صنایع در معرض تهدید
استراتژیست بازارهای جهان در رابوبانک می‌گوید: «ترکیبی از جنگ طولانی و تحریمهای غرب علیه روسیه، همان شوکی را به اقتصاد جهان وارد می‌کند که همه‌گیری کرونا وارد کرد. در دوره همه‌گیری همه فهمیدیم که ساختار زنجیره تامین که ایجاد کرده‌ایم، مملو از نقاط آسیب‌پذیری است.» فایننشال‌تایمز با مدیران ده‌ها شرکت فعال در حوزه‌‌‌های مختلف تماس برقرار کرده است. این شرکت‌ها یا به عرضه محصولات گوناگون از روسیه وابسته هستند یا در این کشور فعالیت دارند. تمام آنها اعلام کردهاند که در حال ارزیابی شرایط هستند و امنیت کارکنان خود را در اولویت قرار داده‌اند. برخی از آنها گفتهاند که در کوتاه‌‌‌مدت اختلال‌‌‌ها تاثیری بر فعالیتشان ندارد؛ اما اگر شرایط بدتر شود و تنش‌‌‌ها شدت پیدا کند، آنها از این وضعیت اثر منفی میپذیرند. در ادامه به چند بخش مهم اقتصادی که از جنگ در اوکراین لطمه می‌بیند، اشاره می‌کنیم.
انرژی و معدن: روز پنج‌شنبه همزمان با شروع حمله روسیه به اوکراین، قیمت نفت و گاز به‌شدت رشد کرد. تا روز گذشته شواهدی از اختلال در عرضه این دو حامل انرژی از روسیه وجود نداشت؛ اما اگر عرضه نفت و گاز مختل شود، با توجه به کم‌بودن مازاد ظرفیت برای جایگزینی نفت و گاز روسیه، قیمت‌ها بار دیگر رشد خواهد کرد. «بریتیش‌پترولیوم» و «توتال‌انرژیز»، دو شرکت انرژی اروپایی با بیشترین اثرپذیری از تحولات اوکراین هستند. روسیه سومین تولیدکننده بزرگ نفت در جهان است و روزانه حدود ۱۰میلیون بشکه نفت تولید می‌کند. شرکت «ترافیگورا» که یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تجاری جهان است، اعلام کرده که نفت روسیه از پیش با تخفیف فروخته شده است؛ این یعنی خریداران به‌تدریج از خرید نفت این کشور اجتناب می‌کنند. یکی از تحلیلگران می‌گوید، یک سناریوی احتمالی این است که خطوط لوله در اوکراین خسارت ببینند یا روسیه انتقال نفت و گاز از این کشور را متوقف کند. در این حالت قیمت‌ها بالا می‌رود و در اروپا صنایعی که برای ادامه فعالیت به گاز طبیعی وابسته هستند، دچار مشکل خواهند شد. حدود ۴۰درصد گاز موردنیاز اروپا از روسیه تامین می‌شود.
روسیه تامین‌کننده مهم مواد خام نیز است و شرکت‌هایی که برای تولید کالا به این مواد نیاز دارند، برای افزایش قیمت مواد یادشده آماده شده‌‌‌اند. بخش قابل‌ملاحظه‌ای از آلومینیوم جهان در روسیه تولید می‌شود. از این فلز در تولید طیف وسیعی از کالاها استفاده می‌شود. روسیه همچنین تولیدکننده بزرگ پلاتین و پالادیوم است و از این فلز گرانبها در تولید خودرو استفاده می‌شود. رشد قیمت گاز طبیعی از پیش برخی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فلزات را وادار کرده است که تولید خود را کم کنند. یکی از تحلیلگران بانک «جی‌پی مورگان» می‌گوید: «ریسک اختلال در عرضه پلاتین شدید است. روسیه ۱۲درصد تولید پلاتین از معادن و ۴۰درصد عرضه جهانی پالادیوم را اختیار دارد.» برخی شرکت‌های تولیدکننده مواد خام در اوکراین فعلا به فعالیت‌‌‌های معمول خود ادامه می‌دهند؛ اما جنگ سبب کاهش قیمت سهام آنها شده و اگر شرایط وخیم شود، فعالیت آنها مختل خواهد شد.
بخش تولید نیمه‌هادی‌ها: روسیه و اوکراین تولیدکننده گازهای شیمیایی نئون و C۴F۶ هستند که برای تولید نیمه‌هادی‌ها حیاتی است. در صورتی که عرضه این گازها از اوکراین برای مدت طولانی مختل شود، تولیدکنندگان تراشه به‌شدت لطمه می‌بینند. اوکراین همچنین تولیدکننده برخی از گازهای مورد استفاده در تولید تراشه است. برخی کارخانههای اوکراینی نئون را که محصول فرعی تولید فولاد در روسیه است، فرآوری می‌کنند. ۴۰ تا ۵۰درصد نئون مورد استفاده در جهان از اوکراین تامین می‌شود. البته برخی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تراشه اعلام کردهاند که زنجیره بین‌المللی تامین مواد موردنیاز خود را طوری طراحی کردهاند که در برابر اختلال‌های بلندمدت، ایمن و مصون باشند. همچنین برخی از آنها دارای ذخیره مناسب مواد اولیه هستند. شرکت اینتل آمریکا اعلام کرده که زنجیره تامین شرکت متنوع است و بعید به نظر می‌رسد در فعالیت‌‌‌های شرکت اختلال جدی پدید آید. البته بدون شک، اختلال بلندمدت بر عملیات‌‌‌های تمامی شرکت‌های فعال در حوزه تولید تراشه و نیمه‌هادی‌ها تاثیر می‌گذارد.
بانک‌ها: از سال ۲۰۱۴ که روسیه کریمه را به خاک خود ضمیمه کرد، بانک‌های غربی به‌تدریج از میزان تعامل با روسیه کاسته‌اند؛ اما در هر حال روابط از میان نرفته است و قیمت سهام بانک‌هایی که با روسیه تعامل بالا دارند، اخیرا کاهش یافته است. برای مثال، «سوسیته‌جنرال» در روسیه ۵۵۰ شعبه و ۲/ ۳میلیون مشتری دارد و بخشی از سود این بانک و دیگر بانک‌های غربی که در روسیه فعالیت می‌کنند، از این کشور حاصل می‌شود. این بانک‌ها سال‌هاست شاهد تحریم روسیه هستند؛ اما اگر تحریمهای جدید فراگیر باشند، به بانک‌ها لطمه وارد خواهد شد.
شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات تخصصی: اینها شرکت‌های حقوقی یا مشاوره‌‌‌ای هستند که در روسیه فعالیت دارند. آنها در حال ارزیابی شرایط برای برنامه‌‌‌ریزی هستند تا اگر تحریم‌‌‌ها بر آنها اثر گذاشت، آماده باشند. ممکن است روسیه فعالیت این شرکت‌ها را ممنوع کند. برخی شرکت‌های حقوقی بین‌المللی که در اوکراین دفتر دارند، دفاتر خود را تعطیل کردهاند و مشغول انتقال کارکنانشان به اروپا هستند.
صنعت خودرو: این صنعت نیز از تحولات اخیر تاثیر می‌پذیرد. در اوکراین کارخانههای تولیدکننده قطعات خودرو فعالیت می‌کنند؛ در نتیجه این کشور بخشی از زنجیره تامین صنعت خودروسازی جهان است. تعداد دیگری از کارخانه‌‌‌ها در تولید کابل برق فعالیت دارند و از نیروی کار در اوکراین بهره می‌‌‌برند. مدیران این شرکت‌ها، هم درباره تامین مواد اولیه خود نظیر پالادیوم و نیکل و هم درباره رشد قیمت‌ها که سبب افزایش قیمت کالاهای نهایی می‌شود نگران هستند. رنو، کیا، نیسان و تویوتا در روسیه خودرو تولید می‌کنند. مدیران برخی از این شرکت‌ها گفتهاند که مشغول برنامه‌‌‌ریزی برای اتفاقات آینده هستند.
تولیدکنندگان مواد غذایی: این بخش نیز از تحولات اخیر تاثیر پذیرفته است. تعداد زیادی از شرکت‌های تولیدکننده محصولات غذایی در اوکراین فعالیت می‌کنند و با ورود نیروهای روسیه به این کشور، فعالیت آنها متوقف شده است. آنها به کارگران گفتهاند که در خانه بمانند تا دستورالعمل جدید به آنها داده شود. شرکت‌ها فعلا منتظر هستند تا وضعیت فعالیت‌‌‌هایشان مشخص شود. در آینده فعالیت اکثر شرکت‌هایی که در روسیه و اوکراین حضور دارند، تحت‌تاثیر جنگ و تبعات آن قرار خواهد گرفت.
