چهار فاکتور کلیدی
اوپک و چند کشور دیگر یعنی اوپک‌پلاس، تا پایان ماه مارس به توافق قبلی کاهش عرضه عمل می‌کردند. در نشست ششم ماه مارس، روسیه با رد پیشنهاد اوپک برای کاهش عرضه، اعلام کرد از اول ماه آوریل دیگر تولید خود را طبق توافق یاد شده محدود نخواهد کرد. اوپک اعلام کرد در واکنش به این اقدام بر تولید خود خواهد افزود. همزمان با پر شدن مخازن ذخیره نفت در جهان و رشد عرضه که شاهد افت قیمت‌ها و منفی شدن آنها بودیم. هیچ‌کس خواهان تحویل نفت نبود، زیرا به سختی می‌شد جایی برای ذخیره آن پیدا کرد. اداره اطلاعات انرژی آمریکا در گزارش جدید خود پیش‌بینی کرده امسال و سال آینده متوسط قیمت هر بشکه نفت آمریکا به ترتیب ۳۰ دلار و ۴۳ دلار خواهد بود. در ماه‌های اخیر نوسانات قیمت نفت بسیار بزرگ بوده و درک علل این نوسان‌ها پیش‌بینی آینده را آسان‌تر خواهد کرد. قیمت نفت در مقیاس فصلی قابل پیش‌بینی است یعنی معمولا در تابستان به‌دلیل افزایش مسافرت‌ها قیمت‌ها بالا می‌رود، درحالی‌که در پاییز و زمستان قیمت‌ها تحت فشار قرار می‌گیرد اما در دوران‌های غیرعادی شبیه آنچه امسال مشاهده شده نوسان قیمت نفت بیشتر می‌شود.
مهم‌ترین عامل نوسان قیمت‌ها در ماه‌های اخیر بحران همه‌گیری ویروس کرونا و اقداماتی بوده که دولت‌ها برای جلوگیری از شیوع این ویروس انجام داده‌اند. این اقدامات از جمله قرنطینه و تعطیلی فعالیت‌های اقتصادی سبب سقوط تقاضا و قیمت‌ها شده است. در واقع این عامل اثر سه عامل دیگر یعنی رشد تولید نفت در آمریکا، کاهش نفوذ و اثرگذاری اوپک بر بازار نفت و تقویت ارزش دلار را تشدید کرده است.
کاهش تقاضای جهانی برای نفت یک موضوع بسیار مهم است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا در گزارش خود آورده است در سه ماه نخست سال‌جاری میلادی تقاضای جهانی برای نفت نه تنها رشد نکرد، بلکه حدود ۶ میلیون بشکه در روز پایین‌تر از رقم مربوط به سه ماه نخست سال گذشته بود. برای سال‌جاری میزان کاهش تقاضا بیش از ۸ میلیون بشکه خواهد بود یعنی متوسط مصرف روزانه نفت در جهان ۶/ ۹۲ میلیون بشکه است. البته سال آینده تقاضا ۷ میلیون بشکه افزایش خواهد یافت.
دومین عامل مهم، رشد تولید نفت در آمریکا است. در ایالات‌متحده تولیدکنندگان نفت شیل و سوخت‌های جایگزین بر تولید خود افزوده بودند البته میزان عرضه را طوری تنظیم می‌کردند که قیمت‌ها تا حد مناسب بالا رود و آنها بتوانند هزینه فعالیت‌های خود را جبران کنند. بسیاری از تولیدکنندگان نفت شیل در عملیات‌های خود کارآتر شده‌اند و راه‌هایی یافته‌اند تا از هزینه‌هایشان بکاهند. از سال ۲۰۱۵ تا قبل از بحران کنونی این روند ادامه داشت. آگوست سال ۲۰۱۸ آمریکا به بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت در جهان تبدیل شد و سپتامبر سال بعد از آن، میزان تولید روزانه نفت در آمریکا به بالاتر از ۱۲ میلیون بشکه رسید. سومین عامل مهم که بر بازار نفت اثر می‌گذارد کاهش نفوذ و اثرگذاری اوپک در بازار است. تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا نفوذ بیشتری پیدا کرده‌اند اما آنها به‌عنوان یک کارتل عمل نمی‌کنند. اعضای اوپک به صادرات نفت برای اداره امور کشورشان به‌شدت وابسته هستند اما این سازمان باید این نیاز را با ضرورت حفظ سهم خود در بازار متوازن کند. همکاری‌های اخیر بین اوپک و روسیه توانسته تا اندازه‌ای ثبات را به بازار نفت بازگرداند و بر اثرگذاری اوپک بیفزاید اما این ائتلاف نیز نقاط ضعف خود را دارد. در آینده اوپک به ویژه عربستان برای جلوگیری از کاهش نقش و سهم اوپک در بازار جهانی نفت با چالش‌های بزرگ‌تری مواجه خواهد بود.
چهارمین عامل موثر بر قیمت نفت تغییرات ارزش دلار است. افت ارزش دلار به رشد قیمت‌ها کمک می‌کند و برعکس در دوران رشد ارزش این ارز، فشارهایی بر قیمت‌ها وارد می‌شود. در دوران‌های بحرانی، دلار به‌عنوان حوزه امن سرمایه‌گذاری مورد توجه قرار می‌گیرد و در مقابل از قیمت نفت کاسته می‌شود. اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی کرده سال ۲۰۲۵ متوسط قیمت هر بشکه نفت برنت ۷۹ دلار خواهد بود. این رقم با دلار سال ۲۰۱۹ محاسبه شده که اثر نرخ تورم را حذف می‌کند. همچنین سال ۲۰۳۰ قیمت نفت یاد شده به ۹۸ دلار افزایش خواهد یافت و در سال ۲۰۴۰ رقم یاد شده ۱۴۶ دلار است. در آن زمان، منابع نفت ارزان فرسوده شده‌اند در نتیجه هزینه استخراج بسیار بالاتر خواهد بود. رقم قیمت‌ها در سال ۲۰۵۰ به ۲۱۴ دلار خواهد رسید. فرض این نهاد آن است که طی سال‌های آینده متوسط نرخ رشد اقتصاد جهان ۲ درصد است و مصرف انرژی ۴/ ۰ درصد در سال افزایش می‌یابد.
در ماه‌های آینده عواملی که بیان شد بر بازار نفت اثر خواهند داشت، اما به‌دلیل تحولاتی که در اثر بحران همه‌گیری ویروس کرونا رخ داده و بسیاری از آنها پایدار خواهند بود، پیش‌بینی وضعیت بازار نفت دشوارتر از قبل است.
