انعطاف ژاپنی‌ها

گروه نویسندگان بانک مرکزی اروپا سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی بزرگ در سال‌های اخیر عموما به شدت حمایتی بوده و انتظار می‌رود این وضعیت برای مدتی طولانی ادامه پیدا کند، زیرا ریسک‌هایی که اقتصاد جهان را تهدید می‌کند افزایش یافته است و نیز برنامه‌های حمایتی یک دهه اخیر نتوانسته به رونق پایدار اقتصاد جهان کمک کند. در نتیجه اکنون که ریسک‌هایی پدید آمده شرایط نگران‌کننده شده است.

بانک‌های مرکزی بزرگ برای ادامه دادن به سیاست‌های حمایتی دلایلی دارند. واقعیت این است که ریسک شدت پیدا کردن تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا و خروج بدون برنامه انگلستان از اتحادیه اروپا کاهش نیافته است. این دو ریسک عامل اصلی ضعف کنونی در اقتصاد جهان هستند. اکثر بانک‌های مرکزی بزرگ اعلام کرده‌اند نرخ‌های بهره را بالا نخواهند برد. بانک مرکزی ژاپن همچنان در مسیر اجرای سیاست‌های حمایتی حرکت خواهد کرد و انتظار می‌رود بانک مرکزی اروپا بر میزان حمایت‌های خود بیفزاید.

اواخر سال گذشته میلادی نشانه‌های ضعف در اقتصاد جهان پدیدار شده بود. اما بانک‌های مرکزی تصور نمی‌کردند مجبور باشند،  برنامه‌های خود در زمینه کاهش سیاست‌های حمایتی را کنار بگذارند. البته نهادهای تحلیلگر نسبت به ریسک‌های بزرگ از جمله بحران سیاسی در انگلستان و ضعف در اقتصاد چین و آمریکا هشدار می‌دادند. اکنون اثرات این ریسک‌ها کاملا مشهود و طبیعی است که بانک‌های مرکزی به‌عنوان نهادهایی که وظیفه دارند به رونق اقتصاد کمک کنند واکنش‌هایی به وضعیت کنونی نشان داده‌اند.

اما جهت‌گیری سیاست‌های پولی در آینده چیست؟ پاسخ دادن به این سوال آسان نیست، زیرا بانک‌های مرکزی بر مبنای داده‌های اقتصادی و شرایط کلی اقتصاد جهان تصمیم‌گیری می‌کنند و سرعت تحولات در اقتصاد جهان در ماه‌های اخیر بسیار بالا بوده و در آینده قابل پیش‌بینی همین وضعیت ادامه پیدا خواهد کرد. بر مبنای شرایط کنونی اقتصاد جهان و اهدافی که دولت‌ها دارند می‌توان گفت مهم‌ترین هدف سیاست‌های پولی در آینده حفظ ثبات اقتصاد خواهد بود.

در ایالات متحده ترامپ همواره از سیاست‌های بانک مرکزی این کشور انتقاد کرده و این سیاست‌ها را عامل ضعف اقتصاد دانسته است. ترامپ بر بانک مرکزی فشار وارد کرده تا از نرخ‌های بهره بکاهد تا هم ارزش دلار کاهش یابد و هم به رونق اقتصاد کمک شود. انتظار سرمایه‌گذاران و تحلیلگران این است که بانک مرکزی آمریکا امسال حداقل یک بار نرخ‌های بهره را کاهش خواهد داد. البته نمی‌توان مطمئن بود این اقدام می‌تواند اثرات منفی تنش‌های تجاری بین آمریکا و چین را از میان ببرد.

در ژاپن رشد اقتصاد در سه ماه نخست سال جاری میلادی امیدبخش بوده و بانک مرکزی اعلام کرده سیاست‌های پولی انعطاف‌پذیر اتخاذ خواهد شد تا در صورت لزوم هر اقدامی برای حفظ ثبات و رشد اقتصاد انجام شود. اقتصاد ژاپن که سومین اقتصاد بزرگ جهان است، به شدت به صادرات وابسته است و وضعیت نگران‌کننده تجارت جهانی سبب می‌شود، ریسک‌ها برای تداوم رشد اقتصاد باقی بمانند. برخی تحلیلگران معتقدند احتمال رکود در اقتصاد این کشور وجود دارد، زیرا افق تنش‌های تجاری بین آمریکا و چین مشخص نیست و توان بانک مرکزی ژاپن در مقابله با این ریسک‌ها محدود است.

بانک مرکزی انگلستان بر تحولات سیاسی به‌ویژه برنامه خروج این کشور از اتحادیه اروپا تمرکز دارد. این برنامه متوقف شده و دیدگاه‌های مختلفی درباره آینده مطرح است اما شاخص‌های اقتصادی انگلستان تحت تاثیر عوامل داخلی و خارجی دچار ضعف شده بنابراین انتظار می‌رود سیاست‌های حمایتی ادامه پیدا کند. در هفته‌های آینده اگر اوضاع سیاسی بهتر شود بانک مرکزی به کاستن از برنامه‌های حمایتی فکر خواهد کرد. بانک‌های مرکزی بزرگ تا قبل از پدیدار شدن ضعف در اقتصاد جهان به فکر کاهش برنامه‌های حمایتی خود بودند، زیرا باید برای رکود بعدی آماده می‌شدند، اما اکنون شرایط درست برعکس است و این نگرانی وجود دارد که اگر از تمامی ابزارهای حمایتی استفاده شود در آینده چگونه باید با رکود مقابله شود.