ارثیه‌ای سنگین برای رئیسجمهور
توصیف ژایر بولسونارو به‌عنوان یک جناح راستی، بیشتر براساس دیدگاه‌های اجتماعی و بی‌اعتنایی او به محیط‌زیست صادق است تا هر تعهدی به ارتدوکس اقتصادی. مانند بسیاری از پوپولیست‌‌های دیگر در دو طرف طیف ایدئولوژیک، بولسونارو در طول کووید- ۱۹و دو بار در طول مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری مایل بود که دست دولت را برای ایجاد حمایت مردمی باز کند. او شروط برنامه انتقال نقدی اوایل دهه ۲۰۰۰ را نادیده گرفت تا منابع را به صورت مستقیم انتقال دهد که بیش از ۲۰ میلیون خانوار از آن بهره‌مند شدند. دولت او همچنین در مواجهه با افزایش هزینه سوخت و تورم، برنامه اعطای یارانه نقدی سوخت به رانندگان کامیون را به اجرا گذاشت؛ هرچند این اقدام بولسونارو در بهترین حالت مسکنی کوتاهمدت بود. او حمایت از کالاهای اساسی خانوار را حذف و به‌طور موقت روند صعودی تورم را متوقف کرد و در سه ماه پایانی سال ۲۰۲۲ آن را به کمتر از ۱۰درصد کاهش داد.
بازگشت دوباره تورم
بیشتر اقتصاددانان پیشبینی می‌کنند که با قطع اعطای یارانه‌های انرژی، تورم به این کشور بازمی‌گردد، بنابراین ادامه این روند، حتی با وجود مزایای کوتاهمدت مهار مصنوعی، از نظر اقتصادی غیرمسوولانه است و سقف بدهی مالی دولت را شکسته و بدهی بیشتری به جامعه تحمیل می‌کند. همچنین بار بدهی خصوصی را تا ۹۰ درصد تولید ناخالص داخلی می‌رساند. به همین دلیل اقتصاددانان مشارکت‌کننده در این طرح، به دلیل واهمه از تضعیف موفقیت برنامه کنترل تورم در دهه ۱۹۹۰که برزیل را پس از چندین دهه مبارزه ناکام، در دوره ریاست‌جمهوری فرناندو هنریکه کاردوسو موفق‌به کنترل تورم کرد، حمایت خود را از لولا در دور دوم اعلام کردند. پرداختن به رسوایی اخیر «بودجه مخفی» دولت فدرال را نیز باید به محاسبات مالی سال ۲۰۲۳ اضافه کرد. این بودجه نوعی طرح انتقال اجرایی به رهبری کنگره برزیل است که استفاده از اقدامات سیاسی برای اطمینان از تصویب قانون در کنگره برزیل را توجیه می‌کند. در دوران لولا از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ این امر بسیار رایج بود که به رسوایی تاریخی منجر شد.
در سال ۲۰۰۵ رسوایی mensalão که به معنای پرداخت ماهانه بزرگ است، سیستمی را فاش کرد که برخی از نزدیک‌ترین مشاوران لولا در زمینه رشوه‌خواری سیستماتیک برای خرید رأی در زمینه تصویب قانون اجرایی، تاریخ‌سازی کردند. خزانه‌‌دار آن زمان، دلوبیو سوآرس، ماهانه مبالغی را به اعضای کنگره پرداخت می‌کرد. این طرح با منابع مالی اعلام‌نشده شرکت‌های بزرگ اجرا می‌شد که معروف‌ترین آنها تاجر مارکوس والریو بود. برآوردها از «بودجه مخفی» نشان می‌دهد که این کلاهبرداری به حدود ۹ میلیارد دلار رسیده است.
وقتی نوبت به حکومت‌‌پذیری کشور می‌‌رسد، ممکن است پیامدهای سیاست بولسونارو که کنترل این صندوق را به رهبران قانون‌‌گذاری واگذار کرد، مهم‌تر باشد. «بودجه مخفی» در حال حاضر به جای قوه مجریه تحت اختیار کنگره است. اگر پیشبینی شود که اقتصاد برزیل در سال ۲۰۲۳ رونق می‌گیرد و فقر فزاینده را از بین می‌برد، ممکن است هزینه‌های عمومی که به سطح استثنایی رسیده است پایدار باشد؛ اما اقتصاد در حال بازگشت شکوهمندانه نیست. در سال ۲۰۲۲، اقتصاد برزیل رشد نه چندان ضعیف ۷/ ۲ درصدی داشت، اما تخمین زده می‌شود که این رشد در سال ۲۰۲۳ به حدود یک‌درصد کاهش یابد.
کاهش رشد اقتصادی، عدم‌ایجاد توازن در حمایت اساسی از فقرا در مواجهه با افزایش قیمت سوخت و کالاهای اساسی، افزایش بدهی‌های دولتی و خصوصی و کاهش نقدینگی جهانی، همگی به‌منزله ابرهایی تاریک در افق اقتصادی برزیل هستند. این رشد آهسته در برابر افزایش فقر، ناامیدی و ناامنی غذایی در بزرگ‌ترین اقتصاد آمریکای جنوبی رخ می‌دهد. براساس گزارش آکسفام، بیش از ۳۳ میلیون برزیلی در حال حاضر دچار قحطی و ۶۳ میلیون نفر زیر آستانه فقر بانک جهانی هستند. جلوگیری از سقوط مجدد آنها در ورطه فقر پس از دست‌انداز ایجادشده توسط بولسونارو مستلزم حفظ نقل و انتقالات عمومی است، اما حفظ حمایت ۱۱۰دلاری فعلی از خانوارها در ماه می‌تواند بودجه دولت را کاهش دهد. بودجه پیشنهادی بولسونارو برای سال ۲۰۲۳ - با پیشبینی کسری مالی ۲۵/ ۱۲ میلیارد دلاری برای سال آینده - شامل این نقل و انتقالات نمی‌شود؛ اما لولا آنها را در بودجه پیشنهادی خود گنجانده است. در حالی که شفافیت او تحسین‌برانگیز است، با توجه به سقف بدهی فعلی و نیاز به محدودیت مالی، تحقق و حفظ حمایت عمومی دشوار خواهد بود.
شکاف در مجلس؛مانع سیاسی پیش‌روی رئیسجمهور جدید
از جمله مشکلاتی که پیش روی رئیسجمهور جدید برزیل قرار دارد، شکاف و اختلاف در کنگره است. موضوع تضعیف کنگره دو مجلس برزیل که هر دو تحت سلطه بیش از ۱۲حزب قرار دارند، همواره مطرح بوده است. ممکن است «بودجه مخفی» به قوه‌مقننه برزیل کمک کند تا قوانین لازم برای اصلاحات اقتصادی را به تصویب برساند؛ از جمله ساده کردن سیستم مالیاتی کشور و محدودیت بودجه؛ اما «بودجه مخفی» مصوب بولسونارو با توجه به نیاز به حفظ بودجه عمومی، به فیل در تاریکی می‌ماند.
رویارویی با چالش‌های ذکرشده برای لولا رئیسجمهور جدید برزیل، آسان نیست. کاهش رشد اقتصادی، ایجاد تعادل در حمایت از فقرا در برابر افزایش قیمت سوخت و کالاهای اساسی، افزایش بدهی‌های دولتی و خصوصی و همچنین کاهش نقدینگی جهانی، همگی ابرهای تاریکی هستند که افق اقتصادی برزیل را تیره کرده‌اند. اما چالش بزرگ او ممکن است سیاسی باشد. در جامعه سیاسی دوقطبی کنونی برزیل، بولسونارو و لولا هر دو در طول مبارزات انتخاباتی از سطوح بالای مخالفت عمومی رنج بردند؛ به‌طوری که حدود ۴۰درصد رأی‌دهندگان در برابر هر دو نامزد ذهنیت منفی داشتند.لولا باید دائم برای مدیریت اقتصاد برزیل در حال چرخش باشد و با حمایت عمومی برای معکوس کردن روند منفی توسعه اجتماعی از یک‌سو و محدودیت‌‌های مالی و پولی از دیگر سو دست و پنجه نرم کند. در نتیجه رئیسجمهور جدید برزیل مجالی برای اشتباه ندارد.
