پرسش امروز

بهای شکاف طبقاتی

بهاره چراغی : بالا بودن دائم تورم یکی از خصوصیت‌‌‌های اقتصاد ایران در چند دهه اخیر بوده است. این پدیده اقتصادی، به‌عنوان یکی از متغیرهای مهم اقتصاد کلان، نه‌تنها آثار مثبت و منفی اقتصادی داشته، بلکه پیامدهای اجتماعی نیز به همراه دارد، به‌گونه‌‌‌ای که حتی در موفقیت و ناکامی دولت‌‌‌ها در نظام‌‌‌های دموکراتیک تاثیرگذار است. تا جایی که مردم برحسب کارآیی دولت‌‌‌ها در مقابله با مساله تورم، درباره ادامه فعالیت سیاستمداران حاضر بر مسند قدرت، قضاوت و تصمیم‌گیری می‌کنند. تحلیل‌‌‌های اقتصاد خرد بیانگر آن است که به علت افزایش بیشتر قیمت اجناسی که سهم بیشتری در سبد مصرفی خانوارهای کم‌‌‌درآمد دارند، در مقایسه با اجناسی که نقش عمده‌‌‌ای در بودجه طبقه مرفه و پردرآمد جامعه بازی می‌کنند، تورم عاملی مهم برای افزایش شکاف طبقاتی در ایران است.

در همین راستا فصلنامه برنامه و بودجه در پژوهشی به بررسی تاثیرات تورم بر نابرابری درآمدی پرداخته است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که میان تورم مصرف‌کننده و نابرابری درآمدی رابطه‌ای مستقیم وجود دارد. مطابق این پژوهش، در برخی گروه‌‌‌ها مانند «مواد غذایی» افزایش تورم اثر زیادی بر افزایش نابرابری درآمدی دارد، در حالی که کاهش تورم (در قیاس با مسیر افزایش آن)، اثر کمتری بر کاهش نابرابری درآمدی دارد. محور اصلی این پژوهش این پرسش است که در صورت افزایش یا کاهش تورم، نابرابری درآمدی نیز به همان میزان افزایش یا کاهش پیدا می‌کند؟ در پرونده امروز «باشگاه اقتصاددانان» از صاحب‌‌‌نظران پرسیده‌‌‌ایم که ایران در شرایط فعلی با چه شکلی از شکاف درآمدی مواجه است، تبعات این شکاف چیست و چه باید کرد؟ آیا باید منتظر وقوع بحران‌های دیگری در پی استمرار افزایش نرخ تورم در ایران بود؟