ادامه همکاری ریاض و واشنگتن؟
اکنون سه سال از آغاز جنگ یمن می‌گذرد و هیچ‌یک از ده‌ها هزار نفری که در این جنگ کشته شده‌اند ذره‌ای از توجهی را که به خاشقجی شده به خود جلب نکرده‌اند. جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد عربستانی که از ترس جان خود به آمریکا گریخته بود، بهای مخالفت با بن سلمان را با جان خود پرداخته است. بروس ریدل مدیر موسسه بروکینگز و نویسنده کتاب «پادشاهان و روسای جمهور: عربستان سعودی و آمریکا» می‌گوید: «وجهه بن سلمان اگر نابود نشده باشد به شدت لطمه دیده و تحولات اخیر نشان داده او یک حاکم خودکامه، بی‌پروا و خطرناک است.» طبق گزارش‌های منتشر شده، قتل و قطعه قطعه شدن خاشقجی روز دوم ماه جاری میلادی در استانبول ترکیه در کنسولگری عربستان رخ داده است. تاثیرات این حادثه به واکنش آمریکا به آن و نیز اقداماتی که بن سلمان انجام خواهد داد وابسته است. سوال مهم این است که آیا ترامپ اقدامات جدی علیه دولت عربستان انجام خواهد داد یا نه. ترامپ سرمایه‌گذاری عظیمی در روابط با بن سلمان کرده و قراردادهای بزرگ فروش سلاح به عربستان امضا شده است. بر همین مبنا بسیار بعید است که واکنش ترامپ به موضوع روزنامه‌نگار عربستانی جدی و بزرگ باشد. او ابتدا گفت خاشقجی شهروند آمریکا نبوده است و سپس وزیر خارجه آمریکا را به عربستان فرستاد و همزمان یک نظریه را مطرح کرد: «احتمالا قاتلان خودسر این جنایات را مرتکب شده‌اند.»
نکته مهم این است که خاشقجی ۵۹ ساله برای خاندان حاکم بر عربستان بیگانه نبوده است. او سال‌های متمادی به این خاندان خدمت کرد اما او به یک شاخه از درخت خاندان سعودی تعلق داشت که قدرت را از دست داده بودند و بدتر آنکه او نمی‌توانست عادت رک گویی را کنار بگذارد و آشکارا از اقدامات مختلف بن سلمان انتقاد می‌کرد و مقالات تند علیه او در روزنامه واشنگتن پست می‌نوشت. اکنون که عربستان کشته شدن خاشقجی در کنسولگری این کشور در ترکیه را پذیرفته، شرایط برای ترامپ دشوار خواهد شد البته از هم اکنون می‌توان پیش‌بینی کرد که او روابط خود با عربستان و بن سلمان را فدای روزنامه‌نگار منتقد عربستانی نخواهد کرد. ترامپ پس از ناپدید شدن روزنامه‌نگار یاد شده اعلام کرده خطراتی که فرصت‌های شغلی در صنایع اسلحه‌سازی آمریکا را تهدید می‌کند دست او را برای واکنش تند در موضوع خاشقجی بسته است.
اما بخش خصوصی چنین دیدگاهی ندارد و تاکنون واکنش جدی نشان داده است. دموکرات‌ها نیز از پیش اقداماتی را علیه عربستان آغاز کرده‌اند. اما در عمل، آمریکا واکنش تند علیه عربستان نشان نخواهد داد، مگر آنکه قدرت جمهوری‌خواهان در کنگره به شدت کاهش پیدا کند. سناتور جمهوری‌خواه جان کندی می‌گوید: «برخی از سناتورها با مجازات عربستان موافق هستند و برخی مخالف، اما ائتلاف آمریکا و عربستان با آنکه هیچ‌گاه کاملا مستحکم نبوده اما دیرینه و عمیق است. دو کشور منافع مشترک دارند که شامل ثبات در بازار نفت، مبادلات اطلاعاتی و دشمنی با ایران است. ما نمی‌توانیم با ایران کنار بیاییم.»
اما مسلما نقش عربستان در موضوع ناپدید شدن خاشقجی از استحکام خاندان سلطنتی این کشور می‌کاهد و این ضعف به نفع ایران خواهد بود. در سه سال اخیر عربستان اقدامات متعددی انجام داده که به نفع ایران بوده است. جنگ در یمن که چهره خاندان آل سعود را در جهان مخدوش کرده و کاهش امنیت داخلی عربستان تحت تاثیر ضعف حکومت جزو این گونه اقدامات بوده است. قتل مشکوک روزنامه‌نگار عربستانی در کنسولگری عربستان در ترکیه تنش‌هایی را بین کنگره آمریکا و ریاست جمهوری این کشور به وجود آورده است. زیرا اعضای کنگره خواهان تحقیق در این باره هستند در حالی که ترامپ روابط خود با ریاض را «عالی» توصیف کرده است. جنگ عربستان علیه مردم یمن که به کشته شدن هزاران نفر منجر شده و مورد حمایت آمریکاست از قبل عاملی برای تنش در روابط کنگره و ترامپ بوده و اکنون بر شدت این تنش‌ها افزوده شده است. درحالی که کنگره از ترامپ می‌خواهد فروش سلاح به عربستان را متوقف کند ترامپ می‌گوید: «این کار چه فایده‌ای دارد؟ من موافق توقف فروش ۱۱۰ میلیارد دلار سلاح به عربستان نیستم. اگر چنین شود، روسیه و چین با فروش سلاح به عربستان همین میزان پول را به جیب خواهند زد.»
عده‌ای از کارشناسان معتقدند فشارهای کنگره می‌تواند ترامپ و وزارت خارجه آمریکا را به تغییر سیاست خارجی خود از جمله توقف حمایت از عربستان در جنگ با یمن وادار کند و اگر چنین شود، تحولات جدیدی در خاورمیانه رخ خواهد داد. همچنین تنش در روابط آمریکا و عربستان به روابط بن سلمان و داماد ترامپ لطمه وارد خواهد کرد. درباره تاثیر منافع شخصی ترامپ و خانواده‌اش بر رویکرد آمریکا در قبال عربستان سوالات متعددی مطرح است اما در نهایت واکنش آمریکا در قبال عربستان هرچه باشد تحولات جدید در خاورمیانه رخ خواهد داد. به ویژه اگر در انتخابات میان‌دوره‌ای ماه آینده آمریکا، دموکرات‌ها بتوانند اکثریت را در مجلس نمایندگان کسب کنند.
ارسال نظر