محتمل‌ترین سناریو
همان‌طور که بیان شد نخستین سناریو باقی ماندن مادورو در قدرت است، اما چرا این محتمل‌ترین سناریو است. علت آن است که ارتش به آقای مادورو بسیار وفادار است و نیز طرفداران مادورو کنترل بسیاری از نهادهای مهم کشور از جمله دادگاه عالی را در اختیار دارند. به این ترتیب او هیچ دلیلی برای کناره‌گیری ندارد حتی اگر در سرتاسر کشور تظاهرات برگزار شود. آقای مادورو تصمیم گرفته مبارزه کند، اما به نظر می‌رسد او برای سامان دادن به شرایط وخیم و بحرانی مردم و اقتصاد ونزوئلا برنامه‌ای ندارد. شاید امسال نرخ تورم به ۱۰ میلیون درصد برسد و میزان گرسنگی و مرگ و میر کودکان به شدت افزایش یابد. فشارهای سیاسی داخلی و خارجی او را تضعیف می‌کند و فشارهای اقتصادی سبب خواهد شد هرگونه تلاش برای بهبود شرایط با موانع گوناگون مواجه شود.
سناریوی دوم، کناره‌گیری مادورو از قدرت اما تداوم ایدئولوژی سیاسی و سیاست‌های فاجعه‌بار اقتصادی او در ونزوئلا است. اگر مادورو بتواند فردی جدید را که به ایدئولوژی سیاسی و سیاست‌های او وفادار است، بیابد، ممکن است تحت فشارهای داخلی و خارجی کناره‌گیری کند. مادورو معتقد است سوسیالیسم پوپولیستی و استبدادی بهترین شیوه حکومت است. اما واقعیت این است که محبوبیت چاوز حاصل درآمدهای بالای نفتی بود و طرفداران او به این موضوع توجه نمی‌کنند که او بهترین استفاده را از آن درآمدها نکرد. او عملا با ملی کردن صنایع و شرکت‌ها بخش تولید را در کل ونزوئلا از میان برد در نتیجه در سال‌های اخیر تقریبا تمامی درآمدهای این کشور حاصل صادرات نفت است. در دوران حکومت چاوز نرخ بیکاری ۵۰ درصد کاهش یافت، درآمد سرانه دو برابر شد، نرخ فقر نصف شد و وضعیت بخش آموزش بهبود یافت. اما همه این تحولات به درآمدهای نفتی وابسته بود و نیز چاوز در دوران حکومت خود تمام نهادهای کشور را به طرفداران خود سپرد، مطبوعات را سرکوب و راه‌های نظارت بر عملکرد خود را مسدود کرد.
مادورو تلاش کرده راه چاوز را دنبال کند اما از درآمدهای بالای نفتی بی‌بهره است در نتیجه نتوانسته اقتصاد را سرپا نگه دارد. آقای مادورو مجلس ملی را منحل کرده، اما این تلاش بی‌نتیجه بوده است. در حال حاضر نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد ۸۰ درصد مردم ونزوئلا مخالف مادورو هستند. اما راهی برای اعلام مخالفت ندارند. میزان بسیار پایین محبوبیت مادورو ممکن است سبب شود رهبران حزب سوسیالیست از او بخواهند از قدرت کناره‌گیری کند تا فردی دیگر با همان ایدئولوژی سیاسی در مسند قدرت قرار گیرد اگر این سناریو تحقق یابد، وضعیت ونزوئلا تغییری نخواهد کرد. زیرا حاکمیت به شیوه قبلی ادامه پیدا می‌کند. سومین سناریو پیروزی مخالفان است. افزایش فشارهای داخلی و بین‌المللی ممکن است در نهایت مادورو را به کناره‌گیری وادار کند. این کناره‌گیری به احتمال زیاد با یک توافق با مخالفان رخ خواهد داد. درباره محتوای این توافق نمی‌توان اظهارنظر کرد. برای مثال ممکن است مادورو موافقت کند تا برگزاری انتخابات زودهنگام و عادلانه در قدرت باقی بماند و نتیجه انتخابات هرچه شد بپذیرد.
همچنین ممکن است مادورو با اعلام انتخابات زودهنگام قدرت را به گوایدو بسپارد. آقای گوایدو اعلام کرده اگر مادورو داوطلبانه از قدرت کناره‌گیری کند برای او مصونیت در نظر گرفته خواهد شد. در دوره انتقال یک چنین توافق‌های شایع است. این امیدواری وجود دارد که رئیس‌جمهوری جدید البته اگر از حزب سوسیالیست مادورو نباشد کشور را به سمت دموکراسی رهبری کند. اما حتی این نتیجه امیدوارکننده با چالش‌هایی روبه‌روست. یک دلیل این است که برخی سیاست‌های مادورو طرفداران زیادی دارد. برای مثال تاکید او بر هزینه کردن در برنامه‌های پوپولیستی یکی از این سیاست‌هاست. مسلما رئیس‌جمهوری جدید باید تصمیم‌های سخت اتخاذ کند و حتما با مخالفت‌هایی مواجه خواهد شد. به همین دلیل ضروری است مردم از زیان‌های سیاست‌های پوپولیستی فاجعه‌بار مطلع شوند.
چهارمین سناریو حاکم شدن ارتش است. ارتش در ونزوئلا اگر قدرتمندترین نهاد نباشد یکی از قدرتمندترین نهادهاست. در حال حاضر ارتش به آقای مادورو وفادار است اما اگر تنش‌های سیاسی شدت یابد، ممکن است ارتش به این نتیجه برسد که باید به رئیس‌جمهوری پشت کند و قدرت را در دست بگیرد. در این حالت احتمالا ارتش تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری عنان امور را در دست خواهد داشت و سپس قدرت را به پیروز انتخابات منتقل می‌کند. اما تاریخ نشان می‌دهد حضور نظامیان در قدرت در آمریکای جنوبی نتیجه فاجعه‌بار در بردارد. بین سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۵۸ فرماندهان ارتش عملکرد بسیار بدی به لحاظ سیاسی و اجتماعی داشتند و فساد مالی به شدت گسترش یافت. این نگرانی وجود دارد که حاکم شدن یک ژنرال به از بین رفتن دموکراسی منجر شود و هرگونه مخالفت سرکوب شود. همچنین مردم ونزوئلا هیچ علاقه‌ای به حضور نظامیان در قدرت ندارند و آن را نخواهند پذیرفت. تظاهرات ۲۳ ژانویه علیه مادورو یک دلیل خاص داشت: آن روز شصت‌و‌یکمین سالگرد سقوط دیکتاتوری نظامیان در این کشور بود. در حال حاضر ارتش به مادورو وفادار است و اعلام کرده با هرگونه کودتا علیه او مقابله می‌کند. بنابراین تحقق این سناریو بعید است. اما در آمریکای لاتین اتفاقات بعید خیلی اوقات رخ می‌دهد.
پنجمین سناریو مداخله نظامی خارجی برای سرنگون کردن مادورو است که به احتمال زیاد به جنگ داخلی منجر می‌شود. آگوست سال ۲۰۱۷ ترامپ به احتمال استفاده از گزینه نظامی برای سرنگونی مادورو اشاره کرد. در آن زمان مشاوران ترامپ او را متقاعد کردند به این گزینه فکر نکند، اما اکنون شرایط در ونزوئلا بسیار متفاوت است. در حال حاضر مخالفان یک رهبر دارند که تعداد بسیار زیادی از مردم ونزوئلا از او حمایت می‌کنند. از سوی دیگر مشاورانی که در سال ۲۰۱۷ ترامپ را از اقدام نظامی منصرف کردند، اکنون مشاور نیستند. در حال حاضر جان بولتون مشاور امنیت ملی ترامپ است و او در ماه نوامبر با اشاره به ونزوئلا گفت: «در دوره ریاست جمهوری ترامپ، ایالات متحده اقدام مستقیم را بررسی می‌کند تا از حاکمیت قانون، آزادی و رفاه مردم آمریکای جنوبی دفاع کند.» به این ترتیب اگر شرایط مساعد شود احتمال اقدام نظامی آمریکا علیه مادورو وجود دارد. البته چنین اقدامی بدون تردید بسیار مرگبار و پرهزینه خواهد بود و زود به نتیجه نمی‌رسد. به ویژه اگر ارتش ونزوئلا از مادورو حمایت کند. به همین دلیل ابتدا باید در ارتش تغییرات دیدگاه ایجاد شود. در غیر این‌صورت ونزوئلا به کشوری شبیه لیبی یا سوریه تبدیل خواهد شد. بهترین شکل تحول در ونزوئلا پذیرش برگزاری انتخابات زودهنگام و بدون تقلب از سوی مادورو است.
ارسال نظر