ترکیب ریسک و هیجان
۱- بعد از خروج آمریکا از برجام، ریسک سیاسی کشور تا حدودی افزایش یافت. ابهام در بقای برجام فضای کشور را حتی برای چند روز به روزهای قبل از برجام و مذاکرات متعدد با گروه ۱+۵ برد. مذاکراتی که هر خبر خروجی از آن باعث نوسانات قیمتی به‌خصوص در دو بازار سهام و ارز می‌شد. مذاکرات حالا برای ادامه راه برجام تحت عنوان ۱+۴ انجام می‌شود و تضمین‌های سه کشور اروپایی بلوک غرب، شرط پابرجا ماندن برجام عنوان شده است. همانند روزهای قبل از برجام، این روزها هم هر خبر و اظهارنظر وزرای خارجه کشورهای طرفین مذاکره باعث نوسانات قیمتی در بازارها به‌خصوص سهام، خواهد شد.
۲- بعد از اعلام سیاست‌های جدید ارزی، نوساناتی در بازارها به‌وجود آمد. افزایش قیمت ارز باعث افزایش رشد بازار سهام از دو منظر شد؛ اول کاهش اختلاف ارزش ریالی با ارزش ارزی بازار، دوم افزایش سود شرکت‌های صادرات محور که وزن بالایی از بورس سهام کشور را شامل می‌شوند. اما اجبار شرکت‌های پتروشیمی، فولادی و معدنی به فروش ارز حاصل از صادرات به قیمت رسمی ارز، باعث شد بخشی از رشد بازار سهم برگشت داده شود. تغییرات پی‌در‌پی در مصوبات ارزی، بازارهای مختلف را با نوسان قیمت مواجه کرد. ابتدا تک نرخی شدن ارز و در ادامه ممنوع شدن معاملات صرافی‌ها، ایجاد سامانه نیما، تفکیک کالاها به چهار گروه، بازار ارز ثانویه و در آخر هم زمزمه تغییرات در مصوبات پیش‌فروش سکه. این تغییرات زیاد، آنی و کوتاه‌مدت در تصمیمات سرمایه‌گذاران و فعالان هر بازاری اثر خواهد داشت که نتیجه آن عدم ثبات و نوسان قیمتی است.
۳- البته تنها در داخل کشور شاهد نوسانات قیمتی نبودیم. بازارهای جهانی نیز نوسانات کم‌سابقه‌ای را تجربه کردند. تلاطم قیمتی چند روزه اخیر در فلزات پایه و نفت را کمتر روزی در گذشته شاهد بودیم. بازارها با نوسان ۵درصدی قیمت نفت در یک روز خیلی آشنا نیستند. همین نوسانات کم‌سابقه باعث نوسانات قیمتی در بازار سهام و کالایی داخل کشور طی چند روز اخیر شده است.
۴- FATF تصویب می‌شود، تصویب نمی‌شود یا با تاخیر تصویب می‌شود؟ یکی دیگر از علت‌های نوسان در بازارها طی یک ماه گذشته، مربوط می‌شود به قانون موسوم به FATF؛ گروه ویژه اقدامات مالی درخصوص پولشویی و تامین مالی. قانونی که ارتباط مستقیمی با مبادلات پولی با خارج از کشور دارد که آثار آن بر قیمت ارز قابل‌مشاهده است. گروه ویژه اقدامات مالی در آخرین جلسه خود طی چند روز گذشته، سه ماه دیگر به ایران برای تصویب و اجرای قوانین و مقررات مربوطه فرصت داده است. از طرفی کشورهای اروپایی در مذاکرات خود درخصوص حفظ برجام، اشاره کرده‌اند که اگر حتی خرید نفت از ایران تضمین شود، ولی انتقال پول آن در گرو تصویب همین قانون FATF است. اظهارنظرهای مقامات مسوول از نمایندگان مجلس تا مسوولان شورای نگهبان در روزهای گذشته در این‌خصوص باعث نوسانات قیمتی در بازار ارز و به‌تبع آن سایر بازارها شده است.
۵- به‌نظر می‌رسد یکی دیگر از عوامل نوسانات قیمتی، هیجان‌زدگی آحاد مردم برای حفظ ارزش دارایی‌های خود باشد. هیجان‌زدگی که ناشی از سلب‌اعتماد به تصمیمات و سخنان مسوولان اقتصادی دولت است. از این‌رو وقتی بازاری در حال رسیدن به ثبات نسبی است، با ورود افراد جدیدی به آن بازار برای حفظ ارزش دارایی خود، مجدد قیمت‌ها دچار نوسان می‌شود.
۶- حرکت هرچند اندک غول نقدینگی در کشور، از دیگر عواملی است که بازارها را به نوسان قیمتی وادار کرده است. افزایش نقدینگی که فقط به تصمیمات داخلی مسوولان برمی‌گردد و کمتر ارتباطی با مسائل سیاست خارجی و تحریم‌ها دارد. طبق گزارش‌های بانک مرکزی در پایان سال گذشته نقدینگی کشور برابر با ۱۵۳۰ هزار میلیارد تومان بوده است. نقدینگی طی سال ۹۶ با افزایش ۲۲درصدی همراه شده در حالی که رشد اقتصادی کشور کمتر از ۵درصد بوده است. اگر ۱۰درصد از رشد نقدینگی را به‌خاطر تورم درنظر بگیریم، رشد حقیقی نقدینگی برابر ۱۲درصد می‌شود. در کشوری که طی یک سال اقتصاد آن کمتر از ۵درصد رشد می‌کند، نقدینگی ۱۲درصد افزایش یافته است. این اختلاف یعنی اینکه دیر یا زود باید منتظر ورود نقدینگی به بازارهای غیرمولد و سفته‌بازی بود که یکی از نتایج آن ایجاد نوسانات قیمتی در بازارهای مختلف است.
۷- به مرور شاهد سررسید شدن سپرده‌های یک ساله بانکی با نرخ ۲۰درصد هستیم. سپرده‌هایی که شهریور امسال همگی آنها سررسید خواهند شد. با توجه به افزایش قیمت ارز، در بهترین حالت یک‌سوم ارزش این سپرده‌ها نسبت به سال گذشته از دست رفته است. از این‌رو برای جبران ارزش از دست رفته، وارد هر بازاری می‌شوند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن، بتوانند جبران ارزش کنند. ورود و خروج کوتاه‌مدت پول در هر بازاری، نوسان قیمتی را به همراه خواهد داشت.
اگر خواهان ثبات و آرامش در بازارها هستیم، اگر خواهان آن هستیم که رشد یک روزه ۲هزار واحدی شاخص بورس فردای آن پس گرفته نشود، کاهش چند روزه قیمت ارز و سکه طی چند ساعت جبران نشود، به‌نظر می‌رسد باید هرچه سریع‌تر ابهامات موجود درخصوص ادامه برجام و سرنوشت FATF برطرف شود. البته به شرط آنکه مسوولان مربوطه قوانین ارزی کشور را روزانه تغییر ندهند ودر راستای صبحت‌های انجام شده تلاش کنند و نقدینگی را به مسیر درست آن هدایت کنند.
خاطرنشان می‌شود در این مطلب منظور از بازار ارز و قیمت ارز، بازار و قیمت غیررسمی ارز است.
ارسال نظر