آینده بازار در سه سناریو
دلیل اول؛ نوسانات قیمت‌های جهانی
کامودیتی‌ها: برخلاف انتظار، قیمت‌های جهانی سطح فعلی خود را حفظ کرده‌اند و کاهش آنچنانی نداشتند که این عامل سبب شده است، سودآوری صنایع کامودیتی‌محور، در بازار سرمایه ایران، در وضعیت خوبی قرار داشته باشد. این در حالی است که پیش از این، فعالان بازار خوشبین نبودند که قیمت‌ها بتوانند برای مدت طولانی در سطوح فعلی باقی بمانند.
دلیل دوم؛ مذاکرات هسته‌ای
یکی دیگر از موارد تاثیرگذار بر روند بازار، مذاکرات هسته است. با روی کار آمدن جو بایدن، این فرضیه قوت گرفت که توافق بین ایران و آمریکا شکل خواهد گرفت. همین موضوع باعث شده است که فعالان بازار سرمایه، انتظار کاهش نرخ دلار را داشته باشند. چون بخش عمده‌ای از بازار را شرکت‌هایی تشکیل می‌دهند که صادراتی هستند و اصطلاحا درآمدشان دلاری است، با عدم کاهش نرخ ارز وضعیت سودآوری خوبی دارند که این امر در گزارش‌های ماهانه و سه‌ماهه آنها کاملا مشهود است.
دلیل سوم؛ تغییر دولت
تغییر دولت نیز دلیل دیگری است که سهامداران را امیدوار کرده است تا دولت جدید، برخلاف دولت قبل، ارزش بازار سرمایه را درک کرده و برای بهبود آن تلاش کند. سهامداران پس از بدعهدی‌های دولت قبلی و حمایت‌نشدن از سوی آن (که بسیاری از آنها با دعوت دولت به این بازار آمده بودند)، امیدوارند با روی کار آمدن دولت جدید، بازار سرمایه کشور حمایت شود تا بتوانند زیان‌های خود را جبران کنند.
دلیل چهارم؛ رسیدن قیمت‌ها به ارزش ذاتی
پس از سقوط شدید بازار، قیمت بسیاری از سهم‌ها به زیر ارزش ذاتی آنها رسیده بود که برای سرمایه‌گذاری جذاب به نظر می‌رسید و ریسک کمی داشت. همچنین با نزدیک شدن به فصل مجامع و دریافت سود تقسیمی، جذابیت سهم‌ها دوچندان شد. دلایل مذکور را می‌توان مهم‌ترین عواملی دانست که سبب شدند، بازار سهام از فاز نزولی خارج و رفته‌رفته وارد مدار صعودی شود و بعد از مدت‌ها، چند هفته‌ای چهره‌ای سبزپوش به خود بگیرد. صحبت از آینده این بازار به راحتی صحبت از گذشته آن نیست، اما در ادامه سعی می‌کنیم، موضوعاتی را که می‌توانند تاثیر مستقیمی بر بازار سرمایه داشته باشند، مورد واکاوی قرار دهیم. یکی از موضوعات مهم (اگر نگوییم مهم‌ترین) که باید به آن توجه کرد، کسری بودجه عظیم دولت است که میراث دولت قبلی است. بودجه سال جاری، نسبت به سال گذشته رشد چشمگیری داشت و این در حالی است که منابع در نظر گرفته‌شده برای تحقق هزینه‌ها، کاملا غیرواقعی به نظر می‌رسیدند و هرچه از سال ۱۴۰۰ می‌گذرد، این موضوع بیشتر نمایان می‌شود. همچنین به گفته رئیس کل بانک مرکزی، روند انتشار پول در چهار ماه ابتدایی سال جاری، بسیار نگران‌کننده است. دلیل این رشد، استقراض بی‌رویه دولت از بانک مرکزی در قالب تنخواه‌هایی است که چشم‌اندازی برای تسویه آنها وجود ندارد. طبق آخرین آمار اعلامی از سوی بانک مرکزی، نقدینگی کشور به بیش از ۳.۷۰۰ همت (هزار میلیارد تومان) رسیده که عددی نگران‌کننده است و نوید‌دهنده تورم سنگین تا پایان سال خواهد بود. حال با در نظر گرفتن نکات ذکرشده، به این پرسش، پاسخ خواهیم داد که آیا رشد بورس ادامه خواهد داشت یا خیر.
سناریوی اول: توافق ایران و آمریکا برای بازگشت به برجام
در صورت به توافق رسیدن ایران و آمریکا، انتظار می‌رود که ایران بتواند به منابع بلوکه‌شده خود در دیگر کشورها (کره‌جنوبی، عراق و...) دسترسی پیدا کند. همچنین انتظار می‌رود، بتواند نفت خود را در بازار بین‌المللی به فروش برساند که این یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت بود و بودجه سال جاری اتکای زیادی به آن داشت. اگر این سناریو اتفاق بیفتد، انتظار داریم کسری بودجه دولت تا حدودی جبران شود و بتوان تا حدودی از رشد نقدینگی و چاپ پول جلوگیری کرد و در نهایت از بروز تورم افسارگسیخته جلوگیری کرد. در این حالت، می‌توان انتظار داشت که قیمت ارز باثبات بماند و بورس نیز بتواند در سایه ثبات، رشد معقولی را تا انتهای سال تجربه کند. هرچند از شواهد و قرائن این‌طور به نظر می‌آید که تا رسیدن به توافق راه زیادی در پیش است و چندان نمی‌توان به آن خوشبین بود.
سناریوی دوم: عدم توافق ایران و آمریکا
در این حالت انتظار داریم که تا پایان سال تورم سنگینی را تجربه کنیم؛ زیرا کسری بودجه دولت نمی‌تواند از طریق فروش نفت کاهش پیدا کند. همچنین محتمل است که دولت برای درآمدزایی نیم‌نگاهی به شرکت‌های بزرگ (فولادی، پتروشیمی، پالایشگاهی و...) داشته باشد و سعی کند، به طرق مختلف، از درآمد این شرکت‌ها منتفع شود. این امر می‌تواند حوزه‌های مختلفی را در بر بگیرد؛ از برداشتن معافیت‌ها تا وضع عوارض بر صادرات و سایر کارهایی از این دست که می‌تواند شرکت‌های بورسی را تهدید کند. از طرفی باید در نظر داشته باشیم که در صورت محقق شدن این سناریو، قیمت ارز رشد چشمگیری خواهد داشت؛ زیرا هم تورم به رشد ارز منجر می‌شود و هم انتظارات تورمی افزایش می‌یابد که این عامل هم به رشد ارز منجر خواهد شد. همان‌طور که می‌دانیم، بازار سرمایه با رشد نرخ ارز، با تاخیر زمانی رشد خواهد کرد و خود را با شرایط وفق خواهد داد. در این حالت انتظار رشد خوبی برای بازار متصور خواهیم بود.
سناریوی سوم: ریزش قیمت‌های جهانی کامودیتی‌ها
در صورت سقوط قیمت‌های جهانی، انتظار می‌رود که بازار دچار افت شود و سهم‌های کامودیتی‌محور کاهش یابند. البته بعید به نظر می‌رسد که قیمت‌ها به زمان شیوع کرونا برسند و تا آن سطح سقوط کنند. تاثیر تحقق این سناریو بر بازار، نسبت به دو سناریوی قبل کمتر است، اما می‌تواند باعث افت شاخص شود.
در مجموع، باید عنوان کرد که به نظر می‌رسد، احتمال محقق شدن سناریوی دوم، بیش از دو سناریوی دیگر باشد و انتظار می‌رود، نیمه دوم امسال، نرخ ارز افزایش یابد و به تبع آن بازار سرمایه نیز رشد خوبی را تجربه کند.
