میراث حزب کمونیست
در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما، رائول کاسترو ترتیبی داد تا روابط خصمانه دو کشور بهبود یابد اما با استقرار ترامپ در کاخ سفید تمامی تلاش‌ها برای پیشرفت روابط کوبا و آمریکا ناکام ماند زیرا ترامپ شدیدترین تحریم‌ها و فشارها طی چند دهه اخیر را علیه کوبا اعمال کرد. یک نکته این است که جو بایدن تاکنون تمایلی نداشته وارد روند بهبود روابط با کوبا شود. سناتور جف فلیک، یکی از معدود جمهوری‌خواهانی که برای بهبود روابط آمریکا با کوبا تلاش می‌کند، می‌گوید: «صرف‌نظر از اینکه رئیس‌جمهور و دولت از حزب دموکرات است یا جمهوری‌خواه، اکنون زمانی مناسب برای تلاش در جهت بهبود روابط با کوبا است. این به نفع مردم کوبا است و ما با این کار بر دولت این کشور فشار وارد می‌کنیم.»
برای اعضای باقی‌مانده نسل سالخورده‌ای که کوبا را به یک کشور کمونیستی تبدیل کرد، کناره‌گیری رائول کاسترو از قدرت چندان آسان و افق آن روشن نیست. به‌رغم ابهام‌های عمیق درباره آینده، کوبایی‌ها در نشست اخیر حزب کمونیست شاهد تغییر موضع این حزب بودند. نشست حزب کمونیست روز جمعه در شصتمین سالگرد پیروزی کوبایی‌ها بر تبعیدی‌های آموزش‌دیده از سوی سازمان سیا آغاز شد. حتی اگر رئیس خانواده همچنان نفوذی فراگیر بر کوبا داشته باشد با پایان یافتن نشست دیگر هیچ‌کس با نام فامیل کاسترو مقام ارشد در سیستم رهبری کوبا نخواهد داشت و این نخستین‌بار از ۶۲ سال پیش است که چنین وضعیتی به‌وجود آمده است.
از همان سال‌های اولیه انقلاب، رئیس دولت در کوبا همواره رئیس حزب هم بود، در نتیجه تقریبا غیرممکن بود که زمان پایان دوره دولت و شروع ریاست حزب مشخص شود اما سال ۲۰۱۸ رائول کاسترو از ریاست‌جمهوری کناره‌گیری کرد و راه را برای فرد منتخب خود یعنی دیاز کانل برای مدیریت امور روزمره دولت و کشور هموار کرد. رائول کاسترو همچنان رئیس حزب بود و بر برنامه‌های بلندمدت کشور نظارت داشت اما او گفت دیاز کانل سال ۲۰۲۱ مسوولیت رهبری حزب را نیز بر عهده خواهد گرفت. رائول کاسترو سال ۲۰۱۸ گفت: «پس از آن زمان، اگر وضعیت جسمانی من اجازه داد، تنها یک سرباز در کنار مردم خواهم بود که از انقلاب دفاع می‌کند.» کناره‌گیری رائول کاسترو از رهبری حزب کمونیست کوبا پایان دوره طولانی حاکمیت کاستروها در این کشور است. هیچ‌یک از فرزندان فیدل کاسترو پست دولتی ندارند. پسر رائول کاسترو یک سرهنگ مشغول به فعالیت در وزارت کشور و دختر او مدیر یک مرکز دولتی است که از حقوق دگرباشان جنسی دفاع می‌کند. داماد رائول کاسترو رئیس یک شرکت نظامی است که کنترل هتل‌های دولتی و پروژه‌های زیرساختی را برعهده دارد اما در جامعه کوبا چندان شناخته‌شده نیست.
کوبا یکی از کشورهایی است که از زمان پایان جنگ سرد کمترین تغییر در آن مشاهده شده است و این در حالی است که مقامات حکومتی تاکید دارند این کشور به‌شدت به سازگارشدن با شرایط جدید جهانی نیازمند است. اکنون با کناره‌گیری رائول کاسترو، مسوولیت یافتن راهی برای نوسازی اقتصاد کشور کاملا بر دوش دیاز کانل، جانشین احتمالی رائول و رئیس‌جمهوری کوبا است. دیاز کانل که مهندس برق است قبل از آنکه وزیر آموزش و سپس معاون رئیس‌جمهور و رئیس‌جمهور کوبا شود، مسوولیت دولت‌های محلی را بر عهده داشت. او تنها کوبایی است که پس از انقلاب سال ۱۹۵۹ به‌دنیا آمده و رئیس‌جمهور شده است.
اگر دیاز کانل رهبر حزب شود جایگاهش به‌عنوان وارث سیاسی کاستروها مستحکم‌تر خواهد شد اما مشخص نیست او با کاستروها چه تفاوت‌هایی دارد. دیاز کانل سال ۲۰۱۸ در پاسخ سوال خبرنگار درباره دیدگاهش نسبت به آینده کوبا گفت: «من به ادامه اعتقاد دارم.» او سعی کرده فردی فعال به‌نظر برسد و همواره توییت‌هایی منتشر می‌کند. پس از سقوط هواپیمای مسافربری در سال ۲۰۱۸ او فورا به محل سقوط هواپیما رفت. او همچنین مانند فیدل کاسترو، جلسات دولت را در مناطق مختلف کوبا برگزار می‌کند.
شرایط ممکن است تغییر کرده باشد اما به‌رغم چند دهه وضعیت بد اقتصادی، دیاز کانل طرفدار این ایدئولوژی است که کنترل کامل دولت بر اقتصاد بهترین راه پیش‌روی کوباست و هرگونه مخالفت عمومی با مسیر حزب، کار کوبایی‌هایی است که به اشتباه در این کشور به‌دنیا آمده‌اند. اما به‌رغم تمامی اظهارنظرهای رسمی درباره حفظ مسیر، کوبا در حال تغییر است. بسیاری از فعالان بخش‌خصوصی به صراحت از روند کند اصلاحات انتقاد می‌کنند. هنرمندان از سانسورها به ستوه آمده‌اند و فعالان اجتماعی به دنبال تصویب قانون حمایت از حیوانات هستند. آنها از گسترده‌تر شدن اینترنت در کشور برای سازماندهی اعتراضات استفاده می‌کنند، کاری که تا چند سال پیش غیرممکن بود. همزمان با روبه‌رو شدن کوبا با چالش‌ها و تهدیدهای بیشتر، احتمالا برخی تندروها از کناره‌گیری رائول کاسترو از قدرت نگران هستند. جف فلیک می‌گوید: «نگرانی این گروه و تقاضاها برای باقی‌ماندن رائول در قدرت بی‌فایده است. رائول بسیار بیش از برادر بزرگ‌تر خود تمایل دارد از قدرت کناره‌گیری کند و زمان خود را با خانواده‌اش سپری کند. اما برای اجرای اصلاحاتی که کوبا به آن نیاز دارد باید اقداماتی بسیار متفاوت با آنچه در چند دهه گذشته انجام شده، انجام شود.»
