سیاست باخت - باخت

قبل از خروج آمریکا از پیمان هسته‌ای ایران این پرسش مطرح بود که کدام یک از دو کشور منزوی خواهد شد؟ اکنون که چهار ماه از آن زمان می‌گذرد شواهد نشان می‌دهد هم آمریکا و هم ایران از این اقدام زیان دیده‌اند. البته هر یک به نوعی و میزانی. به عبارت دیگر، با آنکه ایران دچار زیان‌های اقتصادی شده، زیان خروج آمریکا از پیمان هسته‌ای، سیاسی بوده است. انزوا دو جنبه اقتصادی و سیاسی دارد البته جنبه اقتصادی اثرات فوری‌تر و پایدارتری بر هر کشور می‌گذارد.در ماه‌های اخیر بسیاری از شرکت‌های خارجی از ایران خارج شده‌اند، ارزش پول ملی این کشور به شدت کاهش یافته و نرخ تورم به سرعت در حال افزایش است و همه این موارد به افزایش نارضایتی عمومی منجر می‌شود. از چهارم نوامبر که دور دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران اعمال می‌شود، مسلما شرایط دشوارتر خواهد شد.

اما ترامپ به تدریج به این نتیجه می‌رسد که خروج از پیمان هسته‌ای سبب انزوای سیاسی آمریکا شده و موضع‌گیری‌هایی از سوی هم‌پیمان‌های اروپایی آمریکا صورت گرفته که بی‌سابقه است. نگرانی مقامات کاخ سفید از مخالفت دیگر کشورها با سخنان ترامپ در شورای امنیت سازمان ملل سبب شد این نشست صرفا به موضوع ایران اختصاص پیدا نکند و چند موضوع در آن مطرح شود. این نگرانی نشان می‌دهد آمریکا از لحاظ دیپلماتیک تا چه حد دچار انزوا شده است و با توجه به پافشاری ترامپ بر سیاست‌هایی که علیه ایران اتخاذ کرده، پیش‌بینی می‌شود وضعیت کنونی ادامه پیدا کند.

البته اروپایی‌ها، چین و روسیه دلایل دیگری هم برای موضع‌گیری علیه آمریکا دارند. تنش‌های تجاری که با تصمیم‌های ترامپ علیه این کشورها آغاز شده و شدت پیدا کرده به آنها بهانه لازم را برای مخالفت با درخواست‌های آمریکا را داده است. اساسا اروپایی‌ها، روسیه و چین معتقد نیستند فشارهای اقتصادی و درخواست‌های متعدد از ایران بتواند به تغییر رفتار حکومت ایران در داخل و خارج مرزهای این کشور منجر شود.

ترامپ در ماه ژوئن، یعنی یک ماه پس از خروج از پیمان هسته‌ای ایران اعلام کرد ایران دیگر آن کشور سابق نیست و بسیار متفاوت رفتار می‌کند اما در ماه جاری، سفیر آمریکا در سازمان ملل به خبرنگار‌ها گفت رفتار ایران چندان تغییر نکرده است. این‌گونه سخنان متناقض نشان می‌دهد دولت آمریکا درباره تاثیر تحریم‌ها بر رفتار ایران مطمئن نیست و صرفا با اعمال تحریم زمینه را برای افزایش قیمت نفت، به هم خوردن مبادلات تجاری شرکت‌های بزرگ با ایران و ایجاد دردسر برای اروپا فراهم کرده است.

ترامپ در موضوع اعمال تعرفه بر کالاهای صادراتی چین نشان داده در مسیر خود به حرکت ادامه می‌دهد. او از امروز بر ۲۰۰ میلیارد دلار دیگر از کالاهای صادراتی چین تعرفه اعمال و اعلام کرده است اگر چین اقدامات متقابل انجام دهد بر ۲۶۷ میلیارد دلار دیگر از کالاهای صادراتی این کشور تعرفه اعمال می‌کند. اگر این الگوی رفتاری، در موضع‌گیری ترامپ در قبال ایران تکرار شود، می‌توان انتظار داشت فشارهای آمریکا بر ایران ادامه یابد.