پشیمانی پس از جدایی
اما از دید طرفداران جدایی، خروج از اتحادیه اروپا به معنای یافتن شانسی برای کسب مجدد اختیارات در زمینههای مختلف تصمیمگیری و در ابعاد گستردهتر، تعیین سرنوشت بوده است. رای به جدایی حاصل سالها تردید درباره جهت حرکت اتحادیه اروپا بود. اتحادیه اروپا همواره به دنبال درهم تنیدهتر شدن اعضا از جنبههای گوناگون بوده و حرکت در این مسیر سبب هراس سیاستمداران بدبین به این اتحادیه، بهویژه در حزب حاکم محافظهکار انگلستان میشد. به این ترتیب برگزیت برای طرفداران جدایی انگلستان از اتحادیه اروپا فرصتی برای بازپس گرفتن کنترل امور و شانسی برای بریتانیا جهت تعیین مقررات و قوانین مورد نظر خود بدون اثرپذیری از بروکسل بود.
با این حال فرآیند جدایی از این بلوک اقتصادی و سیاسی یعنی خروج پس از چند دهه روابط اغلب دشوار، قربانیانی در سیستم سیاسی انگلستان داشته است. دیوید کامرون، نخستوزیر بریتانیا در زمان برگزاری همهپرسی جدایی این کشور از اتحادیه اروپا، یک روز پس از اعلام نتیجه همهپرسی استعفا داد. سپس ترزا می، نخستوزیر پیشین انگلستان اواسط سال ۲۰۱۹ پس از تلاش ناموفق برای متقاعد کردن اعضای پارلمان بریتانیا به تصویب پیمان برگزیت، استعفا داد. می طی مدتی طولانی مذاکره با اتحادیه اروپا به توافقی که به «توافقنامه جدایی» مشهور شد دست یافت اما به علل گوناگون محتوای این توافقنامه مورد تایید نمایندگان پارلمان انگلستان و حتی بسیاری از همحزبیهایش قرار نگرفت. عده زیادی از سیاستمداران و کارشناسان معتقد بودند خانم می بدون مشورت با دیگران به آن توافقنامه دست پیدا کرده است. طی سال گذشته میلادی بحثها بر سر پیمان تجاری بین انگلستان و اتحادیه اروپا ادامه داشت. بوریس جانسون ماه می سال قبل به نخستوزیری بریتانیا رسید. او وعده داده بود با اتحادیه اروپا به توافق تجاری برسد. اواخر سال گذشته، مذاکرات بر سر این پیمان فشردهتر شد. طرفداران جدایی انگلستان از اتحادیه اروپا از جمله جانسون قول داده بودند رسیدن به توافق تجاری با اتحادیه اروپا آسان خواهد بود، اما ثابت شد که چنین نبوده است. سال گذشته درحالیکه انگلستان همچنان بخشی از بازار واحد و اتحادیه گمرکی اروپا بود، مذاکرات طولانی بر سر پیمان تجاری دو طرف پس از جدایی انجام شد. مذاکرات بین بریتانیا و اتحادیه اروپا که دیوید فراست و مایکل بارنیه به نمایندگی از دو طرف آن را انجام دادند همواره مورد توجه رسانهها قرار داشت.
مهلت دستیابی به پیمان تجاری پایان سال گذشته بود و دو طرف تلاش میکردند قبل از رسیدن به پایان مهلت، بر سر یک پیمان تجاری توافق کنند. نحوه تضمین رقابت منصفانه، محتوای پیمان تجاری و حقوق ماهیگیری سه موضوع اصلی بودند که دو طرف بر سر آنها اختلاف نظر داشتند. هنگامی که رسیدن به توافق بعید به نظر میرسید شرکتهای بریتانیایی و شرکتهای فعال در اتحادیه اروپا از اینکه جدایی دو طرف بدون توافق رخ دهد و آشوبهایی در حوزههای مختلف پدید آید، ابراز نگرانی میکردند. اگر در مهلت تعیینشده توافق تجاری حاصل نمیشد، قوانین و مقرراتی که بر تجارت بین دو طرف حاکم بود، به ناگهان بیاعتبار میشدند و مشخص نبود از اول ژانویه سال جاری بر مبنای چه مقرراتی دو طرف تعامل تجاری خواهند داشت.
اما در دقیقه نود و قبل از ۳۱ دسامبر، تیمهای مذاکرهکننده به توافق رسیدند. جانسون پس از انعقاد پیمان تجاری گفت: «مذاکره با شرکای اروپایی گاه سخت میشد، اما من معتقدم پیمان مورد توافق، پیمانی مفید برای کل اروپاست.» اورسولا فون در لین، رئیس کمیسیون اروپا نیز پیمان منعقد شده را منصفانه و متوازن توصیف کرد و گفت: «اروپا همچنان با بریتانیا که یک شریک مورد اعتماد است، به همکاری ادامه خواهد داد.» هفته گذشته نمایندگان ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا پیمان تجاری را رسما تایید کردند و روز چهارشنبه آخر سال پیمان یاد شده در پارلمان انگلستان به تصویب رسید. ماه جاری میلادی این پیمان در پارلمان اروپا به رای گذاشته خواهد شد.
اکنون ترتیبات تجاری جدید بین اتحادیه اروپا و انگلستان مبنای همکاری دو طرف است و به کسب و کارها گفته شده برای برخی اختلالها و تغییرات و نیز یک دوره روندهای اداری آماده باشند. نظرسنجیها نشان میدهد مردم در بریتانیا از هر زمان دیگری درباره درست بودن تصمیم به جدایی کشورشان از اتحادیه اروپا اختلافنظر دارند. در گزارشی که ازسوی خبرگزاری بیبیسی منتشر شده، به نتایج چند نظرسنجی در ماههای اخیر اشاره شده است. در این نظرسنجیها مشخص شد اگر بار دیگر همهپرسی برگزار میشد، به طور متوسط ۵۳ درصد مردم طرفدار باقی ماندن انگلستان در اتحادیه اروپا بودند و ۴۷ درصد همچنان معتقد بودند انگلستان باید از اتحادیه اروپا جدا میشد. این دیدگاهها احتمال عضویت مجدد انگلستان در اتحادیه اروپا در آینده را مطرح کرده است.
بوریس جانسون دو هفته پیش گفته بود: «بریتانیا از لحاظ فرهنگی، احساسی، تاریخی، استراتژیک و جغرافیایی به اروپا پیوسته باقی خواهد ماند و همچنان یک همپیمان و دوست برای همسایگان خود خواهد بود.» روز چهارشنبه هفته قبل، پس از تصویب پیمان تجاری در پارلمان انگلستان و پایان یافتن روند چهار ساله جدایی که شروع روابط جدید بین دو طرف محسوب میشود جانسون در سخنانی گفت: «سرنوشت این کشور بزرگ اکنون در دست ماست. ساعت ۱۱ شب ۳۱ دسامبر آغاز جدید در تاریخ کشور ما و آغاز روابط جدید با اتحادیه اروپا بهعنوان بزرگترین همپیمان انگلستان است. این لحظه در نهایت فرارسید و حالا وقت آن است که از شرایط جدید بهره ببریم.»