موتور نقدینگی در همه بازارها
سیستم معاملاتی
قطعا یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد نوسانات بالا و هیجان در معاملات سهام این روزهای بازار، مشکلات و اختلال سیستم‌های معاملاتی کارگزاران و سامانه‌های معاملات برخط (آنلاین) سهام است که عمدتا باعث ایجاد نوسانات منفی و کاهش قیمت سهام می‌شود.
افزایش ورود سرمایه‌گذاران جدید و در نتیجه افزایش حجم روزانه معاملات سهام باعث می‌شود سیستم‌های معاملاتی که برای این روزهای بازار طراحی نشده‌اند با اختلال روبه‌رو شوند و سفارش‌های خرید یا فروش با تاخیر ارسال شود. بنابراین سرمایه‌گذاران برای اطمینان از انجام معامله خود و پوشش ریسک تاخیر انجام سفارش از زمان ارسال سفارش، حداکثر و حداقل قیمت مجاز روزانه را برای خرید یا فروش سهام انتخاب می‌کنند که خود باعث تغییرات ناگهانی و نوسانات زیاد در قیمت سهام و معاملات روزانه می‌شود.
تغییر زمان معاملات برخی از سهام
برای کاهش اختلال و مشکلات سامانه معاملاتی، ساعت معاملات برخی سهام به زمانی خارج از زمان رسمی‌معاملات روزانه منتقل شده است. این خود نیز باعث افزایش هیجانات و نوسانات روزانه می‌شود، چرا که یا معاملات و تغییر قیمت این سهام خاص از فضای کلی بازار در ساعت انتهایی معاملات نشات می‌گیرد که باعث تغییرات ناگهانی، اما موثر در عدد شاخص کل می‌شود یا باعث افزایش نوسان (عمدتا کاهشی) در قیمت سایر سهام در ساعات رسمی‌معاملات جهت تامین نقدینگی برای خرید این سهام خاص می‌شود. در این رابطه حتی می‌توان به توقف یکباره معاملات برخی از سهام دیگر در حین ساعت معاملات اشاره کرد. مجاز-محفوظ شدن سهام که عمدتا تاثیر زیادی بر عدد شاخص کل دارد.
سهام دولتی و ملتی
یکی دیگر از عوامل نوسانات قیمت سهام در روزهای اخیر استقبال و حمایت از سهامی است که قرار است دولت در قالب صندوق‌های ETFو با عناوین دارا دوم و دارا سوم عرضه کند. در نتیجه تصور بازار بر آن است که قیمت این سهام باید افزایش یابد، چراکه هرچه قیمت این سهام بالاتر رود، دولت به هدف تامین نقدینگی خود از بازار سرمایه بیشتر نزدیک‌تر خواهد شد.
از این رو در دو هفته گذشته شاهد اصلاح قیمت در کلیت بازار و رشد قیمت سهام‌های به اصطلاح دولتی بودیم. این مورد بر هیجانات بازار می‌افزاید. در کنار این موضوع بحث تایید و تکذیب تاخیر در زمان واگذاری این سهام در قالب صندوق‌های ETF و ابهامات موجود در این باره باعث تشدید نوسانات در برخی از روزهای بازار می‌شود.
سهام عدالت
از دیگر عوامل تاثیرگذار بر نوسانات قیمت سهام در روزهای اخیر موضوعات مرتبط با سهام عدالت است. فروش‌های حجیم در سهام‌هایی که در پرتفوی سهام عدالت قرار دارند، عمدتا باعث عرضه صف‌های خرید می‌شوند و در ادامه عرضه سهام توسط سایر سهامداران را به همراه دارد که باعث می‌شود بعضی از سهام به درصدهای منفی رسیده و شکاف قیمتی بالایی بین آخرین قیمت با قیمت پایانی را ثبت کنند.
صورت‌های مالی سه ماهه و گزارش‌های ماهانه
در ماه‌های اخیر رشد کم سابقه قیمت سهام را شاهد بودیم. شاخص بورس سطوحی را فتح و ثبت کرد که کمتر تحلیل‌گری پیش‌بینی آن را داشت. مهم‌ترین عامل رشد شاخص بورس و قیمت سهام، ورود نقدینگی به بازار سرمایه است. نقدینگی که عمدتا توسط تازه‌وارد‌های بورس به بازار سرمایه تزریق شده است، افرادی که عمدتا دانش، آگاهی و تجربه کافی در خصوص بورس و سهام را ندارند. در نتیجه هرچه به نقدینگی بازار افزوده شد از میزان وزن تحلیلی بازار کاسته شد. کمتر فردی به سامانه کدال چشم داشت، صورت‌های مالی سال ۹۸ کمتر مورد بررسی قرار گرفت و گزارش‌های تولید و فروش ماه‌های فروردین و اردیبهشت توجه کمتر فعالان بازار را به خود جلب کرد، اما با رسیدن شاخص به یک قدمی ۲ میلیون واحد و انتشار صورت‌های مالی ۳ ماهه ۹۹ تصور می‌شود در روزهای آتی بررسی سودسازی سه ماهه شرکت‌ها و صنایع باعث ایجاد نوساناتی در بازار شود، انتقال نقدینگی از صنایعی که عملکرد ضعیفی داشته‌اند به سمت صنایعی که EPS خوبی را در سه ماه محقق کردند. انتشار گزارش‌های تولید و فروش تیرماه نیز می‌تواند بر این تغییر جریان نقدینگی در بازار موثر باشد. باید در نظر داشت بازار همچنان چشم به افزایش سرمایه‌های جذاب بخصوص از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها دارد، در نتیجه یکی از عوامل نوسانات در روزهای آتی می‌تواند این نوع افزایش سرمایه‌ها باشد.
قیمت ارز
این روزها که سود سازی شرکت‌ها توجیه‌کننده رشد قیمت‌های سهام نیست، افزایش نرخ ارز و قیمت دارایی‌های شرکت‌ها یکی از عواملی است که رشد قیمت‌های سهام را تا حدودی توجیه می‌کند. افزایش ارزش جایگزینی شرکت‌ها، رشد قیمت سهام را به همراه دارد، اما باید در نظر داشت طی ماه‌های فروردین و اردیبهشت که شاهد رشد ۱۰۰ درصدی در شاخص کل بورس بودیم، قیمت ارز افزایش قابل ملاحظه‌ای نداشت. در تیرماه که بازدهی ۵۰ درصدی برای بازار سرمایه ثبت شده است افزایش قیمت ارز یکی از عوامل تحریک‌کننده رشد قیمت‌های سهام بود.
تیرماه که آخرین فرصت رفع تعهد ارزی صادرکنندگان از محل صادرات سال ۹۸ است باعث شد شاهد افزایش قیمت ارز باشیم. همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد با به پایان رسیدن مهلت قانونی رفع تعهدات ارزی شاهد آرامش نسبی و کاهش قیمت ارز هستیم، به‌طوری که طی چند روز گذشته حدود ۱۵ درصد قیمت ارز کاهش یافت. کاهش احتمالی قیمت ارز در روزهای آتی می‌تواند بر قیمت سهام صنایع ارز‌محور تاثیرگذار باشد. به خصوص تغییرات قیمت ارز سامانه نیما به عنوان مرجع اصلی قیمت ارز موثر در بازار سرمایه حساسیت بیشتری بر قیمت‌های سهام خواهد داشت. بنابراین عوامل تاثیرگذار بر قیمت ارز، باید بیش از گذشته رصد شود.
با در نظر گرفتن تمام موارد فوق، مهم‌ترین عامل نوسان قیمت همچنان نقدینگی است. ورود و خروج نقدینگی به صنایع و سهام و رصد میزان و شدت ورود و خروج پول به کلیت بازار، عوامل تعیین‌کننده نوسانات روزهای آتی است.
