تهدیدهای انتقال انرژی به اروپا
چهارشنبه هفته گذشته، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه تلفنی درباره تحولات اخیر در این منطقه صحبت کردند و خواستار رفع فوری تنش‌ها شدند. دبیرکل سازمان ملل نیز درباره درگیری‌های روزهای گذشته در ناگورنو قره‌باغ ابراز نگرانی کرده و از دو طرف خواسته فورا مذاکره برای حل اختلافات را آغاز کنند. اما روسای جمهوری ارمنستان و آذربایجان این درخواست را نادیده گرفته‌اند و طرف مقابل را به مانع‌تراشی در برابر آغاز مذاکرات متهم کرده‌اند. مشخص نیست چه عامل یا عواملی سبب شده درگیری‌های متوقف شده بار دیگر آغاز شود، اما آنچه در روزهای گذشته رخ داده، شدیدترین درگیری‌ها در چند دهه گذشته است.
تردیدی وجود ندارد که درگیری‌ها بین ارمنستان و آذربایجان اثرات مهم منطقه‌ای دربردارد و امنیت منطقه را تهدید می‌کند. دو جمهوری یاد شده، سال ۱۹۹۴ پس از ۳ سال جنگ بر سر منطقه ناگورنو قره‌باغ، به یک توافق برای پایان تنش‌ها دست یافتند. اما از آن زمان تاکنون یکدیگر را به چند مورد نقض آتش‌بس در این منطقه و در مناطق مرزی متهم کرده‌اند. قبل از درگیری‌های اخیر، ماه جولای آتش‌بس نقض شده بود. ارمنستان که در جنوب منطقه قفقاز، بین اروپا و آسیا قرار دارد با آذربایجان، گرجستان، ایران و ترکیه هم مرز است و اکثریت مردم آن مسیحی هستند. جمهوری آذربایجان که اکثریت مردم آن مسلمان هستند و ۱۰ میلیون نفر جمعیت دارد، در شرق ارمنستان قرار گرفته و با ایران، گرجستان، روسیه و دریای خزر هم‌مرز است. روسیه که یک هم‌پیمان نزدیک به جمهوری آذربایجان است، با ارمنستان اختلاف نظامی دارد. کرملین پیشنهاد داده میزبان مذاکرات بین ارمنستان و آذربایجان باشد.
درگیری‌ها در منطقه ناگورنو قره‌باغ سبب شده تنش‌ها بین فرانسه و ترکیه که عضو پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو هستند، شدت پیدا کند. ترکیه از «تمام جهان» خواسته است از آذربایجان طرفداری کنند و فرانسه، محل زندگی تعداد زیادی از مردم با پیشینه ارمنستانی است. بسیاری از کارشناسان، حمایت ترکیه از آذربایجان را به قتل‌عام ۵/ ۱ میلیون نفر از ارامنه در سال ۱۹۱۵ از سوی ترک‌های عثمانی مرتبط می‌دانند و ارمنستان معتقد است آن قتل‌عام نسل‌کشی بوده است. ترکیه از پذیرش اینکه قتل‌عام یادشده نسل‌کشی بوده، اجتناب کرده و می‌گوید درباره تعداد کشته‌شدگان اغراق شده و کشته‌شدگان، قربانیان جنگ داخلی بوده‌اند. وزیرخارجه ترکیه در مصاحبه با خبرگزاری دولتی این کشور گفت: حمایت فرانسه از ارمنستان در واقع پشتیبانی پاریس از اشغال منطقه‌ای از آذربایجان از سوی ارمنستان است.
مکرون در واکنش به این سخنان گفته است: «دیدگاه‌های سیاسی ارائه‌شده از سوی آنکارا خطرناک و بی‌پرواست.» او چهارشنبه هفته قبل در سخنان خود در یک کنفرانس خبری گفت: «پیام‌های جنگ‌طلبانه ترکیه سبب نگرانی شدید شده است. پیام‌های یادشده چراغ سبز به آذربایجان برای اشتغال مجدد منطقه قره‌باغ است. ما این را نخواهیم پذیرفت.» آقای مکرون گفت با شورای اروپا و ترامپ درباره تحولات ناگورنو قره‌باغ صحبت خواهد کرد.
تحلیلگران گروه اوراسیا معتقدند بر شدت درگیری‌ها در منطقه افزوده خواهد شد؛ اما یک جنگ تمام عیار رخ نخواهد داد که سبب شود روسیه وارد میدان شود. آنها می‌گویند: «از آنجا که محدوده این درگیری‌ها گسترده است، تحقق این سناریو خطراتی در پی خواهد داشت و هر روز ممکن است به شکل ناخواسته بر شدت درگیری‌ها افزوده شود.» درگیری‌های کنونی فشار مالی بر آذربایجان وارد خواهد کرد؛ اما فشاری که به لحاظ مالی به ارمنستان وارد می‌شود بسیار بزرگ‌تر است و واقعیت این است که منابع مالی این جمهوری محدود است. تحلیلگران گروه اوراسیا پیش‌بینی کرده‌اند که وضعیت پرتنش کنونی، احتمالا روزها و هفته‌ها ادامه پیدا می‌کند. موضع‌گیری‌های ترکیه و روسیه عاملی بسیار مهم در تحولات آینده خواهد بود.
درگیری‌هایی که در منطقه ناگورنو قره‌باغ در جریان است، بر بازار انرژی هم اثر می‌گذارد؛ به این معنا که ممکن است این درگیری‌ها به زیرساخت‌های نفت و گاز منطقه لطمه بزند. موسسه اس‌اند‌پی گلوبال پلاتس در یک گزارش آورده است منطقه درگیری تا خط لوله انتقال نفت باکو- تفلیس- جیهان ۳۰ تا ۴۰ کیلومتر فاصله دارد و این خط لوله مسیر اصلی انتقال نفت آذربایجان به بازارهای جهانی است. همچنین خط لوله گاز جنوب قفقاز که به ترکیه و اروپا کشیده شده در همین منطقه قرار دارد. در گزارش موسسه اس‌ان‌پی گلوبال پلاتس آمده است، با آنکه پیش‌بینی می‌کنیم اختلال در انتقال نفت و گاز پدید نخواهد آمد، اما اگر درگیری‌ها ادامه پیدا کند، احتمال آنکه این خط لوله صدمه ببیند یا بسته شود، وجود دارد. طبق تخمین آژانس بین‌المللی انرژی، آذربایجان ۵درصد نیازهای اروپا به نفت و گاز را تامین می‌کند. جمهوری آذربایجان یک کشور غنی از لحاظ نفت و گاز است. رئیس‌جمهوری ارمنستان هفته گذشته در یک مصاحبه گفت: «درباره احتمال اختلال در انتقال نفت و گاز در اثر درگیری‌های کنونی اغراق شده است. هیچ تهدیدی متوجه زیرساخت‌های انرژی نیست و این ایده که تنش‌های کنونی خطوط بین‌المللی نفت و گاز را تهدید می‌کند، کاملا بی‌معناست.»
