بازگشت آب رفته به جوی؟
عرضه صندوق‌های دارایکم و پالایش‌یکم در جهت واگذاری سهام دولتی در دو گروه بانک و بیمه و پالایشگاه انجام شد که از همان نخست، بحث و اختلاف‌نظر بر سر مدل عرضه و چگونگی بازارگردانی آنها در بین فعالان بازار سرمایه مطرح بود. ابتدا صندوق دارایکم که بخشی از سهام دولتی گروه بانک و بیمه‌ای را عرضه کرد، در اوج بازار و در اواسط روند صعودی بازار توانست، بازدهی خوبی را نصیب سهامداران کند.
در ادامه، دولت درصدد فروش بخشی از سهام خود در پالایشگاه، در قالب صندوق پالایش‌یکم برآمد که متاسفانه، با بروز مشکلات و اختلاف‌نظر در دو وزارتخانه اقتصاد و نفت، بر سر چگونگی مدل عرضه روبه‌رو شد.
همچنین در انتهای موج صعودی بازار و خروج سنگین روزانه نقدینگی، با اماواگرهای فراوان با احتساب ۲۰درصد تخفیف عرضه و با شکست مواجه شده و باعث متضررشدن بسیاری از خریداران این صندوق شد. می‌توان گفت، اولین ضربه‌های بی‌اعتمادی به بازار سرمایه را صندوق‌های دارایکم و پالایش‌یکم بر پیکره بورس تهران وارد آوردند؛ به‌طوری که هنوز پس از گذشت ماه‌ها از عرضه این صندوق‌ها، همچنان قیمت روز صندوق‌ها فاصله معناداری با ارزش ذاتی آنها دارد و به‌شدت ضعف بازارگردانی و نا‌هماهنگی مشاهد شد. اما پس از حرف و حدیث‌ها در مورد نحوه عملکرد این صندوق‌ها، سازمان بورس تهران، راهکار سه‌گانه‌ای را برای نزدیکی قیمت فعلی به ارزش ذاتی پالایش‌یکم و دارایکم ارائه کرد؛ به این ترتیب که اشخاص غیردولتی سهامدار، می‌توانند در تصمیمات این صندوق‌ها حق رأی داشته باشند. دو راهکار مثبت دیگر، تغییر در ترکیب سبد سهام و همچنین واگذاری واحد‌های ممتاز آنها در مزایده برای بازارگردانی به بخش خصوصی بود که می‌تواند باعث جذاب‌شدن و ورود نقدینگی به صندوق‌های مذکور شود.
از آنجا که این صندوق‌ها شامل سهام بزرگ و تاثیر‌گذار بر کلیت بازار هستند (پالایش شامل نفت‌تهران، نفت‌اصفهان، نفت‌تبریز و نفت‌بندرعباس و دارایکم شامل بانک‌ملت، بانک‌تجارت، بانک‌صادرات و بیمه‌های البرز و اتکایی‌امین)، عملی‌شدن راهکارهای سازمان بورس و تصمیماتی از این دست و رشد قیمتی و نزدیک‌شدن قیمت فعلی به ارزش ذاتی آنها می‌تواند اثرات مثبتی بر کلیت بازار، به‌خصوص سهام گروه‌های لیدرمحور بانک و پالایشگاهی داشته باشد.
در نتیجه، می‌تواند موجب بازگشت یکی از مولفه‌های اصلی رشد بازار سرمایه، یعنی «اعتماد سرمایه‌گذاران» و همچنین باعث عرضه صندوق‌های دولتی بعدی مانند گروه‌خودرو و قطعات و فلزات اساسی شود که مشخصا با جان‌گرفتن صندوق‌های دولتی شاهد ورود پول حقیقی به بازار و پویایی معاملات بازار بورس تهران خواهیم بود.
