مولفههای سیاهه آلودگی
باید توجه داشت که «سیاهه انتشار» یک ابزار مدیریتی و تصمیمساز در زمینه مدیریت آلودگی هوا است و اتفاقات موردی و غیرقانونی، از جمله مصرف سوخت مازوت صنایع، جداگانه بهعنوان تخلف باید مورد بررسی قرار گرفته و فورا برای توقف آنها اقدام شود. در سیاهه انتشار منابع آلاینده شهر تهران به دو دسته کلی متحرک و ساکن تقسیم شدهاند. منابع متحرک شامل انواع وسایل نقلیه فعال در شهر تهران از جمله ناوگانهای خودروی سواری، تاکسی، وانت، اتوبوس شرکت واحد، اتوبوس سرویس، مینیبوس، موتورسیکلت و کامیون است. منابع ساکن نیز به پنج بخش اصلی تبدیل انرژی (نیروگاه و پالایشگاه)، صنایع آلاینده (شامل صنعت فولاد، ریختهگری، سیمان، آجر و سایر صنایع)، خانگی و تجاری، پایانههای مسافری و باری زمینی، هوایی و ریلی و جایگاههای توزیع سوخت بنزین تقسیمبندی شدهاند. براساس محاسبات انجام شده میزان آلودگی تولیدی در شهر تهران در سال ۱۳۹۶ برای آلایندههای مونوکسید کربن، ترکیبات آلی فرار، اکسیدهای نیتروژن، اکسیدهای گوگرد و ذرات معلق به ترتیب برابر با ۰/ ۴۷۸، ۸/ ۹۰، ۷/ ۱۰۲، ۰/ ۱۹ و ۴/ ۱۰ هزار تن برآورد شده است.
براساس محاسبات انجام شده، سهم منابع متحرک از مجموع انتشار پنج آلاینده ذکر شده حدود 82 درصد (معادل 590 هزار تن) و سهم منابع ساکن حدود 18 درصد (معادل 129 هزار تن) بوده است.
منابع متحرک با دارا بودن سهم 97، 79،61 و 35 درصدی در تولید سالانه آلایندههای مونوکسید کربن، ترکیبات آلی فرار، ذرات معلق و اکسیدهای نیتروژن همچنان مهمترین منبع تولید آلودگی در شهر تهران هستند.
چهار نیروگاه اصلی واقع در شهر تهران و محدوده اطراف آن، بهدلیل حجم و نوع سوخت مصرفی، سهم قابلتوجهی در انتشار آلایندههای اکسیدهای نیتروژن، اکسیدهای گوگرد و ذرات معلق دارند. سهم نیروگاهها از کل انتشار این آلایندهها به ترتیب برابر 32، 13 و 12 درصد است. صنایع آلاینده با سهم 18، 11 و 8 درصدی تاثیر قابل توجهی در انتشار آلایندههای ذرات معلق، اکسیدهای گوگرد و اکسیدهای نیتروژن در سال 1396 داشتهاند. پالایشگاه تهران نیز همچنان یکی از منابع آلاینده اصلی شهر تهران است و سهم این منبع آلاینده از کل انتشار سالانه آلاینده اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای نیتروژن، ذرات معلق و ترکیبات آلی فرار در شهر تهران برابر 68، 8، 4 و 3 درصد است. سهم منابع خانگی، تجاری و اداری نیز در تولید آلاینده اکسیدهای نیتروژن قابلتوجه بوده و سهم 14 درصدی از کل انتشار سالانه شهر تهران دارند. سهم این منبع آلاینده در تولید ذرات معلق و ترکیبات آلی فرار نیز حدود 2 درصد از کل آلودگی تولیدی شهر تهران است. جایگاههای توزیع سوخت بنزین نیز از مهمترین منابع تولید ترکیبات آلی فرار در شهر هستند و سهم این منابع آلاینده از کل انتشار سالانه ترکیبات آلی فرار در شهر تهران 14 درصد است. پایانههای مسافری و باری زمینی، هوایی و ریلی (شامل پایانههای اتوبوس، راهآهن و فرودگاه) نیز مجموعا سهم 3 و 2 درصدی در انتشار ذرات معلق و اکسیدهای نیتروژن دارند.