رکورد شکنی ادامه دارد؟

هومن مقراضی تحلیلگر ارشد بازارهای مالی لندن سال ۱۳۹۸ به‌رغم اینکه سال خوبی برای ایرانی‌ها نبود و با سیل‌های وحشتناکی آغاز و با کرونا به پایان رسید، اما یکی از پربارترین سال‌ها برای اهالی بورس بود، به‌طوری‌که شاخص کل حدودا سه برابر شد و سودهای به‌یادماندنی‌ای هم عاید سهامداران بورس تهران کرد. بر این اساس رشد شاخص بورس که در فروردین ماه ۱۳۹۸ از کانال ۱۷۸ هزار واحدی آغاز شد، پس از غلبه بر چهار ابر کانال بیش از ۱۸۰ درصد بازدهی را به نام خود ثبت کرد.

اما آیا وضعیت در سال آینده هم به همین منوال خواهد ماند؟ برای جواب این سوال، بررسی چند فاکتور اساسی موردنیاز است:

۱- انتخابات آمریکا در آبان ماه سال ۱۳۹۹: بی‌شک یکی از مهم‌ترین فاکتورهای موثر بر بازارهای جهانی به‌خصوص برای بورس تهران نتیجه انتخابات آتی آمریکا خواهد بود. به‌طوری‌که اگر دموکرات‌ها برنده انتخابات باشند، احتمالا شاهد بازگشت آمریکا به برجام، گشایش در اوضاع تحریم‌ها و صادرات، افزایش فروش نفت، کاهش تنش بین ایران و آمریکا و... خواهیم بود که از این منظر باعث بهبود چشم‌انداز اقتصادی ایران خواهد شد. در سمت مقابل اگر ترامپ مجددا انتخاب شود، احتمالا برای مدتی بازار ارز و طلا رونق خواهد گرفت و می‌دانیم اثرات تورمی این موضوع نیز با تاخیر زمانی به بورس تهران خواهد رسید و در نهایت شاهد افزایش قیمت سهام خواهیم بود، البته به شرطی که ثبات نسبی اوضاع سیاسی تغییر چشمگیری نداشته باشد!

۲- بازارهای جهانی: بورس تهران به‌عنوان یک بورس کالامحور تاثیر شدیدی از اوضاع اقتصادی بازارهای جهانی می‌پذیرد، اما اوضاع فعلی بازارهای جهانی به علت افت قیمت نفت و شیوع کرونا چندان مساعد نیست و احتمال رکود اقتصادی جهانی بسیار پررنگ‌تر از قبل مطرح است. البته عمده بانک‌های مرکزی جهانی با کاهش نرخ بهره، سیاست‌های انبساطی در پیش گرفته‌اند که توانسته تا حدی اثرگذار باشد. اما برای قضاوت زود است و باید صبر کرد. اگر رکود اتفاق نیفتد و قیمت کالاهای اساسی مجددا رشد کند، آنگاه برای شرکت‌های ایرانی صادرات‌محور که مواد اولیه را صادر می‌کنند، اتفاق خوبی خواهد بود و باعث رشدشان می‌شود.

 ۳- قیمت دلار: اکثر تحلیلگران معتقدند بازار ارز در سال آینده افزایشی خواهد بود البته سیاستگذار اصلی در این زمینه خود دولت است. در واقع در ایران دولت هم بزرگ‌ترین عرضه‌کننده و هم بزرگ‌ترین مصرف‌کننده دلار هست و بنابراین تعیین نرخ واقعی دلار بیشتر از آنکه ناشی از بازار آزاد و عرضه‌وتقاضا باشد، ناشی از سیاست‌های کلان دولت و بانک مرکزی است. تحلیلی که اینجا بیشتر طرفدار دارد این است که چون دولت بودجه جدیدش را سعی کرده بر مبنای درآمدهای غیر‌نفتی ببندد، به احتمال قریب به یقین با کسری بودجه مواجه خواهد شد و برای پوشش این کسری بودجه احتمالا ناچار به افزایش قیمت دلار می‌شود تا به این صورت بدهی‌های ریالی‌اش را پرداخت کند. افزایش قیمت دلار به‌طور غیر‌مستقیم باعث افزایش شاخص بورس می‌شود. بنابراین از این منظر هم این عامل به نفع بورس تهران تمام خواهد شد. لازم به‌ذکر است با رشد دلار در آخرین روزهای سال ۱۳۹۸ بازدهی سالانه‌اش به حدود ۲۲ درصد رسید.

 ۴- وضعیت بازارهای موازی در ایران: بهتر است در این مورد بازارهای موازی را یک به یک بررسی کنیم:

بازار پول: پیش‌بینی تورم سال آینده همچنان بالا است، خصوصا که شیوع کرونا هم به این مساله دامن زده و هم‌اکنون هم شاهد گرانی در اقلام مختلف هستیم. بنابراین همچنان سرمایه‌گذاری در بانک با سودهای دستوری جذابیت ندارد و پول چندانی جذب این حوزه نخواهد شد. وضعیت به‌گونه‌ای شده که حتی ساده‌ترین و کم‌سواد‌ترین مردم هم دیگر علاقه‌ای به گذاشتن پول در بانک‌ها نشان نمی‌دهند. خیل عظیم مردمی که برای گرفتن کد بورسی امسال مراجعه کردند نشان‌دهنده همین مساله است.

طلا و ارز: همانطور که قبلا هم اشاره کردیم احتمالا شاهد افزایش قیمت در این دو حوزه خواهیم بود. اما همچنان برخوردهای قهری دولت و ریسک بالای نوسانات در این حوزه‌ها باعث می‌شود برای عامه مردم جذابیت وجود نداشته باشد و شاهد افزایش قیمت با شیب ملایمی باشیم. البته انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور بعدی آمریکا می‌تواند به این وضعیت سرعت بدهد! لازم به ذکر است بازدهی سکه در سال 98 به حدود 32 درصد رسید که تفاوت بازدهی آن را با دلار می‌توان به رشد طلای جهانی نسبت داد.

مسکن: مسکن به دلیل نیاز به نقدینگی بالا همیشه جذابیت کمتری نسبت به سایر بازارها داشته اما با توجه به رشد سنگینی که طی سال 97 تجربه کرد، به احتمال زیاد شاهد رکود یا حتی افت اندکی در قیمت خصوصا در مورد متراژ بالاها هستیم. بنابراین این بازار هم فعلا نمی‌تواند نقدینگی و توجه بالایی را به خود جذب کند.

خودرو: در بین بازارهایی که تاکنون بررسی کردیم خودرو مستعدترین بازار است، چراکه طبق پیش‌بینی‌ها همچنان عرضه جوابگوی حجم تقاضا نخواهد بود و تعطیلی خط تولید شرکت‌های خودروسازی به علت شیوع کرونا هم می‌تواند منجر به رشد قیمت‌ها شود. این وضعیت در کنار افزایش قیمت دلار احتمالا باعث رشد مضاعف قیمت‌ها در این بازار خواهد بود. اما از حیث نقدشوندگی به احتمال زیاد شاهد رکود تورمی و افت شدید حجم معاملات در این بازار نیز هستیم، بنابراین بعید است که طیف وسیعی از جامعه بخواهند سرمایه‌هایشان را تبدیل به خودرو کنند و از بالا رفتن قیمت خودرو سود بگیرند ! با توجه به جمیع عوامل فوق، اگر اتفاق غیر‌منتظره‌ای رخ ندهد، آرایش همه عوامل تاثیرگذار به‌گونه‌ای است که به نفع بورس تمام می‌شود و ما همچنان باید شاهد رشد شاخص در سال 1399 باشیم. البته نباید فراموش کنیم که این جمله به این معنی نیست که شما چشم بسته و بدون شناخت دست به خرید سهام بزنید، بلکه خرید سهام ارزشمند باید جزو اولویت‌های شما باشد، چرا که حتی اگر همه‌چیز طبق پیش‌بینی پیش نرفت و شاخص به‌جای صعودی وضعیت ثبات به خود بگیرد، بازهم سهام‌ ارزشمند می‌توانند به مسیر صعودی خود ادامه دهند.