تاریخدان اقتصادی دانشگاه ویرجینیا، میگوید که استفاده گستردهتر از تیکر تیپ (شکل پیشرفتهتر پیامرسانی از طریق تلگراف در دهه نوزدهم) به قدرت نهادهایی که آن را تحت کنترل داشتند، افزوده است. به عبارت دیگر، تیکرتیپ به نهادهایی که آن را محدود کرده بودند، توانایی بیشتری میبخشید و قدرت آنها را تقویت میکرد. بورس اوراق بهادار لندن و شرکت تلگراف اکسچنج که مجوز انتقال دادهها از بورس را داشتند، از این تحولات بهرهمند بودند. این امر، به نقش بورسهای اوراق بهادار در بازارهای مالی جهانی رسمیت بخشید.
از نظر تاریخی، بانکها از هزینههای بالای تراکنش و کمبود آگاهی مالی مشتریان بهرهمند شدهاند که همزمان باعث میشود سرمایهگذاران وجوه خود را به صندوقهای با بازده بالاتر و سفتهباز نسپارند. اما امروزه، فناوریهای ارتباطی جدید و مالی دیجیتال، به معنای آگاهی بیشتر از جایگزینهای سپرده بانکی و فرصت بیشتر برای سرمایهگذاری در آنها، باعث شدهاند تا سرمایهگذاران از گزینههای سرمایهگذاری غیربانکی آگاهتر شوند و فرصت بیشتری برای سرمایهگذاری در آنها داشته باشند. تحقیقات اخیر در دانشگاههای کلمبیا، پکن و استنفورد نشان میدهد که بانکهای چینی که سپردهگذاران آنها بیشتر درگیر یوئبائو (پلتفرم سرمایهگذاری آنلاین که سرمایهگذاری در صندوقهای پولی را فراهم میکند) هستند، بیشتر با برداشت پول از سوی مشتریان روبهرو هستند. فناوری جدید موجب شده است تا در ماه مارس، حدود ۳۰۰میلیارد دلار به صندوقهای پولی آمریکایی منتقل شود که باعث ناپایداری بیشتر بانکها شده است.
نوآوریها باعث شدهاند که حرکات ناگهانی بازارها که در قرن ۱۹ ممکن بود ماهها طول بکشند، در چند هفته یا حتی چند ساعت به اتمام برسند. همچنین در دوران جدید، سرعت وقایع افزایش یافته و از هفتهها به روزها یا حتی ساعتها رسیده است. اما این تنها یکی از ابعادی است که ممکن است تجارت بدون اصطکاک و با اطلاعات آزاد و با کیفیت متفاوت، در سالهای آینده روی امور مالی تاثیر بگذارند. در عین حال ممکن است سودهایی که بانکها برای دههها یا حتی قرنها از تراکنشهای گرانقیمت و کمبود آگاهی مالی داشتهاند موجب حفظ آنها شود.