سامانه یکپارچه «نامک»
به عبارت دقیق‌تر پس از گذشت حدود ۳ ماه در دی‌ماه سال ۱۳۹۷ با توجه به بازخورد دریافتی، کمیته پایش ریسک بازار، اجرای رسمی قطعی سامانه مدیریت ریسک را از تاریخ اول بهمن ماه سال ۹۷ با زمان اجرایی صرفا ۱۵ دقیقه یعنی از ساعت ۸:۳۰ تا ۸:۴۵ تصویب کرد که این تصمیم طی ابلاغیه‌ای به کلیه شرکت‌های کارگزاری اطلاع‌رسانی شد. این مرحله از اجرای سامانه مزبور، به‌عنوان فاز نخست این سامانه شناخته شد. همچنین در اسفند ماه سال ۱۳۹۷ نیز طبق تصمیم کمیته پایش ریسک بازار، مرحله دوم سامانه از ساعت ۸:۳۰ تا ۸:۵۵ و از روز ۵فروردین‌ماه سال ۹۸ به کلیه شرکت‌های کارگزاری اعلام شد. در ادامه این روند نیز شاهد آغاز مرحله سوم این سامانه از تاریخ ۲۸خردادماه سال جاری بودیم. این مرحله نیز از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۱:۳۰ در بازار سرمایه اجرایی شده و در حقیقت گامی تکمیلی در راستای فاز اول و دوم این سامانه به حساب می‌آید. آخرین تحولات این سامانه و در واقع اجرای فاز نهایی و پایانی آن از ۲۵تیرماه صورت گرفت. بر این اساس، در تمام مدت ساعات معاملاتی، ثبت و ارسال سفارش‌های مشتریان شرکت‌های کارگزاری از طریق سامانه نامک، تحت پوشش قرار می‌گیرد. به این ترتیب مشاهده می‌شود که شروع عملیات اجرای این سامانه از یک سال و نیم گذشته بوده و اجرای آن به‌صورت پلکانی برای آشنایی بیشتر معامله‌گران شرکت‌های کارگزاری و کارگزاران صورت گرفته است.
نحوه کارکرد «نامک»
به‌طور کلی خرید در بازار سرمایه تنها از محل مانده حسابداری و مبلغی که کارگزاری به‌عنوان اعتبار برای سرمایه‌گذار در نظر گرفته یا هر دوی آنها امکان‌پذیر است. ماحصل این منابع مساوی با قدرت خرید مشتری است که می‌تواند از محل آنها معامله کند. همان‌گونه که طی سال‌های اخیر این قوانین برای کلیه معامله‌گران برخط اجرایی می‌شود. سفارشی که وارد سامانه هسته معاملاتی می‌شود از سه طریق اتفاق می‌افتد؛ سامانه نامک، سامانه برخط گروهی و سامانه برخط مشتری. دو سامانه نامک و برخط گروهی در دست معامله‌گر شرکت‌های کارگزاری قرار دارد و برخط مشتری به این صورت است که خود مشتری از طریق سامانه کارگزاری سفارش‌های خود را وارد سیستم می‌کند. در سامانه برخط مشتریان این مدیریت ریسک از گذشته اعمال می‌شده و همچنان نیز ادامه دارد. اتفاقی که اخیرا رخ داده این است که سامانه مدیریت ریسک برای مشتریان سامانه نامک اعمال شده است.
از مدت‌ها قبل مدیریتی روی سامانه نامک وجود نداشت و هیچ‌گونه بررسی انجام نمی‌شد که سفارش‌هایی که وارد سیستم می‌شود، آیا چک می‌شوند یا خیر؟ در این مرحله که سامانه مدیریت ریسک روی سامانه نامک اعمال شده نیز تنها اطلاعاتی که از سوی کارگزاری از مشتری وارد سیستم می‌شود، مورد بررسی قرار می‌گیرد. یعنی اگر کارگزاری بخواهد اعتبار مشتری را بالا ببرد، به محض آنکه اعتبار مورد نظر را وارد سیستم کند، از طریق سامانه مدیریت ریسک بررسی خواهد شد. نحوه عملکرد سامانه مدیریت ریسک (نامک) نیز با کارکرد و دریافت اطلاعات از دو بخش اطلاعاتی همراه است. به‌طوری‌که نامک، اطلاعات خود را از دو فیلد اطلاعاتی دریافت می‌کند یکی مانده حساب مشتری نزد کارگزاری که از عملیات خرید و فروش و دریافت و پرداخت حاصل می‌شود و به‌صورت لحظه‌ای اعمال می‌شود. همچنین مانده اعتباری که شرکت‌های کارگزاری به مشتری اختصاص می‌دهند بخش دیگری را در بر می‌گیرد که این فیلد نیز درصورت افزایش، اعمال می‌شود.
حاصل جمع این دو عامل قدرت خرید یک مشتری را در سامانه نامک تشکیل می‌دهد که همانند سامانه معاملات برخط مشتریان است. اصولا خرید برای یک مشتری نمی‌تواند خارج از حاصل جمع این دو عامل باشد. در سامانه مدیریت ریسک نامک هر مبلغ اعتبار تخصصی به مشتریان که شرکت‌های کارگزاری در فیلد مربوطه به مشتریان خود قرار می‌دهند، مورد قبول است و اینکه در هر مرحله زمانی، کارگزار اگر بخواهد، می‌تواند مبلغ این اعتبار را افزایش دهد که نتیجه آن در قدرت خرید مشتریان در سامانه مدیریت ریسک نامک منعکس می‌شود. به‌روزرسانی اطلاعات مانده مالی مشتریان طی ساعت معاملات نیز از موضوعاتی است که در حال حاضر در این سامانه از طریق Back Office شرکت‌های کارگزاری به‌طور منظم انجام می‌شود. افزون بر این ارسال سفارش‌ها به هسته معاملات از طریق سامانه نامک و سامانه برخط گروهی شرکت‌های کارگزاری و سامانه برخط مشتریان انجام می‌شود. در حال حاضر، سامانه مدیریت ریسک نامک، منابع مالی سفارش‌های مشتریانی را که معامله‌گران شرکت‌های کارگزاری از طریق سامانه نامک به هسته معاملات ارسال می‌کنند در تمام طول ساعات معاملاتی (۸:۳۰ تا ۱۲:۳۰) کنترل می‌کند.
هدف چیست؟
هدف از ایجاد سامانه مدیریت ریسک، کنترل منابع مالی مشتریان شامل مانده حساب و اعتبار اختصاص یافته توسط کارگزار قبل از ارسال سفارش خرید مشتریان به هسته معاملات است. به عبارت دقیق‌تر هدف از اجرای این سامانه جلوگیری از مشکلات ناشی از بدحسابی برخی سهامداران یا اشتباه معامله‌گران است. این امر در کلیه بازارهای مالی دنیا صورت می‌گیرد و سامانه مزبور کنترل می‌کند که سفارشی بیشتر از میزان دارایی سهامدار به‌اضافه میزان اعتبار تخصیص داده شده از سوی کارگزار وارد سامانه معاملاتی نشود. در واقع چنانچه خارج از این روال باشد، سامانه به حذف درخواست می‌پردازد.
به عبارت دقیق‌تر می‌توان عنوان کرد که طی سال‌های اخیر کنترل و مدیریت ریسک برای مشتریان معاملات برخط اعمال شده و همه افرادی که از سامانه معاملات برخط استفاده می‌کنند این موضوع را تجربه کرده و بر آن آگاهی کامل دارند. حال افرادی که از طریق سامانه نامک معاملات خود را انجام می‌دهند نیز همانند مشتریان معاملات برخط مدیریت ریسک می‌شوند و این موضوع نباید محل ناراحتی یا نگرانی برای اهالی بازار سرمایه باشد. زیرا سامانه مدیریت ریسک به هیچ عنوان درخصوص اعتبارات محدوده‌کننده نیست و هر گونه اطلاعاتی که کارگزاران وارد سیستم کرده و هر اعتباری که برای مشتری درج کنند، به علاوه مانده حسابداری مشتری به منزله قدرت خرید او تلقی خواهد شد. در واقع هیچ گونه تغییری در سیستم معاملات نامک نیز اعمال نشده و دقیقا همان قانونی که برای مشتریان برخط اعمال می‌شد برای مشترین نامک نیز اجرا می‌شود.
ارسال نظر