ابهامات برطرف شده‌اند؟
اقدام بانک‌های مرکزی در انتشار پول دیجیتال، موضوع جدیدی نیست؛ چنان‌که بر اساس دسته‌بندی‌های بانک تسویه جهانی (BIS)، سپرده‌های موسسات پولی و بانکی نزد بانک‌مرکزی و به نوعی تمامی حساب‌هایی که بانک‌های مرکزی بر اساس قوانین و مقررات موضوعه برای اشخاص حقیقی و حقوقی افتتاح می‌کنند نیز نوعی پول دیجیتال بانک مرکزی است. به بیان دیگر، مبدا افتتاح حساب‌های الکترونیکی برای بانک‌ها از سوی بانک‌های مرکزی را می‌توان، نقطه آغاز انتشار پول دیجیتال بانک‌های مرکزی تلقی کرد. اما مفهومی که پس از ظهور رمزارزها به ایجاد دگردیسی در انتظارات فناورانه از پول دیجیتال منجر شد، تبلور عینی مدیریت مشارکتی، با امکان بهره‌مندی از دستاوردهای عمومی رمزارزها، از جمله نقل و انتقال آنی بدون نیاز به تسویه بین‌بانکی، امکان تنظیم قراردادهای هوشمند با سرعت بالا و نهایتا تجربه شکل جدیدی از اقتصاد دیجیتال با استفاده از پول رسمی کشورهاست. فارغ از فناوری‌های به کار رفته در انتشار پول دیجیتال که واجد جزییات متعدد تعریف این شکل از پول از نظر ماهوی است، عمده تلاش‌های بانک‌های مرکزی بر انتشار پول دیجیتال با استفاده از فناوری دفترکل توزیع‌شده، در قالب رمزپول و با دو هدف‌گذاری عمومی پیگیری شده است: اول، کاربری عمومی در مبادلات مالی خرد و دوم، کاربری اختصاصی و محدود در مبادلات کلان. از جمله اهداف مدنظر در انتشار پول دیجیتال با کاربری عمومی، ارائه ابزار پرداخت خرد بدون نیاز به تسویه بین‌بانکی، سرعت بالای انتقال پول و دریافت اصل پول از سوی پذیرنده بدون نیاز به عملیات تسویه، در کنار مدیریت ملاحظات اقتصادی، از جمله ضریب فزاینده کنترل‌شده نسبت به سایر انواع پول مبتنی بر حساب‌های بانکی است. نکته حائز اهمیت این است که این شکل از پول دیجیتال، کارکردی کاملا مشابه با اسکناس دارد و به لحاظ اقتصادی نیز اثرات انتشار آن مشابه انتشار پول کاغذی در جامعه خواهد بود؛ اما نحوه مواجهه با تقاضای بالای رمزپول از سوی جامعه و اثرات مرتبط با افزایش ظرفیت انتشار این شکل از پول در بلندمدت، همراه با ملاحظه تبدیل سپرده بانکی به شکلی از بدهی بانک‌مرکزی و ملاحظات نحوه مدیریت امنیت زیرساخت‌های به‌کار گرفته‌شده، از جمله موضوعات در حال بررسی بانک‌های مرکزی ایالات‌متحده، اتحادیه اروپا، سوئد، چین و هنگ‌کنگ است. انتظار می‌رود، یکی از چالش‌های اجرایی در انتشار و عرضه رمزپول با کاربری عمومی، عدم‌اقبال موسسات پولی و بانکی به ارائه و بازاریابی اولیه آن در جامعه باشد. در مقابل رمزپول با کاربری عمومی، کاربری اختصاصی این شکل از پول، جنبه دوم تعریف پروژه‌های مشابه در بانک‌های مرکزی است که در این نوع کاربری، هدف اصلی، خلق گونه جدیدی از پول با هدف تسهیل پرداخت‌های بین‌بانکی موسسات پولی و بانکی و تسهیل عملیات تسویه بین بانکی در زیرساخت‌های پرداخت کشور یا متفاوت از آن، تعریف شکل جدیدی از پول با هدف تسهیل مبادلات تجاری بین کشورهاست. بر همین اساس نیز پروژه‌هایی از سوی بانک‌های مرکزی کشورهای توسعه‌یافته از جمله ژاپن، سنگاپور، تایلند، امارات‌متحده‌عربی، عربستان‌سعودی، سوییس، فرانسه و کانادا تعریف شده و در دست بررسی است. در این شکل از کاربری، ضرورت انتشار حجم بالای رمزپول از اهمیت بسزایی برخوردار است، اما عدم‌انتشار عمومی این شکل از پول و متعاقب آن، اثرات اقتصادی کنترل‌شده و مشخص نسبت به رمزپول عمومی در کنار دستاوردهای قابل ملاحظه، از جمله دلایل اقبال بانک‌های مرکزی به انتشار آن است. نتیجه نهادینه‌شدن این شکل از پول در اقتصاد کشورها را می‌توان بسترسازی برای انجام عملیات تسویه بین بانکی ۷ در ۲۴ در اقتصاد عنوان کرد که ضمن تسهیل مبادلات تجاری، امکان مدیریت نقدینگی با بالاترین ظرفیت را در اختیار موسسات پولی و بانکی در کشور قرار خواهد داد. نکته مهم آنکه انتشار رمزپول با پشتوانه دارایی‌هایی غیر از پول رسمی کشورها از سوی بانک‌های مرکزی، موضوع چندان جذابی نبوده و با توجه به تجربه نه‌چندان موفق ونزوئلا در انتشار رمزپول مبتنی بر نفت (پترو) و عدم‌پذیرش عمومی آن از سوی جامعه، به حساسیت بیش از پیش بانک‌های مرکزی در تعیین پشتوانه ارزشی رمزپول کشورها منجر شده است؛ چنان‌که بر اساس بررسی‌های انجام‌شده، انتشار رمزپول با هدف و کارکردی مشابه رمزارزهای مطرح مانند بیت‌کوین، به‌طور کلی با اهداف مدنظر بانک‌های مرکزی در مدیریت بازار پول، تسهیل پرداخت‌ها و بسترسازی اقتصاد هوشمند در تعارض است. بر همین اساس، انتظار انتشار رمزپول با پشتوانه ارزشی دارایی‌هایی همچون طلا و فلزات گرانبها، سبد ارزی و همچنین دارایی‌های غیرمنقول بادوام همچون ساختمان و مسکن، صرفا تلاشی در توکنیزه کردن دارایی‌ها و انتشار ابزاری برای داد و ستد ارزش آن به‌صورت الکترونیکی بوده و انتظار کارکرد پولی از این شکل از دارایی، با ماهیت و ماموریت رمزپول بانک مرکزی در تعارض است. البته عدم‌تمایل عمومی به نگهداری میزان بالای پول نقد در قالب حساب‌های بانکی کوتاه‌مدت، اسکناس و حتی رمزپول به دلایلی همچون تورم فزاینده، نبود ابزارهای مناسب پرداخت در جامعه و همچنین قدرت خرید پایین پول را نیز باید جزو ملاحظات بنیادین اقتصاد در زمان برنامه‌ریزی برای انتشار رمزپول، مدنظر قرار داد. از جمیع موارد مورد اشاره و اطلاع‌رسانی روزافزون بانک‌های مرکزی درخصوص برنامه‌های انتشار رمزپول و پول دیجیتال، این‌گونه دریافت می‌شود که عدم‌تحرک در مواجهه با این فناوری با هدف استفاده از دستاوردهای سایر کشورهای پیشرو، چندان پذیرفته نبوده و لازم است هر کشوری با توجه به هدف‌گذاری مدنظر و همچنین با توجه به شرایط موجود، از جمله شرایط اقتصادی و نرخ تورم، میزان دسترس‌پذیری ابزارهای پرداخت در جامعه و میزان جامعیت سامانه‌های پرداخت بین‌بانکی، نسبت به طی مراحل شناخت مقدماتی انتشار رمزپول اقدام کند و با اجرای آزمایشی در مقیاس محدود، مخاطرات عملیاتی و اجرایی و شیوه مدیریت مخاطرات در تقابل با این شکل جدید از پول را شناسایی کند.
