جنگ سرد تجاری
نشست امسال گروه ۲۰ اقتصاد بزرگ در حالی برگزار شد که ترامپ تهدید کرده بود از اول ژانویه تعرفه ۱۰ درصدی بر ۲۰۰ میلیارد دلار کالا صادراتی چین به آمریکا را به ۲۵ درصد افزایش می‌دهد و در آینده بر ۲۷۰ میلیارد دلار دیگر از کالاهای صادراتی چین به آمریکا تعرفه اعمال خواهد کرد. تاکنون چند دور مذاکره بین هیات‌های تجاری دو کشور انجام شده، اما پیشرفتی در این زمینه حاصل نشده و به نظر می‌رسد موارد اختلاف نظر بسیار زیاد است، طوری که حتی اگر مذاکرات با حسن نیت و تمایل به امتیازدهی از سر گرفته شود رفع این اختلافات به زمان طولانی نیاز دارد. تحت تاثیر تنش‌های تجاری لطماتی به بخش‌های مختلف اقتصاد جهان وارد شده و پیش‌بینی می‌شود رشد تجارت جهانی از ۶/ ۲ درصد در سال جاری به ۳/ ۱ درصد در سال آینده کاهش یابد.
صرف نظر از توافقی که شنبه شب بین ترامپ و رئیس‌جمهوری چین در حوزه تجارت صورت گرفت، تحلیلگران معتقدند چین و آمریکا به زودی وارد جنگ سرد تجاری می‌شوند و اکنون دو کشور در مراحل اولیه این جنگ قرار دارند، جنگی که برای مدتی بسیار طولانی ادامه پیدا خواهد کرد. استاد دانشگاه ییل و از مقامات پیشین بانک مورگان استنلی می‌گوید: «رویارویی بین چین و آمریکا در واقع رویارویی بین دو سیستم است. در این رویارویی آمریکا در حال مقابله با سیستم سوسیالیستی بازارمحور و تحت حمایت دولت چین است که در آن در چند دهه اخیر دولت چین از ثروت عظیم خود برای اعطای یارانه به صنایع و کسب مزیت رقابتی استفاده کرده است. آمریکا در حال اجرای سیاست صنعتی بوده، اما اجرای این سیاست از طریق ابزارهای فشار صورت گرفته است. ژاپن و آلمان نیز به همین شیوه عمل می‌کنند اما دولت آمریکا به شکلی موضع‌گیری کرده که گویی چین تنها کشوری است که به این روش عمل می‌کند.»
ترامپ و معاون او چین را به دنبال کردن رویه‌های غیر عادلانه تجاری و سرقت دارایی‌های معنوی آمریکا متهم کرده‌اند و برای تغییر رفتار این کشور از ابزارهای مختلف از جمله اعمال تعرفه استفاده می‌کنند. از چند ماه پیش این سیاست حمایت‌گرایانه آغاز شده و حتی اخیرا هنگامی که چین نامه‌ای حاوی پیشنهادهای جدید تجاری برای دولت آمریکا ارسال کرد ترامپ آن را ناکافی دانست. ترامپ هفته پیش نسبت به انعقاد قرارداد تجاری بین آمریکا و چین ابراز امیدواری کرد اما چند روز پیش در حالی که سرمایه‌گذاران امیدوار بودند پیشرفت‌هایی در مذاکرات دو کشور صورت گیرد او گفت درباره حصول توافق مطمئن نیست. به این ترتیب هیجان سرمایه‌گذاران از بین رفت. عملکرد بازارهای مالی در هفته‌های اخیر مثبت نبوده زیرا سرمایه‌گذاران بسیار نگران ادامه پیدا کردن تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا و ضعف در اقتصادهای نوظهور هستند. نکته نگران‌کننده این است که هنوز اثرات تنش‌ها به‌طور کامل نمایان نشده است.
نقشه راه چین و ترامپ در حوزه تجارت در مرحله آزمون و خطاست. تحلیلگر ارشد بانک ولز فارگو می‌گوید: هرگونه توافق که بین ترامپ و رئیس‌جمهوری چین حاصل شود مورد رضایت هیچ یک از این دو نفر نخواهد بود. بنابراین سرمایه‌گذاران باید سرخوشی خود را کنترل کنند و منتظر اقدامات دو طرف باشند. ترامپ از دوران مبارزات انتخاباتی در سال ۲۰۱۶ از وضعیت کسری تجاری آمریکا در معاملات با چین، اتحادیه اروپا و چند کشور دیگر ابراز نارضایتی کرده است و در دو سال اخیر تلاش کرده به وعده‌هایی که برای کاستن از این کسری داده عمل کند.
تغییر محتوای پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی و متحول کردن مبادلات تجاری با کره جنوبی و چند کشور دیگر و در نهایت اعمال تعرفه بر کالاهای صادراتی چین همگی جزو اقدامات ترامپ در همین مسیر بوده‌اند. ترامپ می‌داند که با چین نمی‌تواند همان رفتاری را داشته باشد که با کره جنوبی، کانادا یا مکزیک دارد بنابراین باید با احتیاط رفتار کند تا طرف مقابل حاضر شود، امتیاز بدهد. ترامپ هم از کسری تجاری آمریکا خشمگین است و هم از سیاست‌های چین در حوزه استفاده از فناوری‌های پیشرفته آمریکا. اظهار نظرهای دوپهلو و گاه متناقض ترامپ نشان می‌دهد او هنوز مطمئن نیست اعمال فشار تا چه حد موثر خواهد بود.
ترامپ روز پنج‌شنبه به خبرنگاران گفت در آینده نزدیک اقدامی در حوزه تجارت با چین انجام می‌دهد، اما اضافه کرد مطمئن نیست که بخواهد این کار را بکند. ریسک تشدید تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا برای هر دو کشور بسیار بزرگ است. بنابراین در نهایت باید راهی برای جلوگیری از شدت یافتن این تنش‌ها پیدا شود.
به‌ویژه اکنون که اجرای دومین برنامه کاهش مالیات‌ها در آمریکا بسیار بعید است، ترامپ نمی‌تواند مطمئن باشد، لطمات حاصل از تنش‌های تجاری از طریق سیاست‌های حمایتی مالی جبران می‌شود. اگر تنش‌ها شدت نیابد، رشد تجارت جهانی سال آینده نیز ۶/ ۲ درصد خواهد بود.
نکته دیگری که کارشناسان به آن اشاره می‌کنند این است که برنامه‌های ترامپ معمولا دچار تغییر می‌شود و حتی هنگامی که توافق‌نامه تجاری با کشوری دیگر منعقد می‌شود نگرانی‌ها درباره عمل نشدن به آن از سوی آمریکا وجود دارد. در حال حاضر آمریکا توافق‌نامه تجاری جدید با کانادا و مکزیک را که جایگزین پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی است منعقد کرده اما تعرفه فولاد و آلومینیوم وارداتی به آمریکا همچنان برای شرکت‌ها و نمایندگان کنگره و همسایگان آمریکا یک دردسر بزرگ است. برخلاف انتظارات تعرفه ۲۵ درصدی و ۱۰ درصدی بر فولاد و آلومینیوم وارداتی به آمریکا فعلا لغو نشده است. این تعرفه‌ها ۲۳ مارس سال جاری بر مبنای بند ۲۳۲ از مصوبه توسعه تجارت سال ۱۹۶۲ اعمال شد. تعدادی از سناتورهای آمریکایی از باقی ماندن تعرفه‌ها ناراضی هستند و عده‌ای می‌گویند این سیاست بیش از آنکه مفید باشد مضر است.
بر مبنای این ویژگی‌هاست که عده‌ای از تحلیلگران معتقدند حصول توافق فراگیر بین چین و آمریکا عملا غیرممکن است. در واقع ترامپ با اظهارنظرهای روزهای اخیر خود بر ابهام‌ها افزوده است. او در آستانه سفر به بوئنوس آیرس گفت چین و آمریکا به انعقاد توافق‌نامه تجاری بسیار نزدیک هستند اما فورا اضافه کرد: «مایلم وضعیت کنونی را حفظ کنم، زیرا از محل تعرفه‌ها و مالیات‌ها میلیاردها دلار به آمریکا وارد می‌شود و این پول به پر کردن جیب دولت کمک می‌کند. صادقانه بگویم از وضعیت کنونی راضی هستم.» البته کارشناسان می‌گویند سخنان ترامپ برای وادار کردن چین به انجام اقدامات بیشتر برای کسب رضایت آمریکا بیان شده است.
ارسال نظر