ناکامی در تحقق اهداف
۱- تاریخچه انجمن
در سال ۱۳۵۱ دکتر حسین پیرنیا، از استادان خوشنام اقتصاد آن زمان، که به پدر علم اقتصاد در ایران شهرت یافت و چند تن دیگر آستین همت بالا زدند و اولین انجمن علمی تخصصی اقتصادی کشور را به‌نام انجمن اقتصاددانان ایران تاسیس کردند.
اولین کنفرانس سالانه اقتصاد ایران در سال ۱۳۵۳، در یکی از هتل‌های معروف آن زمان برگزار شد و برخی از اقتصاددانان و مقامات کشور در آن سخنرانی کردند و کتاب آن به چاپ رسید.
پیرنیا بعد از دو سال داوطلبانه از ریاست انجمن کناره‌گیری کرد و در سال ۱۳۵۳ دکتر منوچهر فرهنگ به این سمت دست یافت. مدیریت ۳۵ ساله ریاست ایشان را می‌توان دوره فترت انجمن نامید. به این معنی که در آن دوره به پیروی از رویکرد ایشان که عمدتا معطوف به پرهیز از ورود انجمن به مسائل جدی اقتصاد ایران بود، فعالیت انجمن محدود به برگزاری سخنرانی‌های ماهانه شد و پیگیری سایر اهداف انجمن فراموش شد. پس از درگذشت دکتر فرهنگ در سال ۱۳۸۸، دکتر قدیری‌اصلی برای چند ماه ریاست انجمن را به‌دست گرفت و بعد از ایشان دکتر علی رشیدی به این سمت رسید. دکتر رشیدی پس از پنج سال در سال ۹۳ از ریاست انجمن کنار رفت و از حلقه دوستان دکتر فرهنگ، دکتر حمید دیهیم، رئیس انجمن شد و از سال ۹۳ تاکنون همان روال دکتر فرهنگ را تداوم بخشید.
۲- ارزیابی عملکرد انجمن
اهداف انجمن و راه‌های نیل به آنها به ترتیب در مواد ۱ و ۶ اساسنامه آن مشخص شده است. در ماده یک گفته شده انجمن اقتصاددانان ایران «به‌منظور بالا بردن و گسترش دانش اقتصاد، بهبود کیفیت آموزش علوم اقتصادی، توسعه تحقیقات اقتصادی و کمک علمی به حل مسائل اقتصادی کشور، تشکیل می‌شود.» راه‌های نیل به اهداف فوق در ماده ۶ اساسنامه در ۱۵ بند تعریف شده است. در جدول بالا عملکرد انجمن در این دوره طولانی با عطف به بندهای ۱۵ گانه مذکور ارائه شده است.
۳- فعالیت انجمن از سال ۱۳۹۴
در انتخابات سال ۱۳۹۴ اعضای جدیدی وارد هیات اجرایی شدند که عبارت بودند از آقایان دکتر محمودی، بخشی، زاهدی‌اصل، شقاقی و امین‌فر. افراد جدید تلاش کردند تحولی در انجمن ایجاد کنند و به همت آنان سایت اینترنتی و کانال تلگرامی برای انجمن راه‌اندازی و مشکلات مالیاتی و تامین اجتماعی انجمن پس از سال‌ها حل و فصل شد. عضوگیری برای انجمن جدی‌تر شد و چند بیانیه در زمینه با مسائل روز اقتصاد ایران انتشار یافت. در انتخابات سال ۱۳۹۶ برای اولین بار ۲۳ نفر کاندیدا از قبل مشخص شدند و جلسه مجمع عمومی خاص انتخابات با شرکت ۵۱ نفر برگزار شد و به ترتیب آقایان بخشی، دیهیم، زاهدی‌اصل، مولوی، دینی‌ترکمانی، زنوز و یوسفی انتخاب شدند. در هیات اجرایی برای ریاست داوطلبی نبود. به همین دلیل دکتر دیهیم مجددا رئیس شد. در این دوره تلاش هیات اجرایی برای گسترش فعالیت‌های انجمن و عضوگیری تشدید شد و جلسات سخنرانی به دو بار در ماه افزایش یافت و برای راه‌اندازی گروه‌های تخصصی تلاش بیشتری صورت گرفت، اما رئیس انجمن با شیوه مدیریت فردی معمولا با این فعالیت‌ها موافق نبود و در مقابل درخواست اعضای هیات اجرایی برای کنار رفتن از ریاست خودداری می‌کرد. به همین دلیل سه نفر از اعضای هیات اجرایی دکتر زنوز، دکتر یوسفی و من در شهریور ۹۸ استعفا کردیم و سپس آقای دینی ترکمانی نیز از انجمن استعفا کردند. با وجود استعفای ۴ نفر از ۷ نفر هیات اجرایی، ریاست ۷ ساله دکتر دیهیم بر انجمن همچنان ادامه یافته است. پس از استعفای این گروه ،کانال تلگرامی و سایت انجمن نیز تعطیل شد!
۴- آینده انجمن
انجمن‌های علمی تخصصی به‌عنوان سازمان‌های مردم نهاد و غیرانتفاعی، بستر کار و فعالیت داوطلبانه، با فضیلت و بدون چشم‌داشت استادان و کارشناسان آن علم و تخصص برای افزایش آگاهی عمومی و بسط دانش و تخصص در جامعه هستند و یکی از معیارهای توسعه‌یافتگی در هر کشوری، تعدد و کیفیت فعالیت این‌گونه انجمن‌هاست.
اگر این انجمن‌ها در راه گسترش علم و تخصص مربوطه گام بردارند، مورد اقبال اهالی آن رشته قرار می‌گیرند و انجمن می‌تواند مانند موارد مشابه در دیگر کشورها، به محل گردهمایی و تبادل نظر اهالی آن علم و تخصص تبدیل شود و در راه خدمت به جامعه و افزایش آگاهی عمومی و ارائه نظرات مشورتی به دولتمردان و پیشبرد علم نقش‌آفرینی کند.
متاسفانه اولین انجمن اقتصاددانان ایران که در سال ۱۳۵۱ تاسیس شده بود در مسیر درستی نیفتاد و با وجود سابقه ۴۸ ساله، نتوانست در جهت اهداف خود حرکت کند و مورد اقبال اقتصاددانان کشور قرار گیرد. کوشش‌های چند سال اخیر نیز نتوانست انجمن را به مسیر اصلی خود هدایت کند. دلایل این ناکامی را می‌توان به موارد زیر نسبت داد:
اول- ریاست مادام‌العمر و فردی: مدیریت فردی ۳۵ ساله و مادام العمر و تداوم آن در مدیران بعدی، موجب رویگردانی استادان و کارشناسان اقتصادی از انجمن شد. در انجمن‌های علمی تابع وزارت علوم هیچ‌یک از اعضای هیات اجرایی بیش از دو دوره متوالی حق شرکت در انتخابات را ندارند. لیکن مدیریت این انجمن با تعلل در پذیرش شرایط وزارت علوم و تعویق انتخابات، از اجرایی شدن این اصل جلوگیری کرده است.
دوم- سکوت درباره مسائل اقتصادی: از چنین انجمنی انتظار می‌رود درباره انبوه مسائل و مشکلات اقتصادی کشور نظر تخصصی خود را اعلام کند و بتواند به‌دستگاه‌های دولتی در این باره مشورت دهد لیکن تلاش در ساکت نگه داشتن انجمنی که لزوما باید در بسیاری از رویکردهای اقتصادی کشور با اعلام نظر کارشناسی و مشورتی خود، دولتمردان را یاری دهد، موجب رویگردانی بیشتر اعضا از انجمن شد.
سوم- اندک بودن اعضای انجمن: بدیهی است چنانچه انجمن دارای اعضای زیادی باشد، در آن عقاید گوناگونی مطرح خواهد شد و لزوما مدیران آن شاهد تغییرات زیادی خواهند بود. لیکن اعضای محدود و حلقه تنگ دوستان، موجب تداوم مدیریت فردی بر انجمن می‌شود. بدیهی است که در دنیای پرتحول و تغییر امروز چنین رویکردی برای اعضا جذابیتی نخواهد داشت.
چهارم- رکود فعالیت‌ها: فعالیت انجمن در سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها و بیانیه‌های انجمن و کمیته‌های تخصصی و فعالیت‌های انتشاراتی و... نمود پیدا می‌کند و چنین گستره‌ای از فعالیت نیازمند روی آوری افراد کثیری از آن علم به انجمن است و با محدود بودن اعضا، بدیهی است چنین فعالیت‌هایی شکل نخواهد گرفت.
اهداف انجمن در اساسنامه بسیار خوب تدوین شده و برای اجرایی شدن آن نیازمند عوامل زیر است:
- تعداد اعضای زیاد
-فعالیت گسترده انجمن نظیر برگزاری سخنرانی و مناظره و...
-اعلام نظرات و پیشنهادهای علمی و تخصصی انجمن در سطح جامعه برای رفع مشکلات اقتصادی
- چاپ کتاب و مجله تخصصی و علمی
- دارا بودن رسانه‌های جدید
سابقه ۴۸ ساله انجمن بیانگر آن است که این انجمن باید در اقتصاد ایران بلندگوی جامعه کثیری از اعضای هیات علمی و اقتصاددانان کشور باشد؛ لیکن به‌دلیل نوع نگرش مدیریت آن، چنین اتفاقی تا به‌حال نیفتاده است. اقتصاددانان کشور نیازمند بلندگویی برای اعلام نظریات علمی، تخصصی و مشورتی خود برای عموم مردم و دولتمردان است و چنین انجمنی بحق می‌تواند نقش اثر‌گذاری در اقتصاد کشور ایفا کند.
متاسفانه می‌توان گفت سرمایه اجتماعی عظیمی در این مدت بلااستفاده مانده است و فعال‌سازی آن نیازمند روی آوری اقتصاددانان کشور به آن است.
لازم است ما اقتصاددانان از روال‌های ناموفق گذشته پند‌گیریم و آینده بهتری را برای انجمن ترسیم کنیم. بهترین راه فعال ساختن انجمن برای ایفای نقشی در خور نام و سابقه آن در اقتصاد کشور، روی‌آوری استادان و فرهیختگان اقتصاد کشور به این انجمن و برگزاری انتخابات جدید و تزریق روحیه جدید به انجمن است.
امسال ۴۸ سال از تاسیس انجمن می‌گذرد و امید می‌رود اقتصاددانان کشور با عضویت و فعال کردن آن، انجمن را در مسیر درست خدمت به حل معضلات اقتصادی کشور قرار دهند.
