اتفاق نظر در کانال 70 دلاری

صرف‌نظر از تصمیمی که در نشست اخیر اوپک و روسیه درباره کاهش عرضه نفت اتخاذ شد، عوامل گوناگونی بر بازار این ماده خام اثر می‌گذارند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم. با آنکه جو حاکم بر بازار نفت در هفته‌های اخیر منفی بوده، زیرا پیش‌بینی‌هایی درباره کاهش نرخ رشد اقتصاد جهان در فصول آینده مطرح شده، بین بانک‌های سرمایه‌گذاری و نهادهایی نظیر اداره اطلاعات انرژی آمریکا اتفاق نظر وجود دارد که متوسط قیمت نفت برنت سال آینده ۷۵ دلار در هر بشکه خواهد بود و یک علت رشد قیمت‌ها نسبت به ارقام کنونی، تلاش عربستان برای جلوگیری از شکل‌گیری مازاد عرضه در بازار است.

رشد بیش از انتظار تولید نفت شیل در آمریکا، افزایش عرضه از سوی عربستان و روسیه و معافیت ۸ کشور خریدار نفت ایران از تحریم‌های آمریکا مهمترین علل کاهش شدید قیمت‌ها در دو ماه اخیر هستند. از سوی دیگر شاخص دلار رشد کرده و نیز عراق و لیبی به عرضه بیش از انتظار نفت ادامه داده‌اند و صنعت نفت ونزوئلا دچار فروپاشی نشده است. با آنکه تولید نفت این کشور از سال ۲۰۱۶ بیش از یک میلیون بشکه کاهش یافته، اما داده‌های جدید نشان می‌دهد روند کاهش ادامه پیدا نکرده است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا تخمین زده که طی ۵ ماه اخیر تولید نفت این کشور روزانه بین ۲۵/ ۱ میلیون تا ۳/ ۱ میلیون بشکه بوده است.

قبلا تصور می‌شد امسال تولید نفت شیل در آمریکا به اوج خود می‌رسد و از سال آینده تولید این نوع نفت در آمریکا به تدریج کاهش خواهد یافت، اما اکنون چنین دیدگاهی وجود ندارد و به نظر می‌رسد امکان افزایش تولید در سال آینده و سال‌های بعد از آن وجود دارد. دستیابی به فناوری‌های جدید، هزینه تولید این نوع نفت را پایین آورده و حتی اگر قیمت نفت به سطوحی پایین‌تر از ارقام کنونی برسد تولید نفت شیل به صرفه خواهد بود.

قبل از آغاز دور دوم تحریم‌های ایران که بخش انرژی این کشور را هدف قرار داده، تصور اکثر تولیدکنندگان این بود که عرضه نفت ایران به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش خواهد یافت و از آنجا که امکان جبران این کاهش از سوی عربستان و روسیه وجود نداشت، قیمت‌ها به سرعت افزایش پیدا کرد اما آمریکا برای هشت کشور که خریداران اصلی نفت ایران هستند، معافیت ۱۸۰ روزه در نظر گرفته به این شرط که آنها به تدریج از خرید نفت ایران بکاهند. به هر حال پیش‌بینی‌ها درباره کاهش شدید عرضه نفت ایران تحقق نیافته و این در حالی است که تولید نفت عربستان و روسیه رشد کرده است.

بروز اختلال در عرضه نفت کشورهایی نظیر عراق، لیبی و نیجریه محتمل است، اما این گونه اختلال‌ها تاثیرات پایداری بر قیمت‌ها ندارد. موضوع مهم دیگر، بروز نشانه‌های ضعف در اقتصاد جهان است. از چند ماه پیش تحت تاثیر تنش‌های تجاری، نرخ رشد اقتصادی آمریکا و اروپا کاهش یافته و انتظار می‌رود این کاهش ادامه یابد و تعداد بیشتری از کشورها شاهد کاهش نرخ رشد اقتصاد خود باشند.آنچه بیان شد عوامل کاهش شدید قیمت‌ها در هفته‌های اخیر است. البته برخی عوامل نیز به رشد قیمت کمک می‌کند. چند هفته پیش عربستان اعلام کرد ضروری است اکنون که معافیت‌هایی برای خریداران نفت ایران درنظر گرفته شده است، از عرضه کاسته شود، زیرا در غیر این صورت در ماه‌های آینده بازار با مازاد عرضه مواجه می‌شود. این سخنان نشان می‌دهد عربستان مایل است قیمت‌ها به بالاتر از ۷۰ دلار بازگردد. تحلیلگران دو بانک سوسیته جنرال و بارکلیز معتقدند اقدامات اوپک به رشد قیمت‌ها به محدوده بالاتر از ۷۰ دلار در سال آینده منجر می‌شود.

 از دید بارکلیز متوسط قیمت نفت در سال آینده ۷۲ دلار است، زیرا برای مثال با آنکه ذخیره نفت در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی در هفته‌های اخیر افزایش یافته، اما در حال نزدیک شدن به متوسط ۵ سال است. همچنین باید به رشد تقاضا توجه کرد. بانک سوسیته جنرال رشد تقاضا برای نفت را در سال آینده ۴/ ۱ میلیون بشکه پیش‌بینی کرده است.درباره تاثیر کاهش نرخ رشد اقتصادی جهان بر تقاضا برای نفت، نگرانی‌هایی وجود دارد. اما واقعیت این است که کاهش نرخ رشد تدریجی است و اگر ارزش دلار کاهش یابد، وضعیت اقتصادهای نوظهور که مصرف‌کنندگان بزرگ نفت هستند بهتر خواهد شد. از سوی دیگر خریداران نفت ایران باید نشان دهند، خرید نفت از این کشور را کاهش می‌دهند، در نتیجه احتمال کاهش عرضه نفت ایران در ماه‌های آینده وجود دارد.

بانک مورگان استنلی که نگاه خوشبینانه‌تر به افق بازار نفت دارد معتقد است متوسط قیمت‌ها سال آینده ۷۸ دلار خواهد بود، زیرا ذخیره جهانی نفت به ویژه در اقتصادهای توسعه یافته نسبت به متوسط تاریخی پایین مانده و نیز اوپک و روسیه می‌توانند در مسیر بالا بردن قیمت‌ها حرکت کنند. کارشناس ارشد بخش نفت در بانک مورگان استنلی می‌گوید در ماه‌های آینده افزایش تولید نفت در آمریکای شمالی سبب خواهد شد، قیمت‌ها در نیمه دوم سال آینده و سال ۲۰۲۰ تحت فشار قرار گیرد. طوری که سال ۲۰۲۰ متوسط قیمت‌ها ۶۴ دلار خواهد بود. از دید این کارشناسان، اوپک برای متوازن نگه داشتن بازار نفت باید سال آینده ۲/ ۱ میلیون بشکه از عرضه روزانه نفت خود بکاهد و نیز نشان دهد که آماده است در صورت کاهش قیمت‌ها اقدامات دیگری برای ایجاد ثبات در بازار انجام دهد.