قراردادهای هوشمند؛ شمشیر دولبه
روی سپید قراردادهای هوشمند
قرارداد هوشمند را می‌‌‌توان یک فناوری تعریف کرد که به کاربرانش امکان می‌دهد تا دارایی‌‌‌های خود را به طریقی شفاف و بدون درگیری با واسطه‌‌‌های موجود در بازار معمول و سنتی جابه‌جا کنند. در اینجا، کاربران بدون اتلاف زمان قادر خواهند بود، طیف وسیعی از فعالیت‌‌‌ها را به‌‌‌صورت خودکار با پیروی از عبارت ساده «اگر - آنگاه» در بستری امن و به‌‌‌صورت مستقل انجام دهند. از این رو، قراردادهای هوشمند در هر فرآیندی که بخواهیم، عنصر اعتماد متقابل را -آنچه امروزه دستیابی به آن بسیار سخت و چه‌‌‌بسا بتوان ادعا کرد ناممکن است- در آن نادیده بگیریم، کاربرد دارد. به‌‌‌عنوان نمونه، کشورها می‌‌‌توانند در خصوص انتخابات به‌‌‌عنوان کارزاری که چگونگی برگزاری و راستی‌‌‌آزمایی فرآیند و نتایج آن در سطح بین‌الملل، ذهن عوام و سیاسیون را به خود مشغول کرده است، از فناوری بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند بهره گیرند و خود را از هرگونه اتهام دستکاری و تقلب مبرا سازند.
موضوع مالکیت معنوی آثار هنری، فرهنگی و علمی که چگونگی حمایت و حفظ آن، به‌‌‌واسطه ضعف قوانین و مقررات موجود در دنیای امروز، به یک موضوع جدی تبدیل شده، از دیگر مواردی است که با قراردادهای هوشمند متحول خواهد شد. این قراردادها همچنین می‌‌‌توانند به کسب‌وکارها کمک کنند تا بدون نیاز به استفاده از نظام بانکی در سطح جهانی برای نقل‌‌‌و‌‌‌انتقال وجه و جذب سرمایه به‌‌‌صورت آنلاین، بدون نگرانی طرفین قرارداد از عواقب تحریم‌‌‌ها یا موارد مشابه، مبادله مالی داشته باشند؛ موضوعی که می‌‌‌توان آن را سنگ بنایی برای ایجاد شهرها و سکونتگاه‌‌‌های پایدار و هوشمند به‌‌‌عنوان یکی از اهداف توسعه پایدار در نظر گرفت.
روی تاریک ماجرا
با وجود آنکه قراردادهای هوشمند در عمر کوتاه خود توانسته‌‌‌اند، بستری از امنیت، سرعت‌عمل و افزایش ضریب اعتماد را برای کاربران خویش فراهم آورند؛ آن روی سکه قراردادهای هوشمند، مشکلات و چالش‌‌‌های آن است که نباید نادیده گرفته شوند؛ مشکلاتی که به‌‌‌واسطه کم‌‌‌تجربگی و ناشناختگی این بستر، قراردادهای هوشمند را به شمشیری دولبه بدل ساخته است. برخی از این مشکلات، به‌‌‌واسطه دلبستگی و عادت به روش‌های سنتی و معمول در فرآیند پیشبرد امور جوامع و کشورها و سبک زندگی است. به‌‌‌عنوان نمونه، مهم‌ترین عاملی که در هر قراردادی تعریف می‌شود، اعتبار قانونی داشتن و محکمه‌‌‌پسند بودن آن، در کنار حداقل هزینه‌‌‌کرد توسط کاربران است. این در حالی است که از یک‌‌‌سو، وضعیت قانونی نامطمئن قراردادهای هوشمند در برخی کشورها باعث شده است که به اشتیاق و اعتماد کاربران برای بهره‌‌‌گیری از آن خدشه وارد شود. همچنین زمینه سوء‌‌‌استفاده برخی از فرصت‌‌‌طلبان نیز مهیا شود. از سوی دیگر، به‌‌‌واسطه نیاز طرفین قرارداد به فناوری بلاک‌چین و همچنین در اختیار داشتن برنامه‌‌‌نویسان و کدنویسان خبره و برنامه‌‌‌های مرتبط با این نوع قراردادها، هزینه‌‌‌های قرارداد هوشمند به‌‌‌طور چشمگیری افزایش یابد که این امر، صرفه اقتصادی آن را در کوتاه‌‌‌مدت متاثر می‌‌‌سازد.
درنهایت، اصلی‌‌‌ترین مشکل شناخته‌شده در قراردادهای هوشمند که می‌‌‌تواند احتمال از کار افتادن این فرآیند را فقط با اشتباه کوچک ایجاد کند، عامل انسانی و اشتباه آن است. بر این اساس، چنانچه اشتباهی در نوشتن کد قرارداد بروز کند یا ارزیابی نادرستی از اوضاع و شرایط اجرا در زمان نوشتن کدها صورت گیرد، این اشتباهات، دومینووار تا انتهای یک‌زنجیره ادامه پیدا خواهند کرد و با خود مشکلاتی به همراه می‌‌‌آورند که تجربه آن را می‌‌‌توان در ارز لونا مشاهده کرد؛ ماجرایی که به تجربه‌‌‌ای کمتر دیده‌شده در بازار رمزارزها منتهی شد و یک استیبلکوین برای چند روز ثابت نمانده و با متحمل شدن افت شدید در ارزش، زیان فراوانی به سرمایه‌گذاران خود وارد کرد.
قرارداد هوشمند پشتیبان لونا
قراردادهای هوشمند توان این را دارند که با ایجاد فرآیندی تحت عنوان پشتوانه الگوریتمی، قیمت دارایی‌‌‌های متصل‌‌‌به‌‌‌هم را به‌‌‌صورت خودکار تنظیم کنند؛ این همان اتفاقی بود که برای استیبلکوین ترا (UST) و لونا رخ می‌‌‌داد. قراردادهای هوشمند در بلاک‌چین ترا، براساس الگوریتم طراحی‌شده، زمانی که قیمت UST به کمتر از یک دلار می‌‌‌رسید، مقداری از این ارز را سوزانده (کاهش عرضه) و در مقابل لونا تولید می‌‌‌کردند و در مقابل، هنگامی‌‌‌که قیمت UST از یک‌دلار بیشتر می‌‌‌شد، مقداری از رمزارز لونا را سوزانده و در مقابل UST تولید می‌‌‌کردند (افزایش عرضه)؛ اقدامی که در شرایط عادی در قرارداد هوشمند، کاملا عملیاتی و اجرایی بود و قیمت آن را در محدوده یک‌دلار نگه می‌‌‌داشت؛ اما وقتی استیبلکوین ترا با افزایش عرضه روبه‌رو شد، تعادل بر هم خورد و مطابق الگوریتم از پیش طراحی‌شده، با کاهش ارزش UST، سوزاندن این استیبل‌کوین‌‌‌ها و تولید رمزارز لونا شروع شد. این شیب شدید نزولی باعث شد تا مقادیر زیادی لونا برای حفظ و پایداری قیمت ترا ضرب شده و حجم در گردش این رمزارز در بازار زیاد شود؛ امری که افزایش عرضه لونا و کاهش شدید قیمت آن را به همراه داشت. پیش‌بینی نادرست از شرایط احتمالی بازار و طراحی قرارداد هوشمند براساس آن، اوضاعی بحرانی ایجاد کرد که لونا را اسیر مارپیچ مرگ کرد و در یک‌‌‌لحظه از جایگاه دهمین رمزارز برتر بازار، به رتبه پایین‌‌‌تر از ۱۵۰ تنزل داد.
