صعود چینی‌ها؛ سقوط آمریکایی‌ها
ظرفیت بازار دانشجویان بین‌المللی در سال ۲۰۱۶، حدود ۳۰۰ میلیارد دلار تخمین زده شده است. در سال ۲۰۱۸ طبق گزارش IOM، ۲۵۸ میلیون مهاجر در کشورهای مختلف دنیا زندگی می‌کرده‌اند که از بین آنها نزدیک به ۵ میلیون دانشجو هستند و در کل ۲ درصد از جمعیت مهاجران را تشکیل می‌دهند. معتبرترین منابع آماری برای بررسی وضعیت بازار دانشجویان بین‌المللی دادههای منتشر شده توسط سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد یونسکو است. در کنار این پایگاه اطلاعاتی سایت‌هایی همچون Open Doors و Project Atlas به انتشار دادههای کمّی در این حوزه می‌پردازند. جمعیت دانشجویان بین‌المللی در جهان طبق دادههای منتشر شده توسط این نهادها از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۸ بیش از دو‌برابر شده است و از تعداد ۱/ ۲ میلیون نفر به ۵ میلیون نفر رسیده است.
همان‌گونه که در نمودار نشان داده شده است، در تمامی این سال‌ها در سمت عرضه خدمات آموزشی به دانشجویان بین‌المللی، ایالات‌متحده آمریکا پیشتاز جذب دانشجویان بین‌المللی در جهان بوده است ولی باوجود افزایش جمعیت دانشجویان بین‌المللی این کشور از ۵۸۳ هزار نفر به یک میلیون و ۹۵ هزار نفر (Open Doors) سهم بازار آن از ۲۸ درصد به ۲۲ درصد کاهش یافته است. این روند کاهش در سهم بازار برای دیگر کشور پیشرو در علم و فناوری یعنی آلمان نیز در خلال سال‌های قرن بیست و یکم رخ داده و سهم بازار آن از ۹ درصد در سال ۲۰۰۱ به ۵ درصد در سال ۲۰۱۸ سقوط کرده است. بریتانیا نیز در این مدت یک درصد از سهم بازار خود را از دست داده است.
نکته دیگری که در نمودار فوق قابل‌توجه است خروج کشورهای اسپانیا، ژاپن و بلژیک از لیست ۸ کشور جذاب برای دانشجویان بین‌المللی و ورود کشورهای چین، روسیه و کانادا به این لیست است. بیشترین میزان رشد در ۸ کشور پیشرو در جذب دانشجویان بین‌المللی به چین تعلق دارد که در سال ۲۰۰۱ در لیست ۸ کشور جذاب برای ادامه تحصیل دانشجویان بین‌المللی قرار نداشته است؛ اما در سال ۲۰۱۸ با جذب ۱۰ درصد از دانشجویان بین‌المللی از سراسر جهان رتبه سوم جذاب‌ترین مقصد را به خود اختصاص داده است. علاوه‌بر چین، استرالیا نیز توانسته تعداد تقریبی ۲۰۰ هزار دانشجوی بین‌المللی در سال ۲۰۰۱ را به ۸۷۶ هزار نفر در سال ۲۰۱۸ برساند و این رشد نزدیک به ۴ برابری تعداد دانشجویان موجب افزایش سهم بازار این کشور از ۴ درصد به ۷ درصد شده است.
البته باید توجه کرد که تمرکز بازار در سمت عرضه طی این سال‌ها افزایش پیدا کرده است به‌گونه‌ای که در سال ۲۰۰۱، ۳۴ درصد از دانشجویان بین‌المللی در مقاصدی به غیر از ۸ مقصد اصلی تحصیل می‌کرده‌اند اما این میزان در سال ۲۰۱۸ به ۲۵ درصد رسیده است. برخلاف این تمرکز، جالب است که کشورهای در حال توسعه و بعضی از رقبای منطقه‌ای ایران نیز توانسته‌اند به تدریج جایگاه مناسبی در این بازار کسب کنند؛ (مالزی رتبه ۱۰ با ۱۰۰۷۵۶ دانشجو، ترکیه رتبه ۱۳ با ۸۷۹۰۳ دانشجو، عربستان سعودی رتبه ۱۴ با ۷۸۳۴۴ دانشجو و امارات‌متحده عربی رتبه ۱۵ با ۷۷۴۶۳ دانشجو). آمارها گواهی می‌دهد در‌صورتی‌که دانشگاه‌ها و نهادهای مرتبط ایرانی از اهمیت جذب دانشجویان بین‌المللی غافل بمانند در آینده نه چندان دور، مزیت‌های فرهنگی و مذهبی خود برای جذب دانشجویان خارجی را از دست داده و از رقابت در این بازار جا می‌مانند.
ارسال نظر