شرایط نامناسب تولید و استفاده از بتن در کشور
کارشناسان معتقدند اصلی‌ترین علل ناپایداری ساختمان‌ها مصالح غیراستاندارد و اجرای نادرست توسط سازندگان است. در واقع برخی از مصالح بر اساس استانداردها تولید نمی‌شوند و برخی دیگر به‌رغم دارا بودن کیفیت لازم، به درستی اجرا نمی‌شوند. بنابراین در چنین وضعیتی که خلأ نظارت دقیق بر ساخت‌وساز‌ها هم به وضوح حس می‌شود، ساختمان‌هایی که باید محل آرامش باشند، بعد از چند سال مایه عذاب ساکنان می‌شوند.
کیفیت سیمان‌های تولیدی کشور
ابوالحسن رامین‌فر، رئیس هیات‌مدیره شرکت «کلینیک ساختمانی ایران» به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: به طور کلی بسیاری از مصالح صنعت ساختمان در کشور استانداردی به مراتب ضعیف‌تر نسبت به استانداردهای اروپایی دارند؛ با این وجود همین استانداردها هم اغلب توسط تولیدکننده‌ها رعایت نمی‌شود.
وی در مورد کیفیت سیمان تولیدی کشور تصریح می‌کند: در دنیا شاخصی به نام «بلین» برای سنجش کیفیت سیمان وجود دارد. بر اساس این شاخص هر اندازه سیمان موردنظر از ریزدانگی بیشتری برخوردار باشد، کیفیت بالاتری را به همراه خواهد داشت. این شاخص در اروپا ۳۳۰۰ ریزدانه در هر سانتی‌متر مربع تعریف شده است و در کشور ما عدد ۲۵۰۰ را برای نرمی و ریزدانگی سیمان در نظر گرفته‌اند. با این وجود همین میزان هم اغلب در تولید سیمان کشور رعایت نمی‌شود.
رامین‌فر ادامه می‌دهد: در کشور ما مواد اولیه بسیار باکیفیتی برای تولید سیمان وجود دارد، اما مساله مهم فرآیند تولید سیمان است. به این معنا که در کارخانه‌های سیمان به خاطر سرعت بالایی که با هدف کاهش هزینه‌های انرژی و مواد اولیه در فرآیند تولید اعمال می‌کنند، نرمی و ریزدانگی لازم به دست نمی‌آید. البته با تمام این اوصاف سیمان تولیدی ما نسبت به کشورهای همجوار کیفیت بالاتری دارد.
چرا اروپایی‌ها سیمان تولید نمی‌کنند؟
وی در پاسخ به این سوال که برخی عنوان می‌کنند صادرات سیمان در تضاد با منافع ملی است، می‌گوید: بسیاری از کشورهای اروپایی به خاطر آلایندگی بالای صنعت سیمان و تولید گازهای گلخانه‌ای از تولید این ماده ساختمانی و عمرانی اجتناب می‌کنند و ترجیح می‌دهند سیمان موردنیاز خود را با قیمت بالاتری خریداری کنند. در دهه ۸۰ کارخانه‌های سیمان بسیاری در کشور ما حتی فراتر از نیاز کشور راه‌اندازی شدند و امروز به دلیل نبود بازار داخلی لازم اغلب آنها با ظرفیتی به مراتب پایین‌تر از ظرفیت اسمی تولید می‌کنند. شوربختانه اینکه سیمان مازاد همین کارخانه‌ها هم به دلیل تحریم‌ها و مشکلات نقل و انتقال پول صادر نمی‌شود. معتقدم در درجه اول باید با توجه به نیاز کشور کارخانه راه‌اندازی می‌شد، اما در وضعیت حاضر که این کارخانه‌ها با هزینه‌های بسیار بالا احداث شده‌اند، باید مورد حمایت قرار بگیرند.
رئیس هیات‌مدیره کلینیک ساختمانی ایران می‌افزاید: از بهترین راه‌های استفاده از ظرفیت حداکثری کارخانه‌های سیمان ساخت جاده‌های بتنی به جای آسفالته است. در این صورت تمامی سیمان تولیدی مورد استفاده قرار می‌گیرد و عمر جاده‌ها به مراتب افزایش خواهد یافت. از طرفی در وضعیت حاضر قیری که مورد استفاده قرار می‌گیرد، قابلیت صادرات با قیمت بالا را دارد و ارز آوری بالاتری نسبت به سیمان خواهد داشت. این نکته وقتی جالب‌تر می‌شود که بدانید در جاده‌های ما قیر ۶۰/ ۷۰ که نازل‌ترین کیفیت را بین تمام قیر‌ها دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ در حالی که این قیر باید در مواردی مانند عایق‌سازی فونداسیون استفاده شود . اگر جاده‌های ما دچار مشکل هستند، بخش زیادی از این مساله ناشی از همین قیرهاست که این معضل هم بیش از هر چیز ناشی از مناقصه‌هایی است که کمترین قیمت را در اولویت قرار می‌دهند. قیر مورد استفاده برای جاده باید همانند تمام کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نوع ۱۲۵/ ۸۵ باشد.
وی با اشاره به اینکه باید فرهنگ کیفی‌سازی ساختمان‌ها را مورد توجه قرار دهیم، خاطرنشان می‌کند: متاسفانه شاهدیم که حتی سازندگان برای ساختمان‌هایی که قرار است خانواده خودشان را در آن ساکن کنند، کم‌کاری می‌کنند.
تولید بتن بر اساس عملکرد
رامین فر همچنین به ذکر خاطره ای از مرحوم مهدی قالیبافیان، پدر بتن ایران می‌پردازد و عنوان می‌کند: مرحوم قالیبافیان عنوان می‌کردند که بتن عبارت است از آب، سیمان، سنگدانه و مقداری شعور. در واقع منظور ایشان این بود که نمی‌توانیم به صرف مخلوط کردن این سه عامل بتن بسازیم، بلکه بتن باید بر اساس کارکرد و عملکرد آن ساخته شود. در یک ساختمان ۵۰ طبقه نیازمند مقاومت فشاری بتن هستیم، اما در یک پل با دهانه‌های ۲۰ متر مقاومت خمشی و کششی باید مورد توجه قرار بگیرد و باید دنبال تامین این خواسته باشیم. متاسفانه امروز شاهدیم بتنی که در بندرعباس استفاده می‌شود در مرکز کشور هم مورداستفاده قرار می‌گیرد. حتی این بی‌توجهی را در پروژه‌های عمرانی هم که باید قرن‌ها فعال باشند، شاهدیم چرا که همه چیز در قیمت کمتر خلاصه می‌شود.
رئیس هیات‌مدیره شرکت کلینیک ساختمانی ایران می‌گوید: مقاومت بتن در ساختمان‌ها به طور معمول باید ۲۵ تا ۳۰ مگاپاسکال باشد، اما واقعیت اینجاست که شاید کمتر از یک درصد ساختمان‌ها با این مقاومت ساخته می‌شوند. این میزان مقاومت بیشتر از اینکه در ساختمان‌ها اتفاق بیفتد، در آزمایشگاه‌ها حاصل می‌شود. براساس یافته‌های علمی اگر شرایطی که بر اساس آن بتن موردنظر را در آزمایشگاه تولید می‌کنیم، تمام و کمال در عمل هم فراهم کنیم، ۷۰ درصد کیفیت موردنظر اتفاق می‌افتد. حال در نظر بگیرید که بتن تولیدی در کشور ما با تراک میکسر بیش از چند کیلومتر را طی می‌کند تا به محل پروژه برسد و در طول این مدت چسبندگی آن به حداقل می‌رسد. ضمن اینکه در کمترین حالت که باید بتن مورد نظر ۲۸ روز آب بخورد، حتی یک هفته هم این کار انجام نمی‌شود.
