گاز گران‌تر از گذشته
چهارشنبه گذشته قیمت نفت برنت به رقم ۸۹ دلار در هر بشکه رسید که بالاترین میزان از اکتبر سال ۲۰۱۴ است و قیمت نفت آمریکا نیز به ۵/ ۸۷ دلار رسیده بود. قیمت سبد نفت اوپک در سطح ۸۸ دلار قرار گرفت. بانک استاندارد چارترد در تازه‌ترین گزارش خود درباره افق بازار مواد خام آورده است، افزایش اخیر قیمت نفت حاصل دو عامل اصلی است: نگرانی فراگیر درباره کمبود مازاد ظرفیت تولید و خوش‌بینی درباره رشد تقاضا. بسیاری از تحلیلگران معتقدند همه‌گیری در حال مهار شدن است و بعید است در ماه‌های آینده، همه‌گیری به کاهش مصرف سوخت منجر شود. شیوع سویه اُمیکرون که سه ماه پیش از آفریقای جنوبی آغاز شد اکنون با همان سرعتی که شروع شده بود در حال کاهش است و نکته مهم این است که در بسیاری از اقتصادهای بزرگ، دولت‌ها برای جلوگیری از شیوع آن قرنطینه سراسری اعمال نکردند. واکسیناسیون علیه کرونا در کشورهای مختلف با سرعت در حال انجام است و فعالیت‌های اقتصادی به‌شدت محدود نشده است.
از سوی دیگر، نگرانی‌ها درباره محدودیت مازاد ظرفیت تولید سبب شده تاثیر رویدادهای ژئوپلیتیک بیشتر شود در نتیجه بازار نسبت به هر عاملی که تهدیدی برای عرضه محسوب شود حساس است. هفته گذشته این حساسیت در واکنش بازار به حملات پهپادی حوثی‌های یمن به اهدافی در امارات به روشنی نشان داده شد. افزایش تنش‌ها بین روسیه و اوکراین نیز نمونه دیگری از تنش‌های ژئوپلیتیک است که بر بازار نفت تاثیر می‌گذارند. سه دور مذاکرات بین روسیه و آمریکا و هم‌پیمان‌های این کشور برای کاهش تنش در مرز روسیه و اوکراین بی‌نتیجه بوده است. استقرار تعداد زیادی از نیروهای روسیه در مرز اوکراین سبب نگرانی شدید درباره حمله مسکو به اوکراین شده است. بازار انرژی به افزایش ریسک و عدم قطعیت واکنش نشان داده و در بازار گاز طبیعی این واکنش کاملا مشهود است. عرضه گاز به اروپا کافی نیست و میزان ذخیره این حامل انرژی در این قاره اکنون نسبت به سال قبل در همین زمان، حدود ۲۵ درصد پایین‌تر است.
به ویژه اگر تحریم‌هایی علیه مسکو اعمال شود، شدت پیدا کردن تنش‌ها می‌تواند بر انتقال گاز روسیه از طریق اوکراین تاثیر بگذارد. خبرگزاری رویترز در گزارشی آورده است آمریکا در حال بررسی برنامه‌هایی برای عرضه گاز به اروپاست. تحلیلگران استاندارد چارترد معتقدند ممکن است شاهد افزایش شدید قیمت گاز باشیم و این رشد بر صنایعی که به گاز طبیعی وابسته هستند تاثیر خواهد گذاشت. ایالات‌متحده از رشد تقاضای آسیا و اروپا برای گاز سودی سرشار کسب می‌کند و در ماه دسامبر این کشور با پشت سر گذاشتن استرالیا و قطر به بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی مایع تبدیل شد.
در تازه‌ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی آمده است مازاد پایدار ظرفیت تولید نفت اوپک پلاس ۴۷/ ۶ میلیون بشکه در روز است و مازاد ظرفیت بدون در نظر گرفتن ایران، ونزوئلا و لیبی در سطح ۹۸/ ۴ میلیون بشکه قرار دارد. این به آن معناست که بازار می‌تواند با کاهش عرضه تا ۵/ ۲ میلیون بشکه در روز سازگار شود اما معامله‌گران معتقدند مازاد ظرفیت تولید بسیار پایین‌تر از رقمی است که آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرده است. تازه‌ترین گزارش‌های ماهانه آژانس‌های ملی و بین‌المللی درباره انرژی با گزارش‌های قبلی آنها تقریبا مشابه است و تغییری بزرگ در تخمین‌ها درباره افق مصرف اعمال نشده است. در گزارش جدید اوپک، رقم پیش‌بینی تقاضای جهانی برای نفت در سه ماهه نخست سال جاری میلادی مثل گزارش ماه قبل است و در گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا رقم تقاضا ۱۶۳هزار بشکه در روز بالا برده شده است. همچنین در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، رقم تقاضا ۵۰ هزار بشکه نسبت به گزارش قبلی نهاد پایین برده شده است. این سه نهاد اعداد تقریبا یکسان درباره میزان رشد تقاضای جهانی برای نفت در سال جاری میلادی پیش‌بینی کرده‌اند.
دیدگاه‌ها درباره رشد تقاضای چین برای نفت در سال جاری یکسان نیست. اوپک در گزارش جدید خود آورده تقاضای این کشور امسال ۶۶۰ هزار بشکه در روز بالاتر از سال گذشته خواهد بود در حالی که اداره اطلاعات انرژی آمریکا رقم ۵۸۲ هزار بشکه و آژانس بین‌المللی انرژی رقم ۴۷۰ هزار بشکه را برای رشد تقاضای چین در سال جاری پیش‌بینی کرده است. در تازه‌ترین گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا آمده ذخیره نفت این کشور به میزان چشمگیری کاهش یافته و این یعنی مصرف در حال رشد است. در هفته‌های اخیر اعداد و ارقام گوناگونی درباره تغییرات ذخیره نفت و بنزین آمریکا منتشر شده است و این تنوع در اعداد و ارقام یاد شده حاصل تغییر رفتار مصرف‌کنندگان و عملیات‌های پالایشگاه‌هاست. تعداد چاه‌های نفتی فعال در آمریکا که در سال ۲۰۲۰ و اوایل سال گذشته به دلیل همه‌گیری کرونا به‌شدت کاهش یافته بود طی ماه‌های اخیر هم در آمریکا و هم در دیگر کشورهای نفت‌خیز پیوسته افزایش یافته است و این یک عامل فشار بر قیمت‌ها محسوب می‌شود.
اما باید دید میزان تقاضا با چه سرعتی رشد خواهد کرد. پیش‌بینی شده در سال جاری تولید نفت در آمریکا و تعداد دیگری از کشورهای تولیدکننده این ماده خام افزایش یابد و برخی تحلیلگران بر مبنای همین پیش‌بینی، اعلام کرده‌اند بازار نفت سال جاری متعادل خواهد بود. پیش‌بینی جهت نوسان قیمت نفت در ماه‌های آینده بسیار دشوار است، زیرا عواملی که بر مصرف و تولید تاثیر می‌گذارند متنوع هستند و قدرت اثرگذاری آنها تغییر خواهد کرد. برای مثال اقتصاد چین که دومین مصرف‌کننده بزرگ نفت در جهان است، سال جاری رشدی بسیار پایین‌تر از سال پیش خواهد داشت و این به معنای رشد کمتر تقاضای این کشور برای نفت است، اما دولت چین اعلام کرده به حمایت از اقتصاد ادامه خواهد داد و اگر این حمایت فراگیر باشد کاهش نرخ رشد اقتصاد به حدی نیست که اکنون تصور می‌شود.
