تردیدهای جدی!
یکی از پرسش‌های مهم این است که واکسن‌های یاد شده چه مدت در بدن فرد ایمنی ایجاد می‌کنند. برخی منابع معتقدند این دوره چند ماه خواهد بود و اگر در نهایت ثابت شود چنین است آیا واقعا واکسن‌های یاد شده می‌توانند تحولات بزرگی در زندگی انسان‌ها ایجاد کنند؟ اگرچه ممکن است واکسن‌های سه شرکت فایزر، مدرنا و آسترازنکا، بیش از چند ماه در بدن فرد ایمنی ایجاد کنند، اما اکنون در این زمینه قطعیتی وجود ندارد، زیرا زمان کافی برای اثبات آن وجود نداشته است.
نکته دیگری که اهمیت بالایی دارد این است که نتایج به‌دست آمده از آزمایش واکسن‌ها به تابستان و اوایل پاییز مربوط است. در هفته‌های اخیر موارد ابتلا به کرونا به سرعت افزایش یافته یعنی در دوره‌ای که دمای هوا و رطوبت نسبی کاهش پیدا کرده است. اکنون خطر سرایت ویروس بالاتر از تابستان است و این پرسش مطرح است که آیا اثربخشی واکسن با افزایش ریسک سرایت ویروس کاهش پیدا می‌کند؟
موضوع بعدی این است که مشخص نیست واکسن در بدن هر فرد چه میزان ایمنی به وجود می‌آورد. در واقع مشخص نیست میزان اثربخشی آن در هر فرد چه میزان است. اثربخشی واکسن از یک نفر به نفر دیگر، بر مبنای سن، وزن، وضعیت سیستم ایمنی و... متفاوت است. گزارش‌هایی که از سوی رسانه‌ها منتشر شده نتایج آزمایش واکسن‌های سه شرکت یاد شده را با جزئیات مشخص نکرده است.
موضوع بعدی این است که مشخص نیست، میزان کارآیی و اثربخشی واکسن در پیشگیری از انواع گوناگون ابتلا به‌ویروس کرونا چیست. اثر ابتلا به این ویروس در بسیاری از افراد اندک و در برخی افراد شدید است. همچنین تعدادی از افراد در اثر ابتلا به کرونا جان خود را از دست می‌دهند. پرسش اصلی این است که واکسن‌های تولید شده در جلوگیری از علائم مختلف ابتلا و شدت‌های گوناگون آن چیست؟
موضوع دیگر این است که نتایج آزمایش‌های کلینیکی و آنچه در دنیای واقعی رخ می‌دهد، متفاوت است. آزمایش‌های کلینیکی مثل برنامه‌های تلویزیونی هستند. درحالی‌که تلاش می‌شود برنامه یاد شده شبیه واقعیت‌های بیرونی باشد، اما این دو با هم یکی نیستند. کسانی که برای آزمایش واکسن انتخاب می‌شوند ممکن است از جهات گوناگون نمونه‌ای از کل جمعیت نباشند. در نتیجه، نتایج به‌دست آمده لزوما به تمام انسان‌ها قابل تعمیم نیست. در نهایت میزان اثربخشی واکسن به این بستگی دارد که چه تعداد از افراد واکسینه می‌شوند. هر چه تعداد افراد واکسینه شده بیشتر شود ویروس کمتر می‌تواند سرایت پیدا کند و واکسن موثرتر خواهد بود. عکس این گفته نیز صادق است.
در نهایت باید به این موضوع اشاره شود که داده‌های مربوط به اثربخشی واکسن هنوز در ژورنال‌های پزشکی معتبر چاپ نشده و متخصصان این حوزه درباره آن نظری نداده‌اند.
