تداوم بی‌ثباتی بازارها
در سال ۲۰۲۱ قیمت انرژی، اکثر فلزات پایه و برخی محصولات کشاورزی رشد کرد. سال گذشته پس از شروع جنگ روسیه علیه اوکراین نیز شاهد افزایش قیمت این مواد خام بودیم.اگرچه سال‌جاری برخلاف آنچه سال گذشته و سال ۲۰۲۱ مشاهده شد، قیمت موادخام عاملی برای رشد نرخ تورم نخواهد بود، احتمال آنکه قیمت‌ها نسبت به پیش‌بینی‌های ما بالاتر قرار گیرد وجود دارد. علت آن است که اقتصاد چین در مسیر بازگشایی قرار دارد، تغییرات آب وهوایی بر تولید محصولات کشاورزی اثر می‌گذارد و جنگ اوکراین همچنان بر بازار بسیاری از مواد خام به‌ویژه انرژی و محصولات کشاورزی اثر خواهد گذاشت.
در ادامه به پنج موضوع اشاره می‌شود. نخستین موضوع تاثیر جنگ اوکراین است. در سال‌جاری میلادی، اختلال‌ها در زنجیره‌های بین‌المللی تامین که از همه‌گیری کرونا نشات گرفته بود کاهش خواهد یافت. طی سال‌جاری نه‌تنها بر تولید محصولات کشاورزی افزوده می‌شود، بلکه شاخص قیمت مواد غذایی، نوشیدنی‌ها و محصولات کشاورزی کاهش حدود ۹درصدی خواهد داشت. قیمت غلات کاهش یافته اما مسیر بازار در ماه‌‌‌های آینده به تحولات در دریای سیاه وابسته است. باید دید آیا امکان صادرات گندم اوکراین از طریق این دریا وجود دارد یا نه. تحولات در دریای سیاه بر قیمت روغن گیاهی نیز تاثیر می‌گذارد. جنگ اوکراین همچنین بر قیمت قهوه، کاکائو و چای اثر غیرمستقیم دارد و این تاثیر از طریق اثرگذاری بر قیمت کود اتفاق خواهد افتاد.
موضوع بعدی، تداوم نوسان‌های بزرگ در قیمت فلزات پایه است. معتقدیم به‌طور متوسط قیمت مواد خام صنعتی در سال‌جاری میلادی ۵/ ۹درصد کاهش مییابد؛ زیرا محدودیت‌های عرضه که در سال ۲۰۲۱ وجود داشت و در سال گذشته تحت‌تاثیر جنگ اوکراین شدت پیدا کرد، کمتر خواهد شد. قیمت فلزات پایه در نیمه نخست سال گذشته رشد کرد؛ زیرا جبران کاهش عرضه آلومینیوم و نیکل از روسیه دشوار بود. در سال‌جاری میلادی کاهش نرخ رشد اقتصاد جهان از تقاضا برای فلزات پایه خواهد کاست. به باور ما به‌طور متوسط قیمت فلزات پایه در سال‌جاری ۱۱درصد کاهش مییابد. البته برنامه‌های دولت چین برای توسعه پروژه‌‌‌های زیرساختی و تولید کالا و نیز رشد تقاضا در آسیا از سقوط قیمت‌ها جلوگیری خواهد کرد. در اروپا بحران انرژی سبب کاهش شدید تولید فلزات پایه شده و این عامل نیز از بازار این فلزات حمایت می‌کند. می‌‌‌توان انتظار داشت که قیمت برخی فلزات پایه در پایان سال‌جاری بالاتر از اکنون باشد.
موضوع سوم، قیمت نفت است. قیمت انرژی نسبت به اواسط سال گذشته بسیار پایینتر است. پیش‌بینی می‌شود در سال‌جاری قیمت‌ها کاهش یابد؛ اما میزان کاهش زیاد نخواهد بود و احتمالا رقم قیمت‌ها در نزدیکی سطوح کنونی قرار خواهد داشت. متوسط قیمت نفت در سال‌جاری ۸۵دلار خواهد بود و اوپک‌پلاس باز هم از عرضه خود خواهد کاست. اقتصادهای غربی مایلند قیمت نفت در سطوح پایینتر قرار گیرد تا از فشارهای تورمی کاسته شود؛ اما اعضای اوپک تلاش می‌کنند از افت قیمت‌ها جلوگیری کنند. باید دید برآیند فشارهایی که بر بازار وارد می‌شود چیست و قیمت‌ها چه مسیری را طی خواهند کرد.
نکته دیگر اینکه به احتمال زیاد قیمت گاز طبیعی در اروپا و آمریکا در سال‌جاری خیلی پایینتر از حالا نخواهد بود و شاید سال آینده شاهد افت قیمت‌ها باشیم. عرضه گاز روسیه به اتحادیه اروپا امسال هم متوقف خواهد بود و این وضعیت اثرات بزرگی بر اقتصادهای اروپایی خواهد داشت. کشورهای عضو این اتحادیه تلاش می‌کنند منابع جایگزینی برای تامین انرژی موردنیاز خود بیابند. این وضعیت سبب می‌شود قیمت‌ها در سال‌جاری میلادی بالا باقی بماند. افزایش تقاضای جهانی برای ال‌ان‌جی سبب رشد قیمت گاز طبیعی آمریکا و جهان خواهد شد.
چهارمین موضوع، بازگشایی اقتصاد چین است. سال گذشته دولت چین برای جلوگیری از شیوع کرونا چند ماه تدابیر سختگیرانه نظیر قرنطینه شهرهای بزرگ را اتخاذ کرد و در نتیجه شاهد افت شدید نرخ رشد اقتصاد این کشور بودیم. از اواخر سال قبل، از سختگیری‌ها کاسته شده و فعالیت‌های اقتصادی رشد کرده است. سیاست تحمل صفر در قبال همه‌گیری کرونا به‌تدریج کنار گذاشته می‌شود؛ اما درباره رونق پیدا کردن اقتصاد قطعیت وجود ندارد؛ زیرا موارد ابتلا به کرونا به‌شدت افزایش یافته و این عامل برای مدتی طولانی به اقتصاد لطمه وارد می‌کند، در نتیجه تقاضا برای مواد خام رشد چشمگیری نخواهد داشت. قیمت مواد خام تا اندازه زیادی به موفقیت دولت چین در بازگشایی اقتصاد وابسته است. اگر ابتلاها به کرونا به فعالیت‌های اقتصادی لطمه نزند و همه‌گیری مهار شود، بازار فولاد و فلزات پایه حمایت خواهد شد.
از سوی دیگر دولت چین قصد دارد از اقتصاد حمایت کند. اگر این حمایت صورت گیرد، وضعیت بازار موادخام بهتر خواهد بود. البته بعید است نرخ رشد اقتصاد چین نسبت به سال‌جاری خیلی بالاتر باشد. موضوع بعدی که درباره آن ابهام وجود دارد، وضعیت بخش ساخت‌وساز است. اگر بحران این بخش ادامه یابد، فعالیت‌های ساخت‌وساز که بخش بزرگی از تولید ناخالص داخلی چین را تشکیل می‌دهد اندک خواهد بود. دولت چین اقداماتی در جهت حمایت از این بخش انجام داده؛ اما بعید است شاهد رونق فعالیت‌ها باشیم.
بازار پنبه از بازگشایی اقتصاد چین تاثیر مثبت خواهد پذیرفت. در فصول اخیر ابهام درباره افق اقتصاد چین از مصرف پنبه کاسته است. لغو سیاست تحمل صفر در حوزه مهار کرونا به بازگشایی بنادر و شبکه‌‌‌های حمل‌ونقل کالا منجر می‌شود و زمینه را برای رشد مصرف منسوجات فراهم می‌کند. انرژی نیز از بازگشایی اقتصاد چین تاثیر مثبت می‌پذیرد. زغال‌سنگ بهترین عملکرد را در سال گذشته داشت و مصرف آن به رقمی بی‌‌‌سابقه افزایش یافت. در اروپا به دلیل رشد شدید قیمت گاز طبیعی، نیروگاه‌هایی که با زغال‌سنگ کار می‌کنند بار دیگر مورد استفاده قرار گرفته‌اند. بخش اعظم تولید صنعتی در چین با استفاده از زغال‌سنگ به‌عنوان منبع انرژی انجام می‌شود. بازگشایی اقتصاد اگر موفقیت‌آمیز باشد و به رشد پایدار فعالیت‌های اقتصادی منجر شود بر مصرف انرژی چین که دومین مصرف‌کننده بزرگ نفت است می‌‌‌افزاید.
پنجمین موضوع، تاثیر تغییرات آب‌وهوایی است. سال گذشته این عامل اثرات بزرگی بر بازار مواد خام داشت و سال‌جاری نیز وضعیت به همین شکل خواهد بود. سال گذشته چند موج گرما در نیم‌کره‌شمالی به تولید گندم در آمریکا و اروپا لطمه زد. امسال حوادث فاجعه‌بار آب‌وهوایی بیشتر رخ خواهد داد. این حوادث شامل موج‌های گرما، آتش‌سوزی و... است. تولید و عرضه گندم علاوه بر آنکه سال گذشته تحت‌تاثیر جنگ اوکراین قرار گرفت، با ریسک تغییرات اقلیمی هم مواجه است. در ایالات‌متحده بخش‌های بزرگی از دشت‌های جنوب دچار خشکسالی شده و کیفیت محصولات بسیار پایین است.
در آرژانتین نیز هوای نامساعد به تولید محصولات کشاورزی لطمه زده است. تغییرات اقلیمی بر بازار انرژی نیز تاثیر زیادی دارد. موج گرما در اروپا سبب شد تا در تابستان گذشته تقاضا برای انرژی افزایش یابد؛ در نتیجه قیمت گاز و برق به‌سرعت افزایش یافت. میزان باد برای به حرکت درآوردن توربین‌های بادی کافی نبود و خشکسالی به تولید برق از آب لطمه وارد کرد. شدت بحران انرژی در اروپا تا اندازه زیادی به میزان سرد شدن هوا در زمستان وابسته است. هرچه هوا سردتر شود، میزان مصرف انرژی بیشتر خواهد بود. برخی تحلیلگران معتقدند، در تابستان سال‌جاری اروپا برای پر کردن ذخیره انرژی خود با مشکلات بزرگی مواجه خواهد بود؛ زیرا امسال گاز روسیه وجود ندارد.
