فروش سهام پرریسک
در این مقوله چند نکته اساسی مطرح می‌شود که باید مدنظر سیاستگذاران بازار سرمایه قرار گیرد:
مساله نخست این است که سرمایه‌گذاران واجد شرایط، چه نوع سرمایه‌گذارانی هستند؟ آیا شرکت‌های حقوقی، شامل شرکت‌های سرمایه‌گذاری و نیز مشاوران سرمایه‌گذاری که خود در امر ارزشیابی قیمت سهام و نیز ارزیابی ریسک شرکت‌ها دستی بر آتش دارند، می‌توانند در این نوع عرضه‌ها واجد شرایط خرید باشند یا خیر؟ واجد شرایط بودن دقیقا به چه معناست و شرایط آن چگونه است؟ مساله بعدی این است که ریسک این نوع عرضه‌ها از نظر سازمان و بورس‌ها چگونه ارزیابی می‌شود؟ پرریسک بودن یک شرکت جهت عرضه اولیه بر چه اساسی برآورد خواهد شد؟
در این راستا باید توضیح داد که براساس دستورالعمل عرضه اولیه به روش ترکیبی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله ETF و همچنین Mutual Funds (صندوق‌های صدور و ابطال) واجدان شرایط سرمایه‌گذاری در عرضه اولیه‌های پرریسک هستند که گویا براساس سهمیه اعلامی توسط بورس در فرآیند کشف قیمت شرکت خواهند کرد. البته در این دستورالعمل عنوان شده که ۷۰ تا ۱۰۰ درصد کل سهام قابل عرضه شرکت‌های پرریسک در روش ترکیبی می‌توانند عرضه و کشف قیمت شوند.
به نظر می‌رسد، با توجه به اینکه در سال‌های اخیر، فرآیند عرضه اولیه به روش ثبت سفارش در حال انجام است و تعداد سهامی که به سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی (به جز صندوق‌های سرمایه‌گذاری) در فرآیند عرضه تعلق پیدا می‌کند، بسیار اندک بوده، این روش بتواند در عین حال که تعداد سرمایه‌گذاران را به سرمایه‌گذاران حقوقی واجد شرایط محدود کند، سرمایه‌گذاران حقیقی را نیز مجاب کند تا در صورت تمایل به مشارکت در عرضه اولیه‌های پرریسک، به سمت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم روی آورده و در صندوق‌های سرمایه‌گذاری واجد شرایط، سرمایه‌گذاری کنند.
این امر خود موجب می‌شود که سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها گسترش یابد و از خرد شدن سهام نزد سرمایه‌گذاران، آن‌هم به تعداد بسیار ناچیز جلوگیری شود. به این ترتیب، به نوعی فرهنگ سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سهام توسعه خواهد یافت. البته باید توجه کرد که این امر، فعلا برای عرضه سهام شرکت‌های دارای ریسک بالا، امکان‌پذیر است و برای سایر شرکت‌ها همچنان روش ثبت سفارش پابرجاست.
از سوی دیگر، باید تاکید کرد که در حال حاضر، فرآیند پذیرش شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار، همچنان با مشکلاتی مواجه است. به این ترتیب، به نظر می‌رسد که این روش نه‌تنها فرآیند عرضه و پذیرش شرکت‌ها را تسهیل می‌کند، بلکه همزمان بر این مورد اشاره دارد که ریسک ناشی از فرآیند عرضه را به سرمایه‌گذاران حرفه‌ای منتقل کرده و سرمایه‌گذاران خرد را از ریسک عرضه اولیه مصون می‌دارد.
در این میان، ذکر یک نکته اساسی ضروری است؛ باید توجه کرد که گرچه با این روش شرکت‌های پرریسک می‌توانند سهام خود را راحت‌تر و سریع‌تر در بازار سرمایه وارد کرده و از مزایای این بازار استفاده کنند و همچنین سرمایه‌گذاران می‌توانند در امر مدیریت این نوع سهام راحت‌تر عمل کرده و تصمیمات بهینه‌تری در امر نگهداری یا فروش اتخاذ کنند، اما باید توجه کرد که شفاف‌بودن برای همه شرکت‌هایی است که عرضه سهامشان انجام می‌پذیرد و در این عرصه نباید سطحی‌نگری شده و تنها با یک برند سهام پرریسک، مدیران شرکت‌ها از زیر بار به‌روزرسانی اطلاعات یا شفاف‌نبودن صورت‌های مالی شانه خالی کنند.
شفاف‌بودن اطلاعات و پرریسک بودن سهام یک شرکت، دو مقوله متفاوت است؛ هرچند در حال حاضر، بازار پایه فرابورس ایران را با توجه به رنگ‌بندی‌ها می‌توان در رده بازار شرکت‌های پرریسک قلمداد کرد، ولی انتظار بر این است که بحث عرضه اولیه براساس روش ترکیبی متفاوت بوده و مخصوص شرکت‌هایی باشد که سرمایه‌گذاری در آنها با مخاطراتی از جنس مخاطرات صندوق‌های جسورانه همراه است.
