میراث ترامپ حفظ می‌شود؟
ایده شکل‌‌‌گیری توافق‌نامه تجارت آزاد، نخستین بار در سال ۲۰۱۲ مطرح شد و با توجه به اندازه اقتصادهایی که در آن حضور دارند، این بزرگ‌ترین توافق‌نامه تجارت آزاد جهان است. به طور طبیعی، همواره درباره توافق‌نامه‌‌‌های تجاری دیدگاه‌‌‌های گوناگونی مطرح می‌شود و توافق‌نامه‌‌‌ای با این اعضا مسلما ابعاد سیاسی و اقتصادی متعددی دارد، اما تحلیلگران معتقدند، پیش‌بینی اثرات این توافق‌نامه آسان نیست. اعضای آ.سه.آن، یعنی انجمن کشورهای جنوب‌شرق آسیا که گروهی متشکل از ۱۰کشور است و توافق‌نامه را امضا کردهاند، می‌‌‌گویند توافق‌نامه یادشده، تعرفه‌‌‌ها را بر بخش عمده کالاهای تجاری منطقه حذف می‌کند. همچنین اکنون که جهان در حال خروج از بحران همه‌گیری کروناست، بر اهمیت این توافق‌نامه تاکید شده است. در بیانیه‌‌‌ای که از سوی امضاکنندگان منتشر شده، آمده است؛ توافق‌نامه تجاری شراکت اقتصادی فراگیر منطقه‌‌‌ای نقش مهمی در ایجاد تاب‌آوری منطقه در فرآیند بهبود اقتصادی دوران پس از همه‌گیری کرونا ایفا خواهد کرد. ویلیام رینش، متخصص امور تجاری در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی که ۱۵ سال رئیس شورای ملی تجارت خارجی بود، میگوید: «ارزش نمادین این توافق‌نامه، همواره بیش از ارزش واقعی آن بوده است. خروج هند از این توافق‌نامه در سال ۲۰۱۹ سبب شد تا اهمیت آن از لحاظ تجاری کاهش یابد، اما این توافق‌نامه، بهرغم اختلافاتی که بین کشورها وجود داشت، به مرحله اجرایی‌شدن رسیده است. برای مثال، بین چین و استرالیا تنش‌‌‌هایی وجود داشته، اما این تنش‌ها سبب نشده است که آنها در این توافق‌نامه حضور نداشته باشند. این توافق‌نامه می‌تواند، اثرات بلندمدتی داشته باشد. حضور چین در این توافق‌نامه، نشانه‌‌‌ای از تمایل پکن به ایفای نقش سازنده، بهرغم تنش‌‌‌هایی است که در دریای جنوب چین و هنگ‌کنگ وجود دارد.»
موری هیبرت، یکی از کارشناسان ارشد جنوب شرق آسیا میگوید: «چین و استرالیا از عمیق‌‌‌تر شدن روابط تجاری‌شان با دیگر اقتصادهای آسیا سود می‌برند. توافق‌نامه تجاری شراکت اقتصادی فراگیر منطقه‌‌‌ای، به طور بالقوه می‌تواند پلت‌فرمی دیگر در اختیار پکن و کانبرا قرار دهد تا با استفاده از آن به مذاکره بپردازند و اختلافات را حل کنند.» دیگر کارشناسان معتقدند، امضا شدن و به مرحله اجرا رسیدن توافق‌نامه یادشده، شاهدی دیگر از قدرت رو به رشد آسیاست. اقتصاددان‌های بانک اچ‌اس‌بی‌سی می‌‌‌گویند: «با آنکه در دیگر مناطق جهان، شاهد بدبینی درباره آزادسازی تجاری هستیم، آسیا در مسیر حذف موانع در حرکت است. تداوم این حرکت آسیا را به سوی تبدیل شدن به مرکز اصلی اقتصاد جهان می‌برد.» هنوز مشخص نیست، تاثیر اجرایی شدن این توافق‌نامه بر مهم‌ترین رابطه تجاری جهان، یعنی رابطه تجاری چین و آمریکا چیست. این دو کشور سال‌هاست بر سر مسائل تجاری تنش دارند و در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ بر شدت تنش‌ها افزوده شد؛ به طوری که آنها بر صدها میلیارد دلار کالاهای صادراتی یکدیگر تعرفه اعمال کردهاند. رینش میگوید: «اینکه آیا توافق‌نامه جدید در جنوب شرق آسیا به معنای تغییر دینامیک منطقه‌‌‌ای به نفع چین خواهد بود یا نه، به واکنش آمریکا وابسته است. اگر آمریکا روابط تجاری خود را با کشورهای منطقه بهبود نبخشد، چین برنده توافق‌نامه تجاری جدید خواهد بود، اما اگر بایدن برنامه‌ای موثر برای حضور و اثرگذاری بر منطقه داشته باشد، شرایط بار دیگر به نفع آمریکا تغییر خواهد کرد.» آمریکا از توافق‌نامه تجاری دو سوی اقیانوس آرام که می‌توانست روابط تجاری آمریکا را با برخی اقتصادهای بزرگ منطقه آسیا-پاسیفیک، از جمله ژاپن، استرالیا، مالزی، سنگاپور و ویتنام مستحکم کند، خارج شد و از آن زمان واشنگتن برخی توافق‌نامه تجاری دوجانبه منعقد کرده است؛ از جمله توافق‌نامه با کره‌جنوبی و فاز نخست توافق تجاری با چین. اما آمریکا به توافق‌نامه فراگیر با کشورهای منطقه دست نیافته است. مایرون بریلیانت، یکی از کارشناسان تجاری میگوید: «با توجه به کمبودهای توافق‌نامه تجاری شراکت اقتصادی فراگیر منطقه‌‌‌ای، توصیه نمی‌شود آمریکا به آن بپیوندد، اما آمریکا باید دیدگاهی مبتنی بر آینده‌نگری و رویکردی استراتژیک را در قبال منطقه شرق آسیا اتخاذ کند که تضمین‌کننده حضور مستمر اقتصادی این کشور در منطقه یادشده باشد؛ در غیر‌این‌صورت آمریکا یک قدرت بیرونی در منطقه تلقی خواهد شد و در این شرایط، در حالی که یکی از موتورهای اصلی رشد در جهان بدون ما به حرکت رو به جلو ادامه خواهد داد، باید نظاره‌گر تحولات باشیم.»
فیلیپین امیدوار است طی چند هفته آینده، این توافق‌نامه را به تصویب برساند؛ زیرا اگر چنین نشود، فرصت‌های تجاری که با اجرایی شدن توافق‌نامه یادشده ایجاد می‌شود، از دست خواهد رفت. مسوول امور تجاری فیلیپین گفته است، کمیته روابط خارجی سنای این کشور بررسی این توافق‌نامه را دو هفته پیش آغاز کرده است. او امیدوار است این توافق‌نامه به تصویب برسد. به باور او، این توافق‌نامه، صادرات و واردات را برای اعضا از جمله چین و فیلیپین در سراسر منطقه آسان خواهد کرد. دبیرکل آ.سه.آن معتقد است، در دوره پس از همه‌گیری کرونا اجرایی شدن توافق‌نامه تجارت آزاد تلاش‌ها برای بهبود شرایط اقتصادی منطقه را تسهیل خواهد کرد. یک نکته مهم این است که به باور برخی از مقامات کشورهای منطقه، حضور نداشتن در این توافق‌نامه زیانبار است؛ زیرا فرصت‌‌‌هایی را از این کشورها می‌گیرد و زمینه را برای سبقت گرفتن دیگر کشورها فراهم می‌کند. تمامی کشورهای عضو توافق‌نامه باید اصلاحات ساختاری را در دستور کار خود قرار دهند تا ضعف‌‌‌های دیرینه رفع شود. عضویت در این توافق‌نامه سبب می‌شود، کشورهای عضو برای شرکت‌های بین‌المللی که به دنبال دسترسی به بازار جدید با سهولت بیشتر و هزینه پایین‌تر هستند، جذاب شوند. ابهام‌هایی درباره میزان اثربخشی این توافق‌نامه وجود دارد که تنها با گذشت زمان رفع خواهد شد.
